Soạn bài Sao băng là gì và những điều bạn cần biết về sao băng SGK Ngữ văn 8 tập 1 Chân trời sáng tạo - chi tiết
Em đã biết gì về sao băng?
Nội dung chính
| Văn bản thuyết minh về sao băng, giúp người đọc có thêm hiểu biết về sao băng và những thông tin hữu ích. |
Chuẩn bị đọc
(trang 37, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Em đã biết gì về sao băng?
Phương pháp giải:
Vận dụng những hiểu biết về thế giới tự nhiên
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sao băng là đường nhìn thấy của các thiên thạch và vẫn thạch khi chúng đi vào khí quyển Trái Đất (hoặc của các thiên thể khác có bầu khí quyển). Khi thiên thạch chuyển động với vận tốc siêu thanh, nó sinh ra các sóng xung kích ( shock wave ) do nó "va chạm" với các "hạt" của khí quyển và nén chúng nhanh hơn so với chúng có thể dãn ra khỏi đường chuyển động của thiên thạch. Với vận tốc cao như vậy, các phân tử không khí trên đường đi của thiên thạch bị nung nóng bởi sóng xung kích, hoặc bị nén quá mạnh đến mức nhiệt độ của sóng xung kích tăng lên đến hàng ngàn độ và làm cho các thành phần vật chất của thiên thạch bị nung đến nóng sáng.
- Sao băng là đường nhìn thấy của các thiên thạch và vẫn thạch khi chúng đi vào khí quyển Trái Đất.
- Gặp sao băng ước một điều, điều ước sẽ trở thành hiện thực.
Sao băng là một tia lửa thoáng hiện trên bầu trời, có vận tốc rất nhanh.
Trải nghiệm cùng VB 1
Câu 1 (trang 37, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Mục đích của đoạn văn này là gì?
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Mục đích của đoạn văn là cắt nghĩa, lý giải “sao băng”, để người đọc hiểu rõ về hiện tượng “sao băng”
Mục đích của đoạn văn là giúp người đọc xác định được thế nào là sao băng và sao băng được hình thành như thế nào.
Mục đích của đoạn văn là giới thiệu qua về sao băng, giải thích vì sao có hiện tượng sao băng.
Trải nghiệm cùng VB 2
Câu 2 (trang 38, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nội dung chính của đoạn văn này là gì?
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Giải thích hiện tượng “mưa sao băng”, đặc điểm nhận biết và chu kỳ xuất hiện
Nội dung chính của đoạn văn này là giải thích nguyên nhân của tên sao băng được hình thành.
Trải nghiệm cùng VB 3
Câu 3 (trang 39, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định thông tin chính và thông tin chi tiết của phần văn bản “Mỗi năm có rất nhiều … 12-13 tháng 12”.
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức đọc hiểu kỹ năng phân chắt lọc thông tin
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Thông tin chính: Mỗi năm có rất nhiều trận mưa sao băng, một số trận mưa sao băng hàng năm có mật độ sao tương đối cao
Thông tin chi tiết:
- Mưa sao băng Qua-đờ-ran-tit
- Mưa sao băng En-ta A-qua-rit
- Mưa sao băng Pơ-sây
- Mưa sao băng Ơ-ri-ơ-nit
- Mưa sao băng Lê-ô-nit
- Mưa sao băng Gie-mi-nit
- Thông tin chính: giới thiệu một số trận mưa sao băng có mật độ sao cao.
- Thông tin chi tiết: Cho biết tên gọi, ngày xuất hiện của mưa sao băng.
- Thông tin chính là Mỗi năm có rất nhiều mưa sao băng.
- Thông tin chi tiết của phần văn bản là:
Mưa sao băng Qua- đờ-ran-tit: thường xuất hiện từ ngày 01 đến ngày 05 tháng 01 hằng năm....
Mưa sao băng En- ta A- qua-rit: thường xuất hiện từ ngày 19 tháng 04 đến ngày 28 tháng 05 hằng năm....
Mưa sao băng Ơ- ri-ơ-nit: thường xuất hiện từ ngày ngày 02 tháng 10 đến ngày 07 tháng 11 hằng năm....
Mưa sao băng Lê- ô-nit: thường xuất hiện từ ngày ngày 10 đến ngày 23 tháng 11 hằng năm....
Mưa sao băng Gie-mi-nit: thường xuất hiện từ ngày ngày 10 đến ngày 23 tháng 11 hằng năm....
Suy ngẫm và phản hồi 1
Câu 1 (trang 39, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Văn bản Sao băng là gì và những điều bạn cần biết về sao băng? có phải là văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên hay không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức đọc hiểu, kiến thức về các thao tác lập luận
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Văn bản “Sao băng là gì và những điều bạn cần biết về sao băng?” là văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên
Bởi lẽ: Văn bản cung cấp cho người đọc thông tin về hiện tượng tự nhiên, giải thích, cắt nghĩa, nêu biểu hiện, lấy dẫn chứng cụ thể, chi tiết về một hiện tượng xuất hiện trong tự nhiên.
Là văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên vì cung cấp cho người đọc thông tin về hiện tượng tự nhiên, giải thích, cắt nghĩa, nêu biểu hiện, lấy dẫn chứng cụ thể, chi tiết về một hiện tượng xuất hiện trong tự nhiên.
- Văn bản Sao băng là văn bản thông tin cho ta biết những thông tin cơ bản về sao băng như: nguồn gốc, vận tốc và kích thước của sao băng.
- Văn bản sao băng là văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên. Vì:
+ Giải thích nguyên nhân xuất hiện và cách thức diễn ra sao băng, mưa sao băng.
+ Sử dụng các ngôn ngữ thuộc chuyên ngành thiên văn học để miêu tả hoạt động và giải thích hiện tượng.
+…
Văn bản Sao băng là gì và những điều bạn cần biết về sao băng? không phải là văn bản giái thích một hiện tượng tự nhiên hay không. Mà đây là một văn bản thông tin giúp cho người đọc biết về đặc điểm của một hiện tượng tự nhiên.
Suy ngẫm và phản hồi 2
Câu 2 (trang 39, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Chỉ ra điểm khác biệt trong cách trình bày đề mục của văn bản Sao băng là gì và những điều bạn cần biết về sao băng? với văn bản Bạn đã biết gì về sóng thần? Cách trình bày ấy có tác dụng gì trong việc thực hiện mục đích của văn bản?
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Văn bản Sao băng là gì và những điều bạn cần biết về sao băng? tác giả trình bày từng khía cạnh, nêu ra hiện tượng rồi mới giải thích sao băng, mưa sao băng, những trận mưa sao băng trong lịch sử
- Văn bản Bạn đã biết gì về sóng thần? tác giả nêu ra khái niệm trước khi trình bày cơ chế hoạt động, nguyên nhân, dấu hiệu sắp có sóng thần, các thảm họa sóng thần trong lịch sử
=> Tác dụng: Đây chính là dụng ý của người viết, đa dạng hướng tiếp cận cho người đọc, hỗ trợ làm rõ, nhớ hiểu, dễ nhớ về từng hiện tượng tự nhiên.
|
Sao băng là gì và những điều bạn cần biết về sao băng? |
Bạn đã biết gì về sóng thần? |
|
|
Điểm khác biệt |
Tác giả trình bày từng khía cạnh, nêu ra hiện tượng rồi mới giải thích sao băng, mưa sao băng, những trận mưa sao băng trong lịch sử |
Tác giả nêu ra khái niệm trước khi trình bày cơ chế hoạt động, nguyên nhân, dấu hiệu sắp có sóng thần, các thảm họa sóng thần trong lịch sử |
|
Tác dụng |
đa dạng hướng tiếp cận cho người đọc, hỗ trợ làm rõ, nhớ hiểu, dễ nhớ về từng hiện tượng tự nhiên. |
* Điểm khác biệt trong cách trình bày đề mục của văn bản Sao băng là gì và những điều bạn cần biết về sao băng? với văn bản Bạn đã biết gì về sóng thần là:
- Văn bản: Sao băng là gì và những điều bạn cần biết về sao băng?
+ Giải thích sao băng là gì – Mưa sao băng là gì
+ Những trận mưa sao băng mỗi năm.
+ Giải thích vì sao mưa sao băng lại có chu kì.
- Văn bản Bạn đã biết gì về sóng thần:
+ Giải thích sóng thần là gì?
+ Cơ chế hình thành sóng thần
+ Nguyên nhân xảy ra sóng thần
+ Dấu hiệu nhận biết sóng thần và các thảm họa sóng thần trong lịch sử.
* Cách trình bày ấy có tác dụng trong việc thực hiện mục đích của văn bản là: Giúp cho văn bản trở nên logic, mạch lạc và thuyết phục người đọc hơn.
Suy ngẫm và phản hồi 3
Câu 3 (trang 39, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tóm tắt các thông tin cơ bản của văn bản. Dựa vào đâu em có thể xác định được những thông tin cơ bản này?
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức đọc hiểu, thu thập chắt lọc thông tin
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Văn bản cung cấp thông tin về sao băng, mưa sao băng, những trận mưa sao băng hàng năm có mật độ sao tương đối cao.
Để xác định được những thông tin cơ bản này có thể dựa vào hệ thống các đề mục của văn bản
Thông tin cơ bản: Khái niệm sao băng, mưa sao băng, những trận mưa sao băng hàng năm có mật độ sao tương đối cao => dựa vào hệ thống các đề mục của văn bản
- Tóm tắt thông tin cơ bản của văn bản:
+ Khái niệm về sao băng: Sao băng thực chất là đường nhìn thấy của các thiên thạch khi chúng đi vào bầu khí quyển.
+ Khái niệm về mưa sao băng: là hiện tượng nhiều sao băng xuất hiện đồng thời hoặc nối tiếp nhau từ chung một điểm xuất phát trên bầu trời.
+ Những trận mưa sao băng mỗi năm: mưa Quadrantids, Enta Aquarids…
+ Chu kì của mưa sao băng: 1 năm.
- Dựa vào các đề mục của văn bản để xác định những thông tin cơ bản này.
Các thông tin cơ bản của văn bản là:
- Khái niệm sao băng
- Hiện tượng mưa sao băng
- Các trận mưa sao băng trong một năm
- Lí giải vì sao sao băng có chu kỳ
Suy ngẫm và phản hồi 4
Câu 4 (trang 40, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định cách trình bày thông tin của các đoạn trích sau và cho biết tác dụng của chúng
a. Sao băng thực chất là đường nhìn thấy của các thiên thạch ... tạo nên những hố lòng chảo sâu trên lục địa.
b. Mỗi năm có rất nhiều trận mưa sao băng ... cực điểm vào ngày 12 đến ngày 13 tháng 12.
c. Sao băng là sự xuất hiện ngẫu nhiên của các thiên thạch trên bầu trời ... hầu hết các trận mưa sao băng đều có chu kì là một năm.
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
a. Cách trình bày thông tin: Ngắn gọn, khoa học, đầy đủ về việc giải thích hiện tượng sao băng
Tác dụng: Giúp người đọc dễ hình dung, tưởng tượng đối tượng được nhắc tới
b. Cách trình bày thông tin: Liệt kê rõ ràng tên, thời điểm diễn ra của một số trận mưa sao băng có mật độ sao tương đối cao
Tác dụng: Ghi nhớ, có thêm những thông tin cần thiết để mở rộng thêm cho việc tìm hiểu, nghiên cứu.
c. Cách trình bày: Đơn giản, dễ hiểu về chu kỳ mưa sao băng và vì sao có chu kỳ mưa sao băng
Tác dụng: Giúp người đọc hiểu biết kỹ hơn về một hiện tượng tự nhiên
|
Câu |
Cách trình bày |
Tác dụng |
|
a |
ngắn gọn, khoa học, đầy đủ về việc giải thích hiện tượng sao băng |
Giúp người đọc dễ hình dung, tưởng tượng đối tượng được nhắc tới |
|
b |
Liệt kê rõ ràng tên, thời điểm diễn ra của một số trận mưa sao băng có mật độ sao tương đối cao |
Ghi nhớ, có thêm những thông tin cần thiết để mở rộng thêm cho việc tìm hiểu, nghiên cứu. |
|
c |
Đơn giản, dễ hiểu về chu kỳ mưa sao băng và vì sao có chu kỳ mưa sao băng |
Giúp người đọc hiểu biết kỹ hơn về một hiện tượng tự |
a.
