Soạn bài Bầy chim chìa vôi SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Kết nối tri thức - chi tiết
Hãy chia sẻ một trải nghiệm đẹp của tuổi thơ em. Ghi lại một số từ ngữ diễn tả cảm xúc của em khi nghĩ về trải nghiệm đó.
Nội dung chính
| Câu chuyện về hai cậu bé giàu lòng nhân hậu, tình yêu thương bầy chim nhỏ bé nhưng kiên cường, dũng cảm |
Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 11 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Hãy chia sẻ một trải nghiệm đẹp của tuổi thơ em. Ghi lại một số từ ngữ diễn tả cảm xúc của em khi nghĩ về trải nghiệm đó.
Phương pháp giải:
Hãy nhớ lại và chia sẻ về trải nghiệm đẹp của tuổi thơ em với những gợi ý sau:
- Kỉ niệm đó là gì?
- Kỉ niệm đó em cùng trải qua với ai?
- Kỉ niệm đó để lại trong em những cảm xúc, suy nghĩ như thế nào?
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tuổi thơ em có rất nhiều những kỉ niệm đẹp, đáng nhớ. Đó là lúc cùng các bạn thả diều, chơi lò cò, chơi ô ăn quan, là lúc cùng các bạn nghịch ngợm, phá phách trên con đường làng. Hay là những kỉ niệm về trận đòn roi từ bố mẹ vì những lần chưa ngoan.
Khi nhớ về những kỉ niệm thơ ấu đó em thấy trong trái tim mình tràn ngập sự xúc động, bồi hồi, một cảm giác hạnh phúc được lan truyền, bất giác em tự mỉm cười vì một phần kí ức. Những kỉ niệm đó là mảnh ghép đẹp nhất, trân quý nhất của em về những ngày tháng tuổi thơ đã trôi qua.
Kỉ niệm đẹp của tuổi thơ em đó là vào những trưa hè trốn bố mẹ đi đánh khăng, đi tắm sông tập bơi. Những kỉ niệm đó mãi mãi là một kí ức tuổi thơ đẹp mà mỗi khi nhớ về em đều thấy bồi hồi, xúc động, hạnh phúc.
- Một số trải nghiệm đẹp của tuổi thơ em như:
- Chơi các trò chơi dân gian như ô ăn quan, bịt mắt bắt dê…
- Thả diều cùng các bạn.
- Ra đồng gặt lúa.
- Tắm mưa.
- Đi bắt cua, cá ngoài đồng…
- Một số từ ngữ diễn tả cảm xúc khi nghĩ về trải nghiệm đó: thích thú, vui vẻ, sung sướng…
Đọc văn bản 1
Câu 1 (trang 11 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Chi tiết nào được lặp lại trong những lời nói của nhân vật Mon?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần (1) của văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Chi tiết được lặp lại trong những lời nói của nhân vật Mon là: “Anh bảo…” về việc mưa to, nước ngập thì tổ chim chìa vôi sẽ bị ngập
Chi tiết được lặp lại trong những lời nói của nhân vật Mon là: câu hỏi “Anh bảo…” - anh bảo mưa có to không, nước sông có lên to không, cái bãi cát giữa sông đã ngập.
Chi tiết được lặp lại trong những lời nói của nhân vật Mon là “Anh bảo…”
Đọc văn bản 2
Câu 2 (trang 13 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Bầy chim chìa vôi non có bay được vào bờ không?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần (2) của văn bản, đưa ra hai trường hợp về dự đoán của mình
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Trường hợp 1: Em dự đoán bầy chim chìa vôi non không bay được vào bờ.
Trường hợp 2: Em dự đoán bầy chim chìa vôi non có bay được vào bờ.
Dự đoán 2 trường hợp:
- Trường hơp 1: bầy chim chìa vôi non bay được vào bờ - chúng sẽ an toàn.
- Trường hợp 2: bầy chim chìa vôi non không bay được vào bờ - chúng sẽ chết.
