Soạn bài Sọ Dừa SGK Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo chi tiết
Soạn bài Sọ dừa chi tiết Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo với đầy đủ lời giải tất cả các câu hỏi và bài tập phần Chuẩn bị đọc, Trải nghiệm cùng văn bản, Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính
| Truyện đề cao lòng nhân ái, sự yêu thương đùm bọc lẫn nhau, ca ngợi vẻ đẹp bên trong của con người, khẳng định niềm tin vào sự công bằng, vào giá trị của lao động và sự cố gắng. Truyện nêu lên bài học khi đánh giá, nhìn nhận một con người: phải xem xét toàn diện, không nên chỉ nhìn vẻ bề ngoài. |
Chuẩn bị đọc 1
Câu 1 (trang 39 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Đã bao giờ em đánh giá người khác chỉ qua hình thức bên ngoài? Cách đánh giá như vậy có chính xác không?
Phương pháp giải:
Nhớ lại xem từ trước đến nay em đã từng đánh giá ai qua vẻ bề ngoài như đầu tóc, trang phục, dáng đi của họ chưa.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Có những khi em đánh giá người khác qua hình thức bên ngoài, ví dụ như nhìn vào cách ăn mặc, đầu tóc của bạn đó để nhận xét. Cách đánh giá như vậy không hoàn toàn chính xác, vì hình thức bên ngoài không thể hiện hết được hết về một con người.
- Em đã từng đánh giá người khác qua hình thức bên ngoài. Đó là cách đánh giá hoàn toàn sai lầm. Vì vẻ bề ngoài không thể nào phản ánh được hết tính cách, thói quen, bản chất của con người được.
- Ví dụ:
- Em từng gặp một bạn nam có vóc người gầy và thấp bé hơn nhiều so với các bạn cùng lớp, trông có vẻ yếu đuối. Vậy mà bạn ấy có thể chạy nhanh và bền bỉ hơn tất cả các bạn nam khác, dành vị trí thứ nhất trong cuộc thi điền kinh toàn trường.
- Bác Hùng hàng xóm nhà em có vẻ ngoài cao lớn, vạm vỡ, tóc cắt húi cua trông rất đáng sợ. Nhưng bác ấy lại là người rất hiền lành và tốt bụng. Trong xóm ai có chuyện gì cần nhờ, bác ấy luôn sẵn sàng giúp đỡ. Bác còn rất thích trồng hoa, chăm cây cảnh, khác hẳn vẻ bề ngoài của mình.
- Dì Hoa xóm em có vẻ ngoài trông rất sành điệu. Dì ăn mặc rất thời thượng, thích làm những bộ móng tay dài, đính đá lấp lánh. Dì cũng thường làm những kiểu tóc thời trang với các màu sắc bắt mắt. Lúc dì vừa về tiểu khu của em sinh sống, nhiều người đoán rằng chắc dì chẳng biết làm việc nhà. Thế nhưng trái lại, dì Hoa rất đảm đang và tháo vát. Dì nấu ăn rất ngon, và biết làm rất nhiều món bánh trái ăn vặt. Một mình dì có thể lo cả bữa cỗ cho gia đình.
- Em đã từng đánh giá người khác chỉ qua hình thức bên ngoài.
- Cách đánh giá như vậy là không chính xác.
Chuẩn bị đọc 2
Câu 2 (trang 39 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Nhan đề văn bản gợi cho em liên tưởng gì?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ nhan đề xem có điều gì khác lạ.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Nhan đề văn bản gợi cho em liên tưởng về một người có ngoại hình không giống như những con người bình thường, mà có vẻ ngoài khác lạ.
Nhan đề gợi cho em liên tưởng đến một nhân vật có ngoại hình giống như sọ dừa tròn lông lốc - một ngoại hình khác lạ, không giống người bình thường.
Nhan đề “Sọ Dừa” gợi cho em liên tưởng về một nhân vật có ngoại hình khác thường (giống như quả dừa).
Trải nghiệm cùng VB 1
Câu 1 (trang 39 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Những chi tiết trong phần mở đầu giúp em biết được gì về nhân vật Sọ Dừa?
Phương pháp giải:
Đọc đoạn văn đầu, xem đoạn văn đã giới thiệu những gì về xuất thân, hoàn cảnh của nhân vật Sọ Dừa.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Phần mở đầu đã giới thiệu về sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa: bà mẹ vào rừng hái củi, thấy cái sọ dừa bên gốc cây to đựng đầy nước đã uống và rồi có mang. Bà sinh ra một đứa bé không chân không tay, tròn như quả dừa, cất được tiếng nói xin người mẹ nuôi mình.
=> Sọ Dừa là một nhân vật kì lạ, không giống với những người phàm trần khác.
- Những chi tiết trong phần mở đầu giúp em biết được Sọ Dừa là:
- Con của một cặp vợ chồng già nghèo khổ, mồ côi cha khi còn ở trong bụng mẹ
- Mẹ Sọ Dừa uống nước trong cái gáo dừa mà có cậu
- Lúc vừa sinh ra, Sọ Dừa không chân không tay, tròn như cái sọ dừa
- Trong phần mở đầu đã giới thiệu về sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa: bà mẹ vào rừng hái củi, thấy cái sọ dừa bên gốc cây to đựng đầy nước đã uống và rồi có mang.
Như vậy, những chi tiết trên đã nói lên sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa
- Những chi tiết trong phần mở đầu:
- Hai vợ chồng nghèo hiền lành, chăm chỉ nhưng đã ngoài năm mươi mà vẫn chưa có con.
- Một hôm, trời nắng to, người vợ vào rừng lấy củi cho chủ, khát nước quá không tìm thấy suối.
- Bà nhìn thấy cái Sọ Dừa bên cạnh gốc cây đựng đầy nước mưa, bà bưng lên uống, về nhà thì có mang.
- Chẳng bao lâu sau, bà sinh ra một đứa bé không chân không tay, tròn như một quả dừa nhưng lại biết nói.
- Những chi tiết trong phần mở đầu giúp em biết được về sự ra đời kì lạ của Sọ Dừa.
Trải nghiệm cùng VB 2
Câu 2 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Theo em, Sọ Dừa tìm được lễ vật hay không?
Phương pháp giải:
Em thử dự đoán theo ý kiến riêng của bản thân mình.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Theo em, Sọ Dừa sẽ tìm được lễ vật vì cậu vốn dĩ không phải người bình thường và cậu là con người hiền lành, lương thiện nên sẽ nhận được những đền đáp xứng đáng.
Theo em, Sọ Dừa sẽ tìm được lễ vật để hỏi cưới con gái phú ông. Bởi vì cậu là một nhân vật có rất nhiều điều bí ẩn và thần kì. Khi cậu đã nài nỉ mẹ sang hỏi cưới, thì chắc chắn cậu đã chuẩn bị sẵn những thứ cần thiết rồi.
Theo em, Sọ Dừa sẽ tìm được lễ vật. Vì trong truyện cổ tích, những con người hiền lành, tốt bụng thường sẽ nhận được sự giúp đỡ từ các thế lực siêu nhiên.
Suy ngẫm và phản hồi 1
Câu 1 (trang 42 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Truyện cổ tích thường kể về nhân vật bất hạnh (người mồ côi, người mang lốt vật...), nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh. Theo em, Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật nào?
Phương pháp giải:
Xét xem trong các kiểu nhân vật đã nêu thì Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật nào.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Theo em, Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật bất hạnh - người có hình dạng xấu xí.
Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật bất hạnh có ngoại hình xấu xí (sinh ra với vẻ bề ngoài không giống người bình thường, không tay không chân tròn như một trái dừa)
Sọ Dừa thuộc kiểu nhân vật bất hạnh (có hình dạng xấu xí).
Suy ngẫm và phản hồi 2
Câu 2 (trang 42 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Sắp xếp lại các sự việc theo đúng trình từ xảy ra trong truyện:
a. Bà mẹ đi hái củi, uống nước trong sọ dừa rồi có mang, sinh ra Sọ Dừa dị hình dị dạng.
b. Sọ Dừa chăm lo học hành, đỗ trạng và đi sứ.
c. Sọ Dừa đi sứ về, hết sức vui mừng khi gặp lại vợ trên đảo.
d. Ở nhà phú ông, Sọ Dừa gặp được cô út và kết hôn với cô, trút bỏ lốt xấu xí.
đ. Hai người chị hại em, đẩy vợ Sọ Dừa xuống biển.
e. Nhờ làm theo lời dặn của chồng, người vợ thoát nạn và sống trên đảo hoang.
g. Hai người chị xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
h. Sọ Dừa xin đi chăn bò ở nhà phú ông để phụ giúp mẹ già.
Em có nhận xét gì về cách sắp xếp thứ tự các sự việc trong truyện cổ tích?
Phương pháp giải:
Nhớ lại thứ tự nội dung và sắp xếp theo đúng trình tự.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sắp xếp các sự việc theo trình tự đúng: a - h - d - b - đ - e - c – g
a. Bà mẹ đi hái củi, uống nước trong sọ dừa rồi có mang, sinh ra Sọ Dừa dị hình dị dạng.
h. Sọ Dừa xin đi chăn bò ở nhà phú ông để phụ giúp mẹ già.
d. Ở nhà phú ông, Sọ Dừa gặp được cô út và kết hôn với cô, trút bỏ lốt xấu xí.
b. Sọ Dừa chăm lo học hành, đỗ trạng và đi sứ.
đ. Hai người chị hại em, đẩy vợ Sọ Dừa xuống biển.
e. Nhờ làm theo lời dặn của chồng, người vợ thoát nạn và sống trên đảo hoang.
c. Sọ Dừa đi sứ về, hết sức vui mừng khi gặp lại vợ trên đảo.
g. Hai người chị xấu hổ bỏ đi biệt xứ.
=> Các sự việc trong truyện cổ tích được sắp xếp theo thứ tự tự nhiên, theo trình tự thời gian, sự việc gì xảy ra trước kể trước, việc gì xảy ra sau kể sau.
Đáp án: Sắp xếp các sự việc theo trình tự đúng: a - h - d - b - đ - e - c - g
Suy ngẫm và phản hồi 3
Câu 3 (trang 42 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phẩm chất của nhân vật trong truyện cổ tích thường được bộc lộ qua chuỗi hành động xuyên suốt tác phẩm. Điều này được thể hiện như thế nào qua nhân vật Sọ Dừa?
Phương pháp giải:
Em xem những hành động của nhân vật Sọ Dừa trong truyện, xem nhân vật này đã bộc lộ những phẩm chất gì.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Phẩm chất của nhân vật Sọ Dừa được bộc lộ qua chuỗi hành động xuyên suốt tác phẩm, Sọ Dừa rất tài giỏi, thông minh được thể hiện qua các chi tiết:
- Chàng chăn bò rất giỏi: ngày nắng cũng như ngày mưa, bò con nào con nấy bụng no căng.
- Tài thổi sáo rất hay (tiếng sáo véo von).
- Giục mẹ hỏi con gái phú ông làm vợ và sắm đủ lễ vật theo yêu cầu của phú ông (một chĩnh vàng cốm, mười tấm lụa đào, mười con lợn béo, mười vò rượu tăm).
- Đỗ trạng nguyên (Sọ Dừa tỏ ra thông minh khác thường, ngày đêm miệt mài đèn sách và đỗ trạng nguyên).
- Sọ Dừa có tài dự đoán, lo xa mọi chuyên (khi chia tay vợ, chàng đưa cho vợ một hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà, dặn dắt theo người phòng khi dùng đến).
- Phẩm chất của Sọ Dừa: thông minh, tài trí, chịu khó, chăm chỉ, biết lo xa
- Thể hiện qua các chi tiết:
- Chủ động xin đi chăn bò cho phú ông để giúp mẹ
- Chăn bò rất giỏi: ngày nắng cũng như ngày mưa, bò con nào con nấy bụng no căng.
- Tài thổi sáo rất hay (tiếng sáo véo von).
- Sắm đủ lễ vật theo yêu cầu của phú ông để xin cưới vợ (một chĩnh vàng cốm, mười tấm lụa đào, mười con lợn béo, mười vò rượu tăm).