- Cách trình bày thông tin: theo cấu trúc so sánh và đối chiếu
→ Tác dụng: Giúp người đọc, người nghe hiểu rõ và phân biệt được thế nào là sao băng và nguồn gốc cũng như đặc điểm của nó.
b.
- Cách trình bày thông tin: theo cấu trúc so sánh và đối chiếu
→ Tác dụng: Giúp người đọc, người nghe xác định được tên gọi cũng như đối chiếu, phân tích được thời gian, địa điểm và vị trí diễn ra mưa sao băng.
c.
- Cách trình bày thông tin: theo cấu trúc so sánh và đối chiếu
→ Tác dụng: Giúp người đọc, người nghe phân tích được sự xuất hiện cũng như xác định được hiện tượng chu kì của mưa sao băng.
Suy ngẫm và phản hồi 5
Câu 5 (trang 40, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Văn bản đã sử dụng (những) loại phương tiện phi ngôn ngữ nào? Ý nghĩa của việc sử dụng (những) loại phương tiện ấy trong văn bản là gì?
Phương pháp giải:
Vận dụng quan sát
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Văn bản đã sử dụng các phương tiện phi ngôn ngữ: Tranh ảnh
Tác dụng: Giúp cho việc cung cấp thông tin, số liệu không khô khan mà trở nên sinh động hơn, giúp người đọc dễ hình dung và tưởng tượng ra đối tượng được nhắc tới
- Phương tiện phi ngôn ngữ văn bản đã sử dụng:
+ Hình ảnh giúp cho người đọc dễ dàng hình dung được hiện tượng muốn nói đến.
+ Số liệu giúp văn bản mang tính xác thực và chính xác hơn.
Phương tiện phi ngôn ngữ: Tranh ảnh => giúp cho việc cung cấp thông tin, số liệu trở nên sinh động hơn, dễ hình dung và tưởng tượng
Văn bản đã sử dụng loại phương tiện phi ngôn ngữ hình ảnh. Việc sử dụng (những) loại phương tiện ấy trong văn bản là giúp cụ thể hóa lời thuyết minh trong văn bản giúp người đọc tiếp nhận thông tin một cách dễ dàng, đầy đủ và đúng đắn nhất, giúp người đọc dễ dàng hình dung ra hình ảnh mưa sao băng.
Suy ngẫm và phản hồi 6
Câu 6 (trang 40, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tìm và xem video clip về một trận mưa sao băng trên Internet. Sau đó, trình bày cảm xúc, suy nghĩ của em về video clip đó.
Phương pháp giải:
Tìm kiếm, thu thập, nêu cảm nghĩ
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sao băng là một hiện tượng tự nhiên đẹp với những ánh sáng lấp lánh, những vệt sáng xẹt ngang trên bầu trời, người xem tranh thủ cầu nguyện trước khi sao băng vụt tắt, những trận mưa sao băng lớn khi chiêm ngưỡng người xem cảm thấy như tất cả những tinh tú đang đổ dồn vào mình.
- Video clip về một trận mưa sao băng: https://www.youtube.com/watch?v=Nw-N7DDH7v8&ab_channel=LuBi
- Cảm xúc, suy nghĩ của em về video clip trên: Sau khi xem clip trên em thấy rất ngạc nhiên và bất ngờ trước những vẻ đẹp kì thú của tự nhiên. Nó giúp em thấy được một vẻ đẹp kì vĩ, lấp lánh ánh sáng của bầu trời đêm với những vệt sáng tuyệt đẹp mà sao băng tạo ra.
Thời gian xuất hiện sao băng là rất nhỏ, chưa đến 1s. Để quan sát mưa sao băng cần có sự kiên trì những khi nhìn thấy mưa sao băng thì sẽ rất vui và cảm giác không phí hoài công chờ đợi.