Đọc văn bản 3
Câu 3 (trang 15 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Cuộc “cất cánh” của bầy chim chìa vôi non ở đây có đúng như dự đoán của em không?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần (3) của văn bản từ “Suốt từ chiều hôm qua,…lần cất cánh đầu tiên ở bãi cát”, lần lượt đối chiếu với các trường hợp dự đoán của em.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Trường hợp 1: Cuộc “cất cánh” của bầy chim chìa vôi non ở đây không đúng như dự đoán của em vì chúng đã bay lên thành công và hạ xuống bên một lùm dứa dại bờ sông dù trước đó có một chú chim như đuối sức, rơi xuống nước như một chiếc lá
Trường hợp 2: Cuộc “cất cánh” của bầy chim chìa vôi non ở đây đúng như dự đoán của em vì chúng đã bay lên thành công và hạ xuống bên một lùm dứa dại bờ sông dù trước đó có một chú chim như đuối sức, rơi xuống nước như một chiếc lá
- Cuộc “cất cánh” của bầy chim chìa vôi non đã thành công và hạ xuống bên một lùm dứa dại bờ sông dù trước đó có một chú chim.
- Có 2 trường hợp:
- Trường hợp 1: đúng như dự đoán là thành công.
- Trường hợp 2: không như dự đoán là thất bại.
Sau khi đọc 1
Câu 1 (trang 16 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Em hãy xác định đề tài và ngôi kể của truyện Bầy chim chìa vôi
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản Bầy chim chìa vôi trong SGK trang 11 – 16
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Truyện Bầy chim chìa vôi viết về đề tài trẻ em / tuổi thơ và thiên nhiên
- Truyện Bầy chim chìa vôi được kể theo ngôi thứ ba
Đề tài: trẻ em
Ngôi kể: thứ ba
Sau khi đọc 2
Câu 2 (trang 16 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Chỉ ra đâu là lời người kể chuyện, đâu là lời nhân vật trong đoạn văn sau:
Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh giấc. Nó xoay mình sang phía anh nó, thì thào gọi:
- Anh Mên ơi, anh Mên!
- Gì đấy? Mày không ngủ à? – Thằng Mên hỏi lại, giọng nó ráo hoảnh như đã thức dậy từ lâu lắm rồi.
Phương pháp giải:
Em xác định lời của người kể chuyện và lời của nhân vật trong đoạn trích:
- Lời của người kể chuyện là lời dẫn, giải thích, mô tả thêm.
- Lời của nhân vật là lời nói trực tiếp của hai anh em.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Lời người kể chuyện: "Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh giấc. Nó xoay mình sang phía anh nó, thì thào gọi", "Thằng Mên hỏi lại, giọng nó ráo hoảnh như đã thức dậy từ lâu lắm rồi."”
- Lời nhân vật:
+ Lời của nhân vật Mon nói với Mên: Anh Mên ơi, anh Mên!
+ Lời của nhân vật Mên nói với Mon: Gì đấy? Mày không ngủ à?
- Lời của người kể chuyện: “Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh giấc. Nó xoay mình sang phía anh nó, thì thào gọi”; “Thằng Mên hỏi lại, giọng nó ráo hoảnh như đã thức dậy từ lâu lắm rồi”
- Lời của nhân vật: “- Anh Mên ơi, anh Mên!”; “- Gì đấy? Mày không ngủ à?”
- Lời người kể chuyện:"Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh giấc. Nó xoay mình sang phía anh nó, thì thào gọi", "Thằng Mên hỏi lại, giọng nó ráo hoảnh như đã thức dậy từ lâu lắm rồi."
- Lời nhân vật Mon nói với Mên: "Anh Mên ơi, anh Mên!"
- Lời của nhân vật Mên nói vói Mon: " Gì đấy? Mày không ngủ à?"
