Lý thuyết khái niệm, cấu tạo và chu trình nhân lên của virus - Sinh 10 Cánh diều
Virus là gì và có cấu tạo như thế nào mà khiến cho con người đã, đang và sẽ tiếp tục phải đối phó với những dịch bệnh do chúng gây ra?
I. Khái niệm virus
Virus là thực thể chưa có cấu tạo tế bào, vô cùng nhỏ bé và sống kí sinh bắt buộc trong tế bào sinh vật.
Virus chứa vật chất di truyền (nucleic acid) và protein nhưng không có cấu tạo tế bào. Kích thước của virus rất nhỏ, 20 - 300 micromet.
II. Cấu tạo của virus
Virus được cấu tạo bởi 2 phần cơ bản:
- Lõi nucleic acid: DNA hoặc RNA, mạch kép hoặc mạch đơn.
- Lớp vỏ capsid: cấu tạo từ protein là capsomer. Ngoài ra, một số virus có lớp vỏ ngoài (phosphplipid + protein) chứa gai glycoprotein giúp bám chặt vào vật chủ, nhận diện tế bào chủ để xâm nhập.
Dựa vào hình dạng của lớp capsid để pân loại virus:
II. Quá trình nhân lên của virus trong tế bào chủ
Chu trình nhân lên của virus chỉ được thực hiện bên trong tế bào vật chủ. Quá trình này diễn ra rất nhanh.
Chu trình nhân lên của virus trong tế bào chủ gồm 5 giai đoạn:
Chu trình tan: chu trình nhân lên kết thúc bằng sự làm tan và giết chết tế bào vật chủ, virus nhân lên theo chu trình này gọi là virus độc.
Chu tình tiềm tan: cho phép hệ gene của virus có thể tái bản, chúng không tạo thành virus mới và không phá vỡ tế bào vật chủ.
Những virus có khả năng dùng cả hai chu trình tỏng một tế bào vật chủ gọi là virus ôn hòa.
Sơ đồ tư duy khái niệm, cấu tạo và chu trình nhân lên của virus:
