Bài 5. Khái quát lịch sử văn minh thế giới cổ trung đại SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo
Điền vào chỗ trống các thông tin cho sẵn để làm rõ khái niệm văn hóa, văn minh.
Câu 1
Trả lời câu hỏi câu 1 trang 24 SBT Lịch sử 10
Câu 1. Điền vào chỗ trống các thông tin cho sẵn để làm rõ khái niệm văn hóa, văn minh.
văn hóa lịch sử phát triển cao
dã man, nguyên thủy vật chất và tinh thần văn minh
Phương pháp giải:
- Dựa vào nội dung mục I trang 25 SGK Lịch sử 10
Lời giải chi tiết:
Văn hóa là những giá trị vật chất và tinh thần mà loài người sáng tạo ra trong lịch sử . Văn hóa có trước văn minh , phát triển đến một trình độ nào đó thì văn minh mới ra đời.
Văn minh là những giá trị mà loài người sáng tạo ra trong giai đoạn phát triển cao của xã hội. Văn minh xuất hiện dựa trên quá trình tích lũy sáng tạo những văn hóa , văn minh ra đời sẽ thúc đẩy văn hóa phát triển. Trái với văn minh là dã man, nguyên thủy .
Câu 2
Trả lời câu hỏi câu 2 trang 24 SBT Lịch sử 10
Câu 2. Em hãy điền vào chỗ trống trong bảng dưới đây để phân biệt văn hóa và văn minh.
Phương pháp giải:
- Bước 1: Dựa vào nội dung mục I trang 25 SGK Lịch sử 10
- Bước 2: Tìm kiếm thông tin trên Internet về từ khóa “khái niệm văn hóa”; “khái niệm văn minh”; “mối quan hệ giữa văn hóa và văn minh”,…
Lời giải chi tiết:
|
VĂN HÓA |
VĂN MINH |
|
|
KHÁC NHAU |
- Là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử. |
- Là lát cắt phát triển cao hơn của văn hóa, chỉ thể hiện các lĩnh vực trình độ cao của con người. |
|
ĐẶC ĐIỂM |
- Bề dày lịch sử lâu đời. - Có tính dân tộc, tồn tại độc lập |
- Bề dày thấp hơn văn hóa vì ra đời sau. - Có tính tiến bộ dựa vào văn hóa . |
|
MỐI QUAN HỆ |
Văn hóa ra đời trước, phát triển đến trình độ nào đó thì văn minh ra đời. Văn minh là quá trình tích lũy những sáng tạo. Văn minh ra đời sẽ thúc đẩy văn hóa phát triển. |
Câu 3
Trả lời câu hỏi câu 3 trang 25 SBT Lịch sử 10
Câu 3. Dựa vào Hình 5.1, em hãy nhận xét về thời gian hình thành và lịch sử phát triển của các nền văn minh phương Đông và phương Tây thời kì cổ đại – trung đại.
Phương pháp giải:
- Bước 1: Dựa vào nội dung mục II trang 25 SGK Lịch sử 10
- Bước 2: Chú ý từ khóa trong đề bài : hình thành, phát triển, phương Đông, phương Tây.
- Bước 3: Quan sát hình 5.1 để thấy được tiến trình hình thành và phát triển của nền văn minh phương Đông, phương Tây sau đó đưa ra nhận xét.
Lời giải chi tiết:
Xếp thứ tự lần lượt từ sớm đến muộn của các nền văn minh ra đời trong thời kì cổ - trung đại
- Văn minh Ai Cập cổ đại ( Khoảng 3200 năm đến năm 30 TCN)
- Văn minh Ấn Độ cổ - trung đại (Giữa thiên niên kỉ III TCN đến năm 1857)
- Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại (Khoảng thế kỉ XXI TCN đến năm 1911)
- Văn minh Hy Lạp – La Mã cổ đại (Khoảng cuối thiên niên kỉ III đến năm 476)
- Văn minh Tây Âu thời kì Phục hưng (Khoảng từ thế kỉ XV đến thế kỉ XVIII)
=> Dựa vào phần sắp xếp thứ tự thì ta nhìn thấy rằng văn minh phương Đông sẽ ra đời sớm hơn rất nhiều so với văn minh phương Tây với các đại diện là Ai Cập, Ấn Độ và Trung Hoa.