Sau khi đọc 3
Câu 3 (trang 17 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Điều gì khiến hai anh em Mên, Mon lo lắng khi thấy mưa to và nước đang dâng cao ngoài bãi sông? Chi tiết nào thể hiện rõ nhất điều đó?
Phương pháp giải:
Em đọc kĩ văn bản, đặc biệt là những lời đối thoại lúc nửa đêm của hai anh em Mên và Mon để tìm hiểu lí do.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Điều mà hai anh em Mên, Mon lo lắng khi thấy mưa to và nước đang dâng cao ngoài bãi sông là việc những con chim chìa vôi non có thể sẽ bị chết đuối
- Sự lo lắng của hai anh em được thể hiện rõ nhất thông qua cuộc trò chuyện của hai anh em lúc nửa đêm: Có lẽ sắp ngập mất bãi cát rồi; Em sợ những con chim chìa vôi non bị chết đuối mất; Thế anh bảo chúng nó có bơi được không?...
- Điều khiến hai anh em Mên, Mon lo lắng khi thấy mưa to và nước đang dâng cao ngoài bãi sông: Những con chim chìa vôi non có thể chết đuối.
- Chi tiết thể hiện: Cuộc trò chuyện của hai anh em Mên, Mon lúc hai giờ sáng; Câu nói của Mon: “Em sợ những con chim chìa vôi bị chết đuối mất”/ Câu trả lời của Mên: “Tao cũng sợ”.
- Điều mà hai anh em lo lắng là việc những con chim chìa vôi non có thể sẽ bị chết đuối.
- Sự lo lắng được thể hiện thông qua cuộc trò chuyện của hai anh em lúc nửa đêm.
Sau khi đọc 4
Câu 4 (trang 17 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Trong cuộc trò chuyện ở phần (2), Mon nói với Mên những chuyện gì? Nội dung cuộc trò chuyện ấy giúp em cảm nhận ra được những nét tính cách nào của nhân vật Mon?
Phương pháp giải:
Đọc phần cuộc đối thoại đoạn (2) trong văn bản. Từ cuộc đối thoại thông qua những chi tiết em hãy rút ra tính cách của nhân vật Mon.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Trong cuộc trờ chuyện ở phần (2), Mon đã nói với Mên việc mình lấy trộm con cá bống của bố rồi thả nó vào chỗ cống sông và lo lắng tổ chim sẽ bị ngập rồi Mon đã rủ Mên ra sông để mang chúng vào bờ.
- Qua những câu nói của nhân vật Mon trong lúc trò chuyện với Mên giúp em nhận thấy Mon là một cậu bé có tâm hồn trong sáng, nhân hậu, biết yêu thương loài vật, trân trọng sự sống
- Mon đã nói với Mên việc mình lấy trộm con cá bống của bố rồi thả nó vào chỗ cống sông, Mon rủ Mên ra sông để mang chúng vào bờ.
- Nội dung cuộc trò chuyện ấy giúp em cảm nhận được những nét tính cách nào của nhân vật Mon: trong sáng, hồn nhiên và biết yêu thương loài vật.
Trong cuộc trò chuyện ở phần (2), Mon đã nói với Mên việc mình lấy trộm và thả con cá bống của bố vào chỗ cống sông và rủ Mên ra sông mang tổ chim vào bờ vì lo lắng chúng sẽ bị ngập.
- Mon là một người sống tình cảm, biết yêu thương quan tâm đến mọi thứ xung quanh đặc biệt là tình yêu đối với động vật, với thế giới tự nhiên.
Sau khi đọc 5
Câu 5 (trang 17 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Nêu một số chi tiết miêu tả nhân vật Mên ở phần (3). Em hãy dựa vào các chi tiết đó để khái quát tính cách của nhân vật Mên.
