Bài 4. Thiên nhiên vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ - SGK Lịch sử và Địa lí 4 Kết nối tri thức
Cột mốc xác định độ cao của đỉnh núi nào? Đỉnh núi này nằm ở vùng nào của nước ta? Nêu những hiểu biết của em về vùng đất đó.
Khởi động
Trả lời câu hỏi mục khởi động trang 18 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức
Quan sát hình 1, em hãy trả lời các câu hỏi:
- Cột mốc xác định độ cao của đỉnh núi nào?
- Đỉnh núi này nằm ở vùng nào của nước ta? Nêu những hiểu biết của em về vùng đất đó.
Lời giải chi tiết:
- Cột mốc xác định độ cao của đỉnh núi Phan-xi-păng (3143 m).
- Đỉnh núi này thuộc dãy Hoàng Liên Sơn ở vùng Tây Bắc Bộ của Việt Nam.
- Chia sẻ hiểu biết của em về vùng Tây Bắc:
+ Tây Bắc là vùng miền núi phía tây của miền Bắc Việt Nam, có chung đường biên giới với Lào và Trung Quốc.
+ Khu vực Tây Bắc còn được gọi là Tây Bắc Bắc Bộ và là một trong 3 tiểu vùng địa lý tự nhiên của vùng Bắc Bộ ở Việt Nam (2 tiểu vùng kia là: Vùng Đông Bắc và Đồng bằng sông Hồng)
+ Địa hình Tây Bắc hiểm trở, có nhiều khối núi và dãy núi cao chạy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam.
+ Về cơ bản, vùng Tây Bắc là không gian sinh sống và văn hóa của đồng bào các dân tộc Thái, Tày, Nùng, H'Mông..
Khám phá 1
Trả lời câu hỏi mục khám phá 1 trang 18 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức
Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy xác định vị trí của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ trên lược đồ.
Lời giải chi tiết:
- Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng lãnh thổ nằm ở phía bắc của đất nước Việt Nam.
- Khu vực Trung du và miền núi Bắc Bộ giáp với:
+ Các tỉnh: Quảng Đông, Quảng Tây và Vân Nam của Trung Quốc ở phía bắc;
+ Phía tây giáp Lào;
+ Phía nam giáp Đồng bằng sông Hồng và vùng Duyên hải miền Trung;
+ Phía đông giáp Vịnh Bắc Bộ.
Khám phá 2
Trả lời câu hỏi mục khám phá 2 trang 20 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức
a. Đọc thông tin và quan sát các hình 2, 4, 5, em hãy:
- Xác định trên lược đồ: dãy núi Hoàng Liên Sơn, đỉnh Phan-xi-păng và cao nguyên Mộc Châu.
- Mô tả đặc điểm chính của địa hình ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
b. Đọc thông tin và quan sát hình 6, em hãy nêu đặc điểm nổi bật của khí hậu vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
c. Đọc thông tin và quan sát hình 2, 7, 8, em hãy
- Xác định trên lược đồ các sông lớn ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
- Nêu đặc điểm chính của sông ngòi ở vùng.
d. Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy kể tên và xác định trên lược đồ một số khoáng sản chính ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
Lời giải chi tiết:
a. Xác định vị trí: dãy núi Hoàng Liên Sơn, đỉnh Phan-xi-păng và cao nguyên Mộc Châu
- Đặc điểm địa hình vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ
+ Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có địa hình chủ yếu là đồi núi. Tại đây có nhiều dãy núi lớn, trong đó Hoàng Liên Sơn là dãy núi cao và đồ sộ nhất nước ta, đỉnh cao nhất là Phan-xi-păng (3143 m).
+ Trong vùng còn có một số cao nguyên và vùng đồi thấp. Các đồi có đặc điểm đỉnh tròn, sườn thoải, nằm ở nơi chuyển tiếp giữa vùng núi và đồng bằng, được gọi là vùng trung du.
b. Đ ặc điểm nổi bật của khí hậu vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
- Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa với mùa đông lạnh nhất cả nước.