* Giải thích lí do : Do yếu tố thuận lợi về điều kiện tự nhiên và nhu cầu trị thủy nên các quốc gia cổ đại ở phương Đông đã sớm hình thành nhà nước và có những nền văn minh đầu tiên.
Câu 4
Trả lời câu hỏi câu 4 trang 25 SBT Lịch sử 10
Câu 4. Điền vào chỗ trống các nền văn minh tương ứng với các giai đoạn phát triển của lịch sử nhân loại. Văn minh Văn Lang – Âu Lạc, Chăm-pa, Phù Nam và văn minh Đại Việt của Việt Nam thuộc giai đoạn nào của lịch sử văn minh thế giới?
Phương pháp giải:
- Bước 1: Dựa vào nội dung mục II trang 25 SGK Lịch sử 10
- Bước 2: Tìm kiếm thông tin trên Internet về từ khóa “lịch sử văn minh nhân loại qua các giai đoạn”.
- Bước 3: Dựa vào tiêu chí trên bảng để xếp văn minh Văn Lang – Âu Lạc,… của Việt Nam vào giai đoạn phù hợp.
Lời giải chi tiết:
- Điền từ:
- Xếp loại
+ Văn minh Văn Lang – Âu Lạc, Chăm-pa, Phù Nam của Việt Nam xếp vào giai đoạn cổ đại (văn minh kim khí) của lịch sử văn minh thế giới.
+ Văn minh Đại Việt của Việt Nam thuộc giai đoạn trung đại (văn minh nông nghiệp) của lịch sử văn minh thế giới.
Câu 5
Trả lời câu hỏi câu 5 trang 25; 26 SBT Lịch sử 10
Câu 5. Xác định các hình ảnh đã cho là biểu hiện của văn hóa hoặc văn minh và sắp xếp vào các ô phù hợp.
|
VĂN MINH |
VĂN HÓA |
|
……………………................................... ……………………................................... ……………………................................... ……………………................................... |
……………………................................... ……………………................................... ……………………................................... ……………………................................... |
Phương pháp giải:
- Bước 1: Dựa vào nội dung mục I trang 25 SGK Lịch sử 10
- Bước 2: Tìm kiếm thông tin trên Internet về từ khóa “phân biệt những điểm khác nhau của văn minh và văn hóa”,…
Lời giải chi tiết:
|
VĂN MINH |
VĂN HÓA |
|
- Chữ viết cổ Ai Cập (Hình 5.6) - Nàng La Giô-công-đơ (bảo tàng Lu-vrơ, Pháp) (Hình 5.4) - Bảng tính gẩy truyền thống (Hình 5.5) - Hình vẽ trên vách hang động La-xcô (Pháp) (Hình 5.1) - Lăng Taj – Mahah (Ấn Độ) (Hình 5.2) |
- Trầu cau (Hình 5.8) - Trang sức của người Việt cổ (di vật văn hóa Hòa Bình) (hình 5.7) |