- Đỗ trạng nguyên (thông minh khác thường, ngày đêm miểt mài đèn sách và đỗ trạng nguyên)
- Dự đoán, lo xa mọi chuyên (khi chia tay vợ, chàng đưa cho vợ một hòn đá lửa, một con dao và hai quả trứng gà, dặn mang theo người phòng khi dùng đến)
Phẩm chất của nhân vật Sọ Dừa được bộc lộ qua chuỗi hành động:
- Sau khi lớn lên, Sọ Dừa xin mẹ cho đi chăn bò ở nhà phú ông.
- Cậu chăn bò rất giỏi, con nào con nấy bụng no căng.
- Sọ Dừa học hành chăm chỉ đỗ trạng nguyên và được vua cử đi sứ.
- Trước ngày lên đường, chàng đưa cho vợ một con dao, hai quả trứng gà, dặn luôn mang bên người.
=> Những hành động trên thể hiện sự tài năng, thông minh và biết lo xa của Sọ Dừa.
Suy ngẫm và phản hồi 4
Câu 4 (trang 42 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hãy chỉ ra các yếu tố kì ảo được sử dụng trong truyện Sọ Dừa. Theo em, các yếu tố kì ảo trong truyện này có vai trò gì?
Phương pháp giải:
Em tìm hiểu như thế nào là kì ảo, sau đó đọc lại văn bản, liệt kê những chi tiết kì ảo có trong truyện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Các yếu tố kì ảo được sử dụng trong truyện Sọ Dừa:
+ Sự ra đời của Sọ Dừa: bà mẹ uống nước từ cái sọ dừa bên gốc cây to và có mang, sinh ra Sọ Dừa không có tay chân, tròn như quả dừa.
+ Chàng đi chăn bò cho phú ông, không có chân tay nhưng chăn bò rất giỏi.
+ Sọ Dừa biến thành chàng trai khôi ngô, thổi sáo chăn bò, có tiếng động chàng trai biến mất, chỉ còn lại Sọ Dừa nằm lăn lóc ở đấy.
+ Vợ Sọ Dừa bị hai cô chị hại đẩy xuống biển, cô lấy dao đâm chết cá và mổ bụng chui ra.
- Vai trò của các yếu tố thần kì:
+ Giúp thể hiện bản chất tốt đẹp của Sọ Dừa ẩn và giúp cho cuộc đời của Sọ Dừa đẹp đẽ hơn.
+ Thể hiện được ước mơ của nhân dân về những người hiền lành, lương thiện sẽ gặp được những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
+ Giúp cho truyện trở nên hấp dẫn, gây hứng thú với người đọc.
- Các yếu tố kì ảo trong truyện Sọ Dừa:
- Bà mẹ uống nước từ cái sọ dừa bên gốc cây to và có mang, sinh ra Sọ Dừa không có tay chân, tròn như quả dừa.
- Sọ Dừa đi chăn bò cho phú ông, không có chân tay nhưng chăn bò rất giỏi.
- Sọ Dừa biến thành chàng trai khôi ngô, thổi sáo chăn bò
- Sọ Dừa dự đoán được trước tương lai mà đưa cho vợ con dao, quả trứng
- Vợ Sọ Dừa bị hai cô chị hại đẩy xuống biển, cô lấy dao đâm chết cá và mổ bụng chui ra.
- Vai trò của các yếu tố kì ảo:
- Giúp tạo sự hấp dẫn, thú vị cho câu chuyện
- Giúp bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp, đáng quý của con người (chăm chỉ, lương thiện, thông minh...) - rõ ràng hơn khi ở trong cái lốt xấu xí
- Giúp nhân vật bất hạnh có thể thay đổi cuộc sống tốt hơn, thể hiện quan điểm, mong ước của nhân dân về cuộc sống ở hiền gặp lành, ác giả ác báo
- Các yếu tố kì ảo được sử dụng trong truyện Sọ Dừa:
- Bà vợ vào rừng hái củi, khát quá mà không tìm thấy suốt. Thấy cái Sọ Dừa đựng đầy nước bèn bưng lên uống.
- Về nhà, bà có mang, ít lâu sau, sinh ra một đứa bé không chân không tay tròn như một quả dừa.
- Sọ Dừa không chân không tay, nhưng chăn bò rất giỏi.
- Đến ngày cưới, Sọ Dừa bỗng trở thành một chàng trai khôi ngô tuấn tú.
- Vợ Sọ Dừa bị một con cá kình nuốt chửng vào bụng. Sẵn có con dao mà Sọ Dừa đưa cho cô rạch bụng nó, con cá chết xác dạt vào hòn đảo.
- Các yếu tố kì ảo có vai trò:
- Sự đối lập giữa ngoại hình và phẩm chất của Sọ Dừa đ ã đề cao phẩm chất bên trong của con người mới là điều đáng trân trọng, đồng thời thể hiện ước mơ về sự đổi đời của người lao động.
- Thể hiện ước mơ của nhân dân về sự đổi đời: những người hiền lành, tốt bụng sẽ có được cuộc sống hạnh phúc.
- Giúp cho câu chuyện trở nên hấp dẫn hơn.
Suy ngẫm và phản hồi 5
Câu 5 (trang 42 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Câu chuyện này viết về đề tài gì?
Phương pháp giải:
Từ nội dung văn bản, em lọc ra đề tài mà văn bản này thể hiện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Đề tài của truyện: Đề cao giá trị đích thực, vẻ đẹp bên trong của con người. Khẳng định giá trị đích thực của con người là các phẩm chất tinh thần bên trong.
Đề tài của truyện: Khẳng định, đề cao giá trị đích thực của con người là các phẩm chất, nội tâm bên trong chứ không phải ngoại hình bên ngoài.
Đề tài: Đề cao vẻ đẹp phẩm chất bên trong của con người.
Suy ngẫm và phản hồi 6
Câu 6 (trang 42 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Cho biết chủ đề của truyện.
Phương pháp giải:
Từ đề tài văn bản, em tìm ra chủ đề cụ thể của văn bản rồi trình bày.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Truyện thể hiện ước mơ, nguyện vọng của nhân dân về sự đổi đời cho người thiệt thòi đau khổ, mơ ước cho sự công bằng xã hội. Người tài giỏi đức độ phải được sống hạnh phúc, còn kẻ ác tham lam sẽ bị trừng trị thích đáng.
Chủ đề của truyện: Thể hiện ước mơ của nhân dân về một xã hội công bằng, người ở hiền sẽ gặp lành, kẻ ở ác thì gặt bão.
Chủ đề: Truyện thể hiện tấm lòng nhân ái với những con người hiền lành, tốt bụng và niềm thương cảm với những con người bất hạnh.
Suy ngẫm và phản hồi 7
Câu 7 (trang 42 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Qua truyện Sọ Dừa , em học gì về cách nhìn nhận, đánh giá con người?
Phương pháp giải:
Từ câu chuyện đầy giá trị nhân văn này, em suy nghĩ xem chúng ta sẽ học được gì về cách nhìn nhận, đánh giá con người.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Qua truyện Sọ Dừa , em học được bài học đó là không nên nhìn nhận, đánh giá con người chỉ qua vẻ bề ngoài mà cần coi trọng phẩm chất, tính cách, vẻ đẹp bên trong và tiếp xúc lâu để hiểu thêm về tâm hồn của họ.
Gợi ý 1: Qua truyện Sọ Dừa, em học được rằng để nhìn nhận, đánh giá con người, thì chúng ta phải nhìn vào nhân cách, phẩm chất, thái độ, tính cách và hành động thực tiễn của người đó, chứ không nên chỉ dựa vào ngoại hình bên ngoài.
Gợi ý 2: Qua truyện Sọ Dừa, em học được cách nhìn nhận, đánh giá con người khách quan và toàn diện hơn. Rằng chúng ta không thể đánh giá một người chỉ dựa vào ngoại hình, dáng vẻ bên ngoài. Đó chỉ là lớp vỏ bọc bên ngoài mà thôi. Chúng ta cần phải nhìn sâu vào bên trong phẩm chất, tính cách, trí tuệ và những hành động, lời nói của người đó để đánh giá họ.
Qua truyện Sọ Dừa, em học được rằng không nên nhìn nhận, đánh giá con người chỉ qua vẻ bề ngoài của họ. Điều quan trọng là vẻ đẹp phẩm chất bên trong của con người.
Bài đọc