Soạn bài Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Chân trời sáng tạo - siêu ngắn
Em hãy sưu tầm và giới thiệu với các bạn một số bài ca dao viết về hình ảnh hoa sen.
Nội dung chính
| Văn bản khẳng định sự đạt đến độ hoàn mĩ hiếm có trong loại ca dao vịnh tả cảnh vật mang tính triết lí trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen |
Chuẩn bị đọc 1
Câu 1 (trang 59, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phương pháp giải:
Em có thể tham khảo sách báo, internet hoặc dựa vào hiểu biết của em
Lời giải chi tiết:
- Bài ca dao 1:
Hoa sen nở đẹp trong đầm
Mùi hương tinh khiết âm thầm tỏa bay
Yêu thương vun bón tháng ngày
Nay hoa hé nhụy lòng đầy nao nao
- Bài ca dao 2:
Xin cho sen sắc ngọt ngào
Ơn đời mưa nắng dạt dào tinh khôi
Tiếng cười luôn thắm trên môi
Dáng thanh tâm tịnh, đứng ngồi thoảng hương
- Bài ca dao 3:
Sen ơi giữ lấy tram đường
Gần bùn nhưng chẳng thấm vương mùi bùn
Nghĩa ân ghi nhớ bồi vun
Giàu sang không chuộng, khốn cùng chẳng khinh
Chuẩn bị đọc 2
Câu 2 (trang 59, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phương pháp giải:
Em có thể vẽ tranh hoặc viết một đoạn văn
Lời giải chi tiết:
- Bức tranh:
- Viết đoạn văn:
Bằng ngôn từ trong sáng, giản dị nhất, bài ca dao làm nổi bật hình ảnh bông sen thơm ngát, đang nở trên đầm lầy. Bông sen đơn sơ, chân chất như người dân lao động mang nét đẹp bình dị, thôn dã, lúc nào cũng ngan ngát tỏa hương, một thứ hương thơm đặc biệt tinh khiết không pha lẫn mùi vị nào khác dù hoa sen trong đầm. Đầm lầy càng u tối, thối tha thi bóng hoa lại càng đẹp đẽ, sáng chói. Thông qua bài ca dao, hình ảnh của người dân lao động Việt Nam hiện lên một cách tự nhiên, hợp lý đến tài tình. Tâm hồn của mỗi con người được ví như một bông hoa thơm ngát, dù sống ở đâu, trong hoàn cảnh nào cũng giữ riêng cho mình nét trong trắng, thanh cao nguyên vẹn.
Trải nghiệm cùng VB 1
Câu 1 (trang 60, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản từ “ Câu thứ hai…vừa mới nở ”
Lời giải chi tiết:
- Ý kiến: “miêu tả vẻ đẹp của từng bộ phận cụ thể trong cây sen để chứng minh cho câu thứ nhất”
- Lí lẽ 1: “quan sát từ ngoài vào trong, rất tự nhiên, hợp lí”
+ Bằng chứng 1: “Từ “lá xanh” qua “bông trắng” đến “nhị vàng”
- Lí lẽ 2: “nhấn mạnh sự đa dạng nhiều thành phần và màu sắc đáng chú ý của cây sen”
+ Bằng chứng 2: “Từ “lại” được dùng rất đắt”
- Lí lẽ 3: “một bông hoa sen vừa mới nở”
+ Bằng chứng 3: “Từ “chen” nói lên sự kết chặt giữa hoa và nhị”
Trải nghiệm cùng VB 2
Câu 2 (trang 61, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản từ “ Nhân dân lao động…từ ngàn đời nay ”
Lời giải chi tiết:
Hình ảnh hoa sen trong nhiều bài ca dao khác nhằm phản ánh trung thực lẽ sống cao đẹp của người Việt Nam từ ngàn đời nay.
