Bài 12. Dân cư, hoạt động sản xuất và một số nét văn hóa ở vùng Duyên hải miền Trung - SGK Lịch sử và Địa lí 4 Cánh diều
Ở vùng Duyên hải miền Trung, các hoạt động sản xuất và đời sống của người dân thường gắn liền với biển và đây cũng là vùng có nhiều di sàn văn hóa thế giới. Hãy kể tên và chia sẻ những điều em biết về một hoạt động kinh tế biển hoặc một di sản văn hóa ở Duyên hải miền Trung.
Khởi động
Ở vùng Duyên hải miền Trung, các hoạt động sản xuất và đời sống của người dân thường gắn liền với biển và đây cũng là vùng có nhiều di sàn văn hóa thế giới. Hãy kể tên và chia sẻ những điều em biết về một hoạt động kinh tế biển hoặc một di sản văn hóa ở Duyên hải miền Trung.
Lời giải chi tiết:
- Một số hoạt động kinh tế biển ở vùng Duyên hải miền Trung:
+ Làm muối.
+ Đánh bắt và nuôi trồng hải sản.
+ Du lịch biển;
+ Vận tải đường biển.
- Một số di sản văn hóa ở vùng Duyên hải miền Trung:
+ Thành nhà Hồ (Thanh Hóa).
+ Cố đô Huế (Thừa Thiên Huế).
+ Phố cổ Hội An (Quảng Nam).
+ Thánh địa Mỹ Sơn (Quảng Nam).
Khám phá 1
Đọc thông tin và quan sát hình 1, em hãy:
• Kể tên một số dân tộc ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Cho biết một số vật dụng chủ yếu trong đời sống của người dân ở vùng Duyên hải miền Trung.
Lời giải chi tiết:
• Yêu cầu số 1: Một số dân tộc ở vùng Duyên hải miền Trung: Kinh, Chăm, Mường, Thái, Bru Vân Kiều, Cơ Tu....
• Yêu cầu số 2:
- Các vật dụng chủ yếu trong sản xuất của người dân sống ở ven biển là: thuyền, lưới đánh cá,...
- Người Chăm nổi tiếng với đồ gốm như: nồi, bầu đựng nước,...
- Các dân tộc ở miền núi có những vật dụng đặc trưng riêng như: gùi, cọn nước, khung cửi dệt vải,...
Khám phá 2
1. Đọc thông tin và quan sát các hình 2, 3, em hãy:
• Kể tên một số sản phẩm chủ yếu và cách đánh bắt hải sản của người dân ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Kể tên các loài hải sản được nuôi trồng chủ yếu và các hình thức nuôi hải sản ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Kể tên một số vật dụng chủ yếu trong sản xuất muối ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Nêu hoạt động sản xuất muối ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Kể tên một số bãi tắm ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Nêu một số hoạt động du lịch biển ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Kể tên một số cảng biển ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Nêu hoạt động giao thông vận tải biển ở vùng Duyên hải miền Trung.
Lời giải chi tiết:
1.
• Yêu cầu số 1:
- Một số sản phẩm đánh bắt chủ yếu là: cá, mực, tôm,…
- Cách đánh bắt hải sản của người dân ở vùng Duyên hải miền Trung:
+ Đánh bắt bằng lưới vây, lưới kéo, cần câu,...
+ Người dân đã đầu tư các tàu lớn để đánh bắt hải sản xa bờ mang lại hiệu quả cao.
• Yêu cầu số 2:
- Các loài hải sản được nuôi chủ yếu là: tôm sú, tôm hùm, cá, ngao, hàu, bào ngư, ốc hương, cua,...
- Các hình thức nuôi hải sản: nuôi cá lồng bè trên biển, nuôi tôm trên cát, nuôi tôm nước lợ,...
• Yêu cầu số 1: Một số vật dụng chủ yếu trong sản xuất muối ở vùng Duyên hải miền Trung là: chang (dùng để vun muối); quang gánh,…
• Yêu cầu số 2:
- Sản xuất muối đã có từ lâu đời ở vùng Duyên hải miền Trung.
- Các cánh đồng muối nổi tiếng là: Sa Huỳnh (tỉnh Quảng Ngãi); Hòn Khói (tinh Khánh Hoà); Cà Ná, Phương Cựu (tỉnh Ninh Thuận)...
• Yêu cầu số 1: Một số bãi tắm ở vùng Duyên hải miền Trung là: Sầm Sơn (ở Thanh Hóa), Cửa Lò (ở Nghệ An), Thiên Cầm (ở Hà Tĩnh), Mỹ Khê (ở Đà Nẵng), Nha Trang (ở Khánh Hòa),...
• Yêu cầu số 2: Một số hoạt động du lịch biển ở vùng Duyên hải miền Trung là: tắm biển, nghi dưỡng, tham quan các danh lam thắng cảnh,...
• Yêu cầu số 1: Một số cảng biển ở vùng Duyên hải miền Trung là: cảng Nghi Sơn (ở Thanh Hóa), cảng Cửa Lò (ở Nghệ An), cảng Vũng Áng (ở Hà Tĩnh), cảng Chân Mây (ở Thừa Thiên Huế), cảng Đà Nẵng (ở Đà Nẵng), cảng Cam Ranh (ở Khánh Hòa),...
• Yêu cầu số 2: Hoạt động giao thông vận tải biển
- Vùng Duyên hải miền Trung có nhiều cảng biển lớn như: Nghi Sơn, Cửa Lò, Vũng Áng, Chân Mây, Đà Nẵng, Cam Ranh,... Trong đó, cảng Đà Nẵng là một trong những càng quốc tế lớn ở nước ta.
