Soạn bài đấu tranh cho một thế giới hòa bình trang 17 SGK Văn 9
5. Nhiệm vụ ngăn chặn cuộc chiến tranh hạt nhân, dâu tranh cho một thế giới hòa bình
Câu 1
1. Luận điểm của văn bản: Đấu tranh cho một thế giới hòa bình.
Có thể nêu luận điểm của bài như sau: Chiến tranh hạt nhân là một hiểm họa khủng khiếp đe dọa toàn thể loài người và mọi sự sống trên trái đất, vì vậy đấu tranh đế loại bỏ nguy cơ ấy cho một thế giới hòa bình là nhiệm vụ cấp bách của toàn thể nhân loại.
Luận điểm trên được triển khai trong một hệ thống luận cứ khá toàn diện:
+ Kho vũ khí hạt nhân đang được tàng trữ có khả năng hủy diệt cả trái đất và các hành tinh khác trong hệ mặt trời.
+ Cuộc chạy đua vũ trang đã làm mất đi khả năng cải thiện đời sống cho hàng tỉ người. Những ví dụ so sánh trong các lĩnh vực xã hội, y tế, tiếp tế thực phẩm, giáo dục... với những chi phí khổng lồ cho chạy đua vũ trang đã cho thấy tính chất phi lí của việc đó.
+ Chiến tranh hạt nhân không chỉ đi ngược lại lí trí của loài người mà còn ngược lại với lí trí của tự nhiên, phản lại sự tiến hóa.
+ Vì vậy tất cả chúng ta phải có nhiệm vụ ngăn chặn cuộc chiến tranh hạt nhân, đấu tranh cho một thế giới hòa bình.
Câu 2
2. Nguy cơ chiến tranh hạt nhân
Để cho thấy tính chất hiện thực và sự khủng khiếp của nguy cơ này, tác giả đã bắt đầu bài viết bằng việc xác định cụ thể thời gian (Hôm nay ngày 8-8-1986) và đưa ra số liệu cụ thể đầu đạn hạt nhân với một phép tính đơn giản: “Hôm nay ngày 8-8-1986, hơn 50.000 đầu đạn hạt nhân đã được bố trí trên khắp hành tinh. Nói nôm na ra, điều đó có nghĩa là tât cả mọi người, không trừ trẻ con, đang ngồi trên một thùng 4 tấn thuôc nổ: tất cả chỗ đó nổ tung lên sẽ làm biến hết thảy, không phải một lần mà là mười hai lần, mọi dấu vết của sự sống trên trái đất”.
Để thấy rõ hơn sức tàn phá khủng khiếp của kho vũ khí hạt nhân, tác giả còn đưa ra những tính toán lí thuyết: Kho vũ khí ấy có thể tiêu diệt tất cả hành tinh đang xoay quanh mặt trời, cộng thêm bốn hành tinh nữa và phá hủy thế thăng bằng của hệ mặt trời.
Cách vào đề trực tiếp và bằng những chứng cứ rất rõ ràng, mạnh mẽ đã thu hút người đọc, gây ấn tượng về tính châ't hệ trọng của vấn đề.
Câu 3
3. Cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị cho chiến tranh hạt nhân đã làm mất đi khả năng để con người được sống tốt đẹp hơn
Để làm rõ luận cứ này, tác giả đã đưa ra hàng loạt dẫn chứng so với những so sánh thật thuyết phục trong các lĩnh vực xã hội y tế, tiếp tế thực phẩm, giáo dục. Đây là những lĩnh vực hết sức thiết yếu trong cuộc sống con người, đặc biệt là với các nước nghèo, chưa phát triển, ở mỗi lĩnh vực, tác giả đưa ra từ một đến hai ví dụ:
+ Về lĩnh vực xã hội: chương trình giải quyết những vấn đề cấp bách cho 500 triệu trẻ em nghèo khổ nhất trên thế giới là “một giấc mơ không thể thực hiện được, tốn kém 100 tỉ đô la”; nhưng số tiền khổng lồ đó “cũng chỉ gần bằng những chi phí bỏ ra cho 100 máy bay ném bom chiên lược B.1B của Mĩ và cho dưới 7000 tên lứa vượt đại châu".
+ Về lĩnh vực y tế “giá của 10 chiếc tàu sân bay mang vủ khí hạt nhân kiểu tàu Ni-mít, trong số 15 chiếc mà Hoa Kì dự định đóng " cũng đủ đế thực hiện một chương trình phòng bệnh trong 14 năm, sẽ bảo vệ cho hơn 1 tỉ người khỏi bệnh sốt rét và cứu hơn 14 triệu trẻ em ở châu Phi.