Câu 6
Trả lời câu hỏi câu 6 trang 27; 28 SBT Lịch sử 10
Câu 6. Hãy khoanh tròn vào chữ cái ứng với ý đúng
1. Nền văn minh nào dưới đây ra đời sớm nhất trên thế giới
A. Trung Quốc.
B. Ấn Độ.
C. Ai Cập.
D. Hy Lạp.
Phương pháp giải:
- Dựa vào hình 5.1. Sơ đồ khái quát tiến trình phát triển lịch sử văn minh thế giới cổ - trung đại (mục II) trang 26 SGK Lịch sử 10
Lời giải chi tiết:
Xếp thứ tự lần lượt từ sớm đến muộn của các nền văn minh ra đời trong thời kì cổ - trung đại
- Văn minh Ai Cập cổ đại ( Khoảng 3200 năm đến năm 30 TCN)
- Văn minh Ấn Độ cổ - trung đại (Giữa thiên niên kỉ III TCN đến năm 1857)
- Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại (Khoảng thế kỉ XXI TCN đến năm 1911)
- Văn minh Hy Lap – La Mã cổ đại (Khoảng cuối thiên niên kỉ III đến năm 476)
- Văn minh Tây Âu thời kì Phục hưng (Khoảng từ thế kỉ XV đến thế kỉ XVIII)
=> Dựa vào phần sắp xếp thứ tự thì ta nhìn thấy rằng văn minh ra đời sớm nhất là văn minh Ai Cập.
=> Chọn đáp án C.
2. Văn hóa là tổng thể những giá trị vật chất và tnh thần do loài người sáng tạo ra
A. trong tiến trình lịch sử.
B. sau khi có chữ viết.
C. mang nét đặc trưng cho bản sắc riêng của một cộng đồng người.
D. trong giai đoạn phát triển cao của xã hội.
Phương pháp giải:
- Dựa vào mục I trang 25 SGK Lịch sử 10
Lời giải chi tiết:
V ăn hóa là tổng thể những giá trị vật chất và tnh thần do loài người sáng tạo ra trong lịch sử.
=> Chọn đáp án A.
3. Văn minh là trạng thái tiến hóa, phát triển cao của nền văn hóa
A. qua một quá trình lịch sử - văn hóa lâu dài.
B. trong suốt tiến trình phát triển của lịch sử.
C. khi bắt đầu hình thành xã hội loài người.
D. có bề dày lịch sử và mang tính dân tộc.
Phương pháp giải:
- Dựa vào mục I trang 25 SGK Lịch sử 10
Lời giải chi tiết:
Văn minh là trạng thái tiến hóa, phát triển cao của nền văn hóa khi bắt đầu hình thành xã hội loài người.
=> Chọn đáp án C
4. Khác với văn minh, văn hóa thường có
A. bề dày lịch sử và mang tính dân tộc.
B. trình độ phát triển cao, mang tầm vóc quốc tế.
C. tính sáng tạo cao, thúc đẩy văn minh phát triển.
D. những giá trị sáng tạo ở trình độ cao nhất.
Phương pháp giải:
- Bước 1: Dựa vào mục I trang 25 SGK Lịch sử 10
- Bước 2: Tìm kiếm thông tin trên Internet về từ khóa “phân biệt những điểm khác nhau của văn minh và văn hóa”,…
Lời giải chi tiết:
Khác với văn minh, văn hóa thường có bề dày lịch sử và mang tính dân tộc, là bản sắc, đặc tính của một xã hội hoặc một nhóm người trong xã hội.
=> Chọn đáp án A.
5. Khác với văn hóa, văn minh là những giá trị vật chất và tinh thần do loài người sáng tạo ra
A. bề dày lịch sử và mang tính dân tộc.
B. có trình độ phát triển cao, mang tầm vóc quốc tế.
C. cùng với sự phát triển của xã hội loài người.
D. đầu tiên trong lịch sử xã hội loài người.
Phương pháp giải:
- Bước 1: Dựa vào mục I trang 25 SGK Lịch sử 10
- Bước 2: Tìm kiếm thông tin trên Internet về từ khóa “phân biệt những điểm khác nhau của văn minh và văn hóa”,…
Lời giải chi tiết:
Khác với văn hóa, văn minh là những giá trị vật chất và tinh thần do loài người sáng tạo ra có trình độ cao, mang tầm vóc quốc tế.
=> Chọn đáp án B.