- Khí hậu của vùng cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi độ cao địa hình. Ở các vùng núi cao nhiệt độ hạ thấp, vào các tháng mùa đông đôi khi có tuyết rơi (thị xã Sa Pa
- Tỉnh Lào Cai, đỉnh núi Mẫu Sơn - tỉnh Lạng Sơn,...)
c. Xác định trên lược đồ các sông lớn ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
- Đặc điểm sông ngòi
+ Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có nhiều sông lớn như sông Hồng, sông Đà, sông Chảy, sông Lô, sông Gâm,...
+ Các sông trong vùng đều có nhiều thác ghềnh, có khả năng phát triển thuỷ điện.
d. K ể tên và xác định trên lược đồ một số khoáng sản chính ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ
- Một số loại khoáng sản chính ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là: than đá; sắt; man-gan; Ti-tan; Vàng; đồng; thiếc; A-pa-tít; Đá vôi,…
Khám phá 3
Trả lời câu hỏi mục khám phá 3 trang 21 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức
Đọc thông tin và quan sát các hình từ 9 đến 14, em hãy cho biết điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đối với đời sống và sản xuất ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
Lời giải chi tiết:
- Điều kiện tự nhiên của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ tạo thuận lợi để phát triển nhiều ngành kinh tế, như:
+ Công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản, thuỷ điện;
+ Trồng và chế biến cây công nghiệp, cây ăn quả, dược liệu,...
+ Du lịch.
- Tuy nhiên, người dân trong vùng cũng gặp một số khó khăn trong sinh hoạt và sản xuất do địa hình bị chia cắt, thiên tai (lũ quét, sạt lở đất, sương muối, rét đậm, rét hại,...)....
Khám phá 4
Trả lời câu hỏi mục khám phá 4 trang 23 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức
1. Dựa vào kiến thức đã học, em hãy kể tên một số thiên tai thường xảy ra ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
2. Đọc thông tin và sơ đồ hình 15, em hãy nêu một số biện pháp góp phần bảo vệ thiên nhiên và phòng, chống thiên tai.
Lời giải chi tiết:
1. Kể tên một số thiên tai thường xảy ra ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ
- Một số thiên tai thường xảy ra ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là: lũ quét, sạt lở đất, sương muối, rét đậm, rét hại,...
2. Một số biện pháp góp phần bảo vệ thiên nhiên và phòng, chống thiên tai ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là:
+ Trồng rừng và bảo vệ rừng.
+ Xây dựng các công trình thủy lợi.
+ Di chuyển người dân khỏi nơi có nguy cơ xảy ra thiên tai.
+ Sử dụng tiết kiệm và hiệu quả tài nguyên thiên nhiên.
+ Giáo dục ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phòng, chống thiên tai.
Luyện tập
Trả lời câu hỏi mục luyện tập trang 23 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức
Hãy cho biết trong các câu sau câu nào đúng, câu nào sai.
a) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ tiếp giáp với hai quốc gia là Lào và Campuchia (Cambodia).
b) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa với mùa đông lạnh nhất cả nước.
c) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có nhiều sông lớn thuận lợi cho phát triển thuỷ điện.
d) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là nơi giàu tài nguyên khoáng sản bậc nhất cả nước.
Lời giải chi tiết:
- Câu a) sai. Vì: vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ tiếp giáp với hai quốc gia là Lào và Trung Quốc.
- Câu b), c), d) đúng.
Vận dụng
Trả lời câu hỏi mục vận dụng trang 23 SGK Lịch Sử và Địa Lí 4 - Kết nối tri thức
Nếu đi du lịch ở thị xã Sa Pa, em sẽ chọn đi vào mùa nào trong năm? Vì sao?
Lời giải chi tiết:
- Nếu đi du lịch ở thị xã Sa Pa, em sẽ chọn đi vào cuối mùa xuân và mùa hè (khoảng từ tháng 3 đến tháng 7 dương lịch) vì:
+ Vào khoảng thời gian này, thời tiết ở Sa Pa tương đối ôn hòa: ban ngày nắng ấm, ban đêm se lạnh.
+ Đây là khoảng thời gian mà các thung lũng hoa ở Sa Pa đang khoe sắc. Với các loại hoa như: mơ, mận, đỗ quyên,…