+ Về lĩnh vực tiếp tế thực phẩm: “chi phí cứu 575 triệu người thiếu dinh dưỡng trên thế giới chỉ tốn kém không bằng 149 tên lửa MX...; chỉ cần 27 tên lửa MX là đủ trả tiền nông cụ cần thiết cho các nước nghèo để họ có được thực phẩm trong bốn năm.”
+ Về lĩnh vực giáo dục: “chỉ hai chiếc tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân là đủ tiền xóa nạn mù chữ cho toàn thế giới."
Nghệ thuật lập luận thật đơn giản mà chắc chắn. “Những con số biết nói” trong các ví dụ so sánh làm người đọc bất ngờ khi biết được sự tốn kém ghê gớm và tính chât phi lí của cuộc chạy đua vũ trang, giúp người đọc nhận thức đầy đủ một sự thật hiển nhiên mà phi lí: cuộc chạy đua hạt nhân đã và đang cướp đi thế giới nhiều điều kiện để cải thiện cuộc sông của con người, nhất là các nước nghèo.
Câu 4
4. Chiến tranh hạt nhân không chỉ đi ngược lại lí trí của loài người mà còn ngược lại với lí trí của tự nhiên, phản lại sự tiến hóa
Chiến tranh hạt nhân không chỉ tiêu diệt nhân loại mà còn tiêu hủy mọi sự sống trên trái đất. Quy luật của tự nhiên là quy luật tiến hóa của sự sống. Vì vậy, hủy diệt sự sống là phản tiến hóa, là đi ngược lại lí trí của tự nhiên.
Đế làm rõ luận cứ này, tác giả đã đưa ra những chứng cứ từ khoa học địa chất và cổ sinh học về nguồn gốc và sự tiến hóa của sự sống trên trái đất, cho thấy sự sống ngày nay trên trái đất và con người là kết quả của một quá trình tiến hóa hết sức lâu dài của tự nhiên, một quá trình được tính bằng hàng triệu năm. Thế mà hiện nay, con người “chỉ cần bấm nút một cái là đưa cả quá trình vĩ đại và tốn kém đó của hàng bao nhiêu triệu năm trở lại điểm xuất phát của nó. Sự tương phản giữa hàng triệu năm và một khoảnh khắc đã làm nổi bật hiểm họa chiến tranh hạt nhân ở tính chất phản tiến hóa, phản tự nhiên của nó. Khi viết “ Trong thời đại hoàng kim này của khoa học, trí tuệ con người chẳng có gì đi tự hào vì đã phát minh ra một biện pháp, chỉ cẩn bấm nút...”, giọng văn mỉa mai của tác giả ngầm ý kết tội việc chạy đua hạt nhân là một điều ngu xuẩn.
Câu 5
5. Nhiệm vụ ngăn chặn cuộc chiến tranh hạt nhân, dâu tranh cho một thế giới hòa bình
Đây là luận điểm để kết bài, và cũng là chủ đích của thông điệp mà tác giả muốn gửi tới mọi người.
Sau khi đã chỉ ra một cách hết sức rõ ràng về hiểm họa hạt nhân đang đe dọa loài người và sự sống trên trái đất, tác giả hướng tới một thái độ tích cực là đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân, cho một thế giới hòa bình: “Chúng ta đến đây để cố gắng chống lại việc đó, đem lại tiếng nói của chúng ta tham gia vào bản đồng ca của những người đòi hỏi một thế giới không có vũ khí và một cuộc sống hòa bình, công bằng”. Có thể ai đó sẽ nghi ngờ hiệu quả của tiếng nói đấu tranh. Tác giả tiếp tục khẳng định sự cần thiết phải có mặt trong hàng ngũ những người đấu tranh ngăn chặn chiến tranh hạt nhân: “Dù cho tai họa có xảy ra thì sự có mặt của chúng ta ở đây cũng không phải là vô ích”.
Để kết thúc lời kêu gọi của mình, tác giả đề nghị: cần lập ra một nhà băng lưu giữ trí nhớ tồn tại được cả sau tai họa hạt nhân, để nhân loại các thời đại sau biết đến cuộc sống của chúng ta đã từng tồn tại trên trái đất và không quên những kẻ đã vì những lợi ích ti tiện mà đẩy nhân loại vào họa diệt vong. Nhà văn muốn nhấn mạnh: nhân loại cần giữ kín kí ức của mình, lịch sử sẽ lên án những thế lực hiếu chiến đẩy nhân loại vào thảm họa hạt nhân.