Suy ngẫm và phản hồi 1
Câu 1 (trang 61, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản từ “ Trước hết, vẻ đẹp…hôi tanh mùi bùn ”
Lời giải chi tiết:
|
Ý kiến 1: Vẻ đẹp của sen đã được miêu tả một cách khéo léo, tài tình |
Ý kiến 2: Qua hình ảnh hoa sen, tác giả dân gian muốn gửi gắm những triết lí sống sâu sắc |
||
|
Lí lẽ |
Bằng chứng |
Lí lẽ |
Bằng chứng |
|
Câu thứ nhất, tác giả dân gian khẳng định vẻ đẹp không gì sánh nổi của cây sen ở trong đầm. |
Trạng ngữ “trong đầm” đã hạn chế sự tuyệt đối hóa trong câu ca dao, làm cho trở thành tương đối và có tính thuyết phục. |
Câu thứ tư: Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. |
- Phần nhiều đều chuyển ngay sang nghĩa bóng, sang hình ảnh con người và ý nghĩa triết lí nhân sinh trong đó. - “Sen” hóa thành người, bùn trong thiên nhiên hóa thành “bùn” trong xã hội, rồi cả cái “đầm” và mùi “hôi tanh” cũng được coi là hình ảnh tượng trưng, ẩn dụ theo nghĩa bóng. - Hình ảnh bông sen tượng trưng cho cách sống cao thượng. |
|
Câu thứ hai, tác giả dân gian miêu tả vẻ đẹp của từng bộ phận cụ thể trong cây sen để chứng minh cho câu thứ nhất. |
- Từ “lá xanh” qua “bông trắng” đến “nhị vàng”, tức là quan sát từ ngoài vào trong, rất tự nhiên hợp lí. - Từ “lại” được dùng rất đắt, có tác dụng nhấn mạnh sự đa dạng nhiều thành phần và màu sắc đáng chú ý của cây sen. - Từ “chen” nói lên sự kết chặt giữa hoa và nhị, chứng tỏ đây là một bông hoa vừa mới nở. |
||
|
Câu thứ ba có vị trí đặc biệt trong toàn bài. |
Câu chuyển để chuẩn bị cho câu kết. |
Suy ngẫm và phản hồi 2
Câu 2 (trang 62, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản từ “ Trước hết, vẻ đẹp của sen…hôi tanh mùi bùn ”
Lời giải chi tiết:
Suy ngẫm và phản hồi 3
Câu 3 (trang 62, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản để nắm được mục đích và nội dung chính của văn bản
Lời giải chi tiết:
- Mục đích: thuyết phục người đọc về vẻ đẹp của hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen
- Nội dung chính: Nhấn mạnh, khẳng định tầng nghĩa trực tiếp và tầng nghĩa biểu tượng của hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen
Suy ngẫm và phản hồi 4
Câu 4 (trang 62, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản
Lời giải chi tiết:
- Không thể vì sẽ làm xáo trộn mạch lập luận của văn bản, gây khó tiếp nhận cho người đọc
- Tác dụng: giúp người đọc dễ dàng tiếp nhận, nắm bắt lập luận của văn bản, từ đó làm tăng sức thuyết phục của văn bản
Suy ngẫm và phản hồi 5
Câu 5 (trang 62, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, chú ý từ ngữ
Lời giải chi tiết:
- Phương thức biểu đạt: nghị luận
- Mục đích: nhận xét, lí lẽ nhằm thuyết phục người đọc về vẻ đẹp của sen trong bài ca dao
- Sử dụng câu văn khẳng định
- Nêu lên các ý kiến, lí lẽ và dẫn chứng để chứng minh cho ý kiến
Suy ngẫm và phản hồi 6
Câu 6 (trang 62, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài ca dao và văn bản trên, hãy nêu cảm nhận của em
Lời giải chi tiết:
Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.
Từ bao đời nay, nét trong sáng cao đẹp, phẩm chất đáng quý của con người Việt Nam luôn được ca ngợi. Qua tục ngữ, ca dao ta thấy hiện lên từng nét đẹp của tâm hồn giúp ta hiểu được chân giá trị của con người. Bằng ngôn từ trong sáng, giản dị nhất, bài ca dao làm nổi bật hình ảnh bông sen thơm ngát, đang nở trên đầm lầy nước đọng. Bông sen đơn sơ chân chất như người dân lao động mang nét đẹp bình dị, thôn dã lúp nào cũng ngan ngát. Hương thơm đặc biệt tinh khiết không pha lẫn một vị nào khác dù hoa sen ở trong đầm. Đầm lầy càng u tối, hôi hám thì bông sen càng đẹp đẽ sáng tươi. Thông qua bài ca dao, hình ảnh của con người Việt Nam hiện lên một cách thật tự nhiên, hợp lí đến tài tình. Tâm hồn của mỗi con người được ví như một bông hoa thơm ngát dù sống ở đâu, trong hoàn cảnh nào cũng giữ riêng cho mình nét trong trắng, thanh cao nguyên vẹn.