Phương pháp giải:
Đọc phần (3) trong văn bản để tìm những chi tiết miêu tả nhân vật Mên. Từ những chi tiết em hãy rút ra tính cách của nhân vật Mên.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Các chi tiết miêu tả nhân vật Mên: "Chứ còn sao", “giọng thằng Mên tỏ vẻ rất người lớn”, “Phải kéo vào bến chứ, không thì chết”, "Nào xuống đò được rồi đấy", “Thằng Mên quấn cái dây buộc đò vào người nó và gò lưng kéo.”, “Thằng Mên nói và ngồi thụp xuống. Nó căng mắt nhìn sát mặt sông”,...
→ Từ những chi tiết trên ta có thể thấy Mên mặc dù vẫn còn nhỏ tuổi nhưng đã tỏ ra là một người sống có trách nhiệm, biết suy nghĩ, hành động mạnh mẽ, biết quan tâm mọi thứ xung quanh và cũng là một người yêu động vật và thế giới tự nhiên.
- Một số chi tiết miêu tả nhân vật Mên ở phần (3):
- “Chứ còn sao - Lúc này giọng thằng Mên tỏ vẻ rất người lớn”
- “Phải kéo vào bến chứ, không thì chết…”
- Thằng Mên quấn cái dây buộc đò vào người nó và gò lưng kéo.
- “Thằng Mên nói và ngồi thụp xuống. Nó căng mắt nhìn sát mặt sông...
- Tính cách của nhân vật Mên: sống có trách nhiệm, biết suy nghĩ thấu đáo và giàu tình yêu thương loài vật…
Các chi tiết miêu tả nhân vật Mên: “giọng thằng Mên tỏ vẻ rất người lớn”, “Phải kéo vào bến chứ, không thì chết”, “Thằng Mên quấn cái dây buộc đò vào người nó và gò lưng kéo.”, “Thằng Mên nói và ngồi thụp xuống. Nó căng mắt nhìn sát mặt sông”,...
Mặc dù vẫn còn nhỏ tuổi nhưng Mên đã tỏ ra là một người sống có trách nhiệm, mạnh mẽ, quan tâm mọi thứ xung quanh và yêu thương động vật.
Sau khi đọc 6
Câu 6 (trang 17 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Khi đọc đoạn văn miêu tả khung cảnh bãi sông trong buổi bình minh, em có ấn tượng nhất với chi tiết nào? Vì sao?
Phương pháp giải:
Đọc phần đoạn văn miêu tả bãi sông buổi bình minh em hãy nêu ấn tượng của bản thân mình về một chi tiết em thích nhất.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bài tham khảo 1:
Chi tiết miêu tả cảnh tượng như huyền thoại: những cánh chim bé bỏng và ướt át đột ngột bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay lên là chi tiết em đặc biệt yêu thích nhất. Chi tiết này gây ấn tượng nhờ sự tương phản của hai hình ảnh cánh chim bé bỏng với dòng nước khổng lồ và cảm xúc ngỡ ngàng, vui sướng của anh em Mên, Mon khi thấy bầy chim chìa vôi non không bị chết đuối mặc dù dải cát nơi chúng làm tổ đã chìm trong dòng nước lũ.
Bài tham khảo 2:
Khi đọc đoạn văn miêu tả bãi sông buổi bình minh, em có ấn tượng với chi tiết một chú chim chìa vôi non đã mất đà do đuối sức nhưng nó vẫn kiên cường dùng sức lực của chính bản thân mình để bay lên hòa mình với bầy đàn. Em thích chi tiết đó là bởi vì thông qua chi tiết đó ta vừa có thể cảm nhận thấy vẻ đẹp của thiên nhiên cũng như là sức sống của chú chim chìa vôi. Nó chính là biểu tượng cho sự cố gắng, vươn lên bằng chính sức lực của bản thân mình. Thông qua chi tiết này, con người chúng ta cũng có thể học tập được rất nhiều điều để hoàn thiện bản thân.