6. Một trong những tiêu chí đánh dấu con người bước vào thời đại văn minh là khi có
A. công cụ đá.
B. công cụ đồng thau.
C. tiếng nói.
D. chữ viết.
Phương pháp giải:
- Bước 1: Dựa vào mục I trang 25 SGK Lịch sử 10
- Bước 2: Chú ý từ khóa “tiêu chí; bước vào; văn minh”
Lời giải chi tiết:
Đến thời đại kim khí, nhà nước và chữ viết ra đời đã đưa nhân loại bước vào thời kì văn minh.
=> Chọn đáp án D.
7. Mối quan hệ giữa văn minh và văn hóa là
A. văn hóa ra đời trước, phát triển đến trình độ nào đó thì văn minh ra đời. Văn minh ra đời sẽ thúc đẩy văn hóa phát triển.
B. văn minh ra đời trước, phát triển đến trình độ nào đó thì văn hóa ra đời. Văn hóa ra đời sẽ thúc đẩy văn minh phát triển.
C. đều là những giá trị vật chất do loài người sáng tạo ra trong lịch sử nhưng văn minh là toàn bộ những gì loài người sáng tạo ra từ khi xuất hiện đến nay.
D. đều là những giá trị tinh thần do loài người sáng tạo ra trong lịch sử nhưng văn minh là toàn bộ những gì loài người sáng tạo ra từ khi xuất hiện đến nay.
Phương pháp giải:
- Bước 1: Dựa vào mục I trang 25 SGK Lịch sử 10
- Bước 2: Tìm kiếm thông tin trên Internet về từ khóa “mối quan hệ giữa văn minh và văn hóa”,…
Lời giải chi tiết:
Mối quan hệ giữa văn hóa và văn minh là: Văn hóa ra đời trước, phát triển đến trình độ nào đó thì văn minh ra đời. Văn minh ra đời sẽ thúc đẩy văn hóa phát triển.
=> Chọn đáp án A.
8. Các nhà nghiên cứu dựa vào các tiêu chí nào để xác định một nền văn minh?
A. Tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do loài người sáng tạo ra trong suốt tiến trình lịch sử, có tính dân tộc, thúc đẩy văn hóa phát triển.
B. Tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần do loài người sáng tạo ra trong suốt tiến trình lịch sử, có tính giai cấp, thúc đẩy văn hóa phát triển.
C. Di sản tích lũy tri thức, tinh thần và vật chất do loài người sáng tạo ra trong giai đoạn phát triển cao, có tầm vóc quốc tế, thúc đẩy văn hóa phát triển.
D. Toàn bộ những giá trị tinh thần và vật chất do loài người sáng tạo ra trong lịch sử có tính dân tộc, mang bề dày lịch sử và có tầm vóc quốc tế.
Phương pháp giải:
- Bước 1: Dựa vào mục I trang 25 SGK Lịch sử 10
- Bước 2: Tìm kiếm thông tin trên Internet về từ khóa “tiêu chí đánh giá một nền văn minh ”,…
Lời giải chi tiết:
Các nhà nghiên cứu dựa vào các tiêu chí để xác định một nền văn minh gồm có:
nhà nước, đô thị, chữ viết, những tiến bộ về tổ chức xã hội, luân lí, kĩ thuật để cải thiện cuộc sống của con người.
=> Chọn đáp án C.
9. Văn minh nhân loại trải qua tiến trình
A. kim khí => nông nghiệp => công nghiệp => hậu công nghiệp.
B. công nghiệp => hậu công nghiệp => nông nghiệp => kim khí.
C. nông nghiệp => công nghiệp => hậu công nghiệp => kim khí.
D. công nghiệp => nông nghiệp => kim khí => hậu công nghiệp.
Phương pháp giải:
- Bước 1: Dựa vào nội dung mục II trang 25 SGK Lịch sử 10
- Bước 2: Tìm kiếm thông tin trên Internet về từ khóa “lịch sử văn minh nhân loại qua các giai đoạn”.
Lời giải chi tiết:
Văn minh nhân loại trải qua tiến trình gồm có kim khí (cổ đại) => nông nghiệp (trung đại) => công nghiệp (cận đại) => hậu công nghiệp (hiện đại).
=> Chọn đáp án A.