- Vùng Duyên hải miền Trung còn là cửa ngõ ra biển của vùng Tây Nguyên và hai nước Lào, Cam-pu-chia.
- Giao thông đường biển của vùng chủ yếu là chuyên chở hàng hoá đến các vùng trong nước và các nước trên thế giới.
Khám phá 3
1. Đọc thông tin và quan sát hình 5, em hãy:
• Kể tên một số lễ hội truyền thống ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Trình bày một số nét về một lễ hội ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Xác định trên lược đồ các di sản văn hóa vật thể và di sản tư liệu thế giới ở vùng Duyên hải miền Trung.
• Kể tên các di sản văn hóa vật thể, di sản tư liệu thế giới và một số di sản văn hóa phi vật thể ở vùng Duyên hải miền Trung.
Lời giải chi tiết:
1,
• Yêu cầu số 1: Một số lễ hội truyền thống ở vùng Duyên hải miền Trung là: lễ hội Cầu Ngư của người dân ven biển; lễ hội Tháp Bà, lễ hội Ka-tê của người Chăm;...
• Yêu cầu số 2: Nét chính về lễ hội: Vùng Duyên hải miền Trung có nhiều lễ hội như: lễ hội Cầu Ngư của người dân ven biển; lễ hội Tháp Bà, lễ hội Ka-tê của người Chăm;...
- Lễ hội Cầu Ngư:
+ Gắn với tục thờ cúng cá Ông (cá voi) của người dân ven biển miền Trung. Lễ hội là dịp để người dân tỏ lòng biết ơn với công đức của cá Ông và cầu mong mùa đánh cá bội thu.
+ Lễ hội gồm hai phần: phần lễ diễn ra trang trọng với lễ rước, lễ tế theo nghi thức truyền thống; phần hội với các trò chơi dân gian gắn với hoạt động sản xuất trên biển như: lắc thúng, đua thuyền, bơi lội, đan lưới,....
- Lễ hội Ka-tê:
+ Là lễ hội dân gian lâu đời của người Chăm, được tổ chức vào khoảng tháng 9, tháng 10 hằng năm (tháng 7 theo lịch Chăm).
+ Các nghi lễ chính là: rước y trang, mở cửa tháp chính,... Sau phần lễ là phần hội với các trò chơi dân gian đặc trưng của người Chăm như: thi giã gạo, thi đi cà kheo, làm bánh gừng,....
- Các di sản văn hóa vật thể:
+ Thành nhà Hồ ở tỉnh Thanh Hóa.
+ Cố đô Huế ở tỉnh Thừa Thiên Huế.
+ Phố cổ Hội An và Di tích Chăm Mỹ Sơn ở tỉnh Quảng Nam.
- Các di sản tư liệu: Mộc bản và châu bản triều Nguyễn ở tỉnh Thừa Thiên Huế.
• Yêu cầu số 2:
- Các di sản văn hóa vật thể thế giới, gồm: thành nhà Hồ; Cố đô Huế; Phố cổ Hội An và Di tích Chăm Mỹ Sơn.
- Các di sản tư liệu thế giới, gồm: Mộc bản và châu bản triều Nguyễn;
- Di sản văn hóa thế giới phi vật thể, gồm: Âm nhạc cung đình Việt Nam - Nhã nhạc (triều Nguyễn); Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh; Nghệ thuật bài Chòi Trung Bộ...
Luyện tập 1
Kể tên các hoạt động sản xuất chủ yếu ở vùng Duyên hải miền Trung. Tại sao các ngành kinh tế biển lại phát triển ở vùng này?
Lời giải chi tiết:
- Các hoạt động sản xuất chủ yếu ở vùng Duyên hải miền Trung:
+ Đánh bắt và nuôi trồng hải sản;
+ Làm muối;
+ Du lịch biển;
+ Vận tải đường biển.
- Vùng Duyên hải miền Trung có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển các ngành kinh tế biển, ví dụ như:
+ Vùng biển giàu hải sản, dọc ven biển có nhiều vũng, vịnh, đầm phá,... thuận lợi cho xây dựng cảng biển, đánh bắt và nuôi trồng hải sản.
+ Khí hậu nắng nóng, nước biển có độ mặn cao, tạo điều kiện cho sản xuất muối.
+ Có nhiều bãi biển đẹp, các đảo ven bờ,.... thuận lợi cho phát triển du lịch.
Luyện tập 2
Vẽ vào vở sơ đồ "Con đường di sản miền Trung" ghi tên hoặc dán ảnh các di sản thế giới ở vùng Duyên hải miền Trung (bao gồm di sản thiên nhiên, di sản văn hóa vật thể) và các tỉnh có di sản đó theo gợi ý dưới đây.
Lời giải chi tiết:
Vận dụng
Lựa chọn một trong hai nhiệm vụ dưới đây.
Nhiệm vụ 1 . Sưu tầm tư liệu và giới thiệu về một di sản thế giới ở vùng Duyên hải miền Trung.
Nhiệm vụ 2. Làm một sản phẩm (vẽ tranh hoặc viết đoạn văn ngắn, áp phích,...) để tuyên truyền mọi người về việc bảo vệ, giữ gìn và phát huy giá trị các di sản thế giới hoặc bảo vệ tài nguyên, môi trường biển.
Lời giải chi tiết:
(*) Lựa chọn: thực hiện nhiệm vụ 2
(*) Tham khảo: Vẽ tranh về đề tài bảo vệ môi trường biển