Bài tham khảo 3:
Đoạn văn miêu tả khung cảnh bãi sông trong buổi bình minh thật nên thơ, nhẹ nhàng. Nó đã hằn in trong em những cảm xúc thật khó tả nhưng có lẽ hình ảnh những chú chim chìa vôi con cất cánh bay lên "Từ mặt nước sông, những cánh chim bé bỏng và ướt át đột ngột bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay lên" đã để lại cho em thật nhiều ấn tượng. Chú chim con bé bỏng còn nhiều yếu ớt lại bị nước mưa làm ướt mình nhưng chúng đã đột ngột bứt khỏi mặt nước mặc dù còn nhiều bỡ ngỡ. Ở đây, em nhận thấy được sự đối lập giữa sự nhỏ bé của chú chim chìa vôi và sự rộng lớn, mênh mông của dòng nước. Từ đó, nó đã cho em cảm nhận được sự dũng cảm, mạnh mẽ vượt qua sự khắc nghiệt của thời tiết tìm đến chỗ ở an toàn hơn của những chú chim chìa vôi con nhỏ bé.
- Chi tiết: Và bây giờ bầy chim đã bay lên. Mặt trời như lên nhanh hơn mọi ngày và mưa đã đột ngột tạnh hẳn.
- Vì: Chi tiết này đã cho thấy sức sống mãnh liệt của bầy chim chìa vôi, vẻ đẹp của thiên nhiên sau cơn mưa.
Đọc phần đoạn văn miêu tả khung cảnh bãi sông trong buổi bình minh, em ấn tượng nhất với chi tiết “từ mặt nước sông những cánh chim bé bỏng và ướt át đột ngột bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay lên. Chi tiết đó cho thấy nghị lực phi thường của những chú chim bé nhỏ. Đó là sự dung cảm, dám đương đầu với thử thách, khắc nghiệt để giành lấy sự sống.
Sau khi đọc 7
Câu 7 (trang 17 SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Trong đoạn kết của truyện, Mên và Mon hình như không hiểu rõ vì sao mình lại khóc. Em hãy giúp các nhân vật lí giải điều đó.
Phương pháp giải:
Em liên kết với tất cả các sự việc, hành động của Mên và Mon để lí giải tại sao nhân vật lại khóc.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Mên và Mon đã rất lo lắng cho bầy chim chìa vôi non, sợ chúng bị chết đuối khi bãi sông bị ngập hết. Hai anh em đã khóc khi nhìn thấy những chú chim chìa vôi có thể cất cánh bay lên. Hai anh em khóc vì thấy xúc động và đây là những giọt nước mắt của hạnh phúc, của niềm vui. Bởi những chú chim chìa vôi vẫn còn an toàn và đặc biệt hơn là việc hai anh em được tận mắt chứng kiến những chú chim chìa vôi con “đã thực hiện xong chuyến bay quan trọng, đầu tiên và kì vĩ nhất trong đời chúng.”
Mên và Mon khóc khi nhìn thấy bầy chim chìa vôi có thể cất cánh bay lên, đó là giọt nước mắt của hạnh phúc và niềm vui.
Mon và Mên khóc vì hạnh phúc, vì xúc động vì những chú chim chìa vôi đã vượt qua được vùng nước lũ cất cánh bay lên.
Viết kết nối với đọc
(trang 17, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) kể lại sự việc bầy chim chìa vôi bay lên khỏi bãi sông bằng lời của một trong hai nhân vật Mon hoặc Mên (ngôi kể thứ nhất)
Phương pháp giải:
Em đọc kĩ sự việc con chim chìa vôi bay lên khỏi bãi sông để hiểu sự việc. Từ đó em hóa thân thành Mon hoặc Mên để kể lại sự việc đó theo ngôi kể thứ nhất .
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bầy chim đã bay lên, tôi thấy mặt trời như lên nhanh hơn mọi ngày và mưa đã đột ngột tạnh hẳn. Bỗng một con chim đuối sức, rơi xuống như một chiếc lá. Tôi và anh Mên hết sức lo lắng, hồi hộp. Nhưng rồi khi đôi chân mảnh dẻ và run rẩy của con chim non chạm vào mặt sông thì đôi cánh của nó đập một nhịp quyết định, tấm thân bé bỏng của nó vụt bứt ra khỏi dòng nước và bay lên cao. Tôi im lặng như nín thở, chỉ có tiếng đập cánh quyết liệt của bầy chim non. Chúng đã thực hiện xong chuyến bay đầu tiên quan trọng nhất trong đời. Cuối cùng chúng đã hạ xuống bên một lùm dứa dại bờ sông, hai anh em tôi vẫn đứng không nhúc nhích.
Tôi cùng anh Mên đứng một bên để quan sát quá trình những con chim chìa vôi non bay lên cao. Khi bình minh lên soi sáng những hạt cát ven sông thì những cánh chim chìa vôi non bé bỏng, ướt át bứt ra khỏi mặt nước, dương cao đôi cánh bay lên trời cao. Chúng đến phần cao nhất của dải cát, nhảy lò cò trên những đôi chân mảnh dẻ chưa thật sự cứng cáp. Sau một quá trình đó thì cuối cùng những chú chim chìa vôi non đã bay lên trên bầu trời. Đột nhiên, một chú chim chìa vôi non đã mất đà do đuối sức, đôi cánh của nó dừng lại, rơi như một chiếc lá, thế nhưng nó vẫn kiên cường dùng sức lực của chính bản thân mình để bay lên hòa mình với bầy đàn. Cuối cùng bầy chim non đã thực hiện xong chuyến bay quan trọng đầu tiên trong cuộc đời mình.
- Lời của Mon:
Tôi và anh Mên đứng nhìn bầy chim chìa vôi non bay lên cao. Khi bình minh đã đủ để soi rọi những hạt mưa trên mặt sông, cũng là lúc dòng nước khổng lồ đã nuốt chửng phần còn lại của bãi cát. Những cánh chim chìa vôi bé bỏng đã ướt át bứt ra khỏi mặt nước, dương cao đôi cánh bay lên trời cao. Anh em tôi đứng lặng yên không nói một lời nào. Từ chiều qua, nước đã dâng lên nhanh hơn. Nước dâng lên đến đâu, chim bố và chim mẹ lại dẫn bầy con tránh nước đến đó. Những chú chim nhảy đến phần cao nhất của dải cát, nhảy lò cò trên những đôi chân mảnh dẻ chưa thật sự cứng cáp. Bỗng một con chim đuối sức. Đôi cánh của nó dừng lại, rơi như một chiếc lá, thế nhưng nó vẫn kiên cường dùng sức lực của chính bản thân mình để bay lên hòa mình với bầy đàn. Tôi vui mừng vì bầy chim non đã thực hiện được chuyến bay quan trọng của đời mình.
- Lời của Mên:
Tôi và thằng Mon đứng nhìn bầy chim bay lên cao. Chúng dương đôi cánh bay lên trời xanh. Chứng kiến cảnh đó, tôi thở phào nhẹ nhõm. Còn thằng Mon thì nhìn tôi mỉm cười. Chiều qua, nước đã dâng lên nhanh hơn. Nước dâng lên đến đâu, chim bố và chim mẹ lại dẫn bầy con tránh nước đến đó. Cứ thế, chúng tiến đến phần cao nhất của dải cát. Chúng nhảy lò cò trên những đôi chân mảnh dẻ chưa thật sự cứng cáp. Bỗng nhiên, tôi nhìn thấy một chú chim con đuối sức. Con chim mẹ đã xòe rộng đôi cánh bên đứa con rồi kêu lên. Nó dùng hết sức, bứt ra khỏi dòng nước và bay lên cao hơn cả lần cất cánh đầu tiên ở bãi cát. Hai anh em tôi vẫn đứng yên lặng nhìn theo chúng.