Soạn bài Vẻ đẹp của Sông Đà SGK Ngữ văn 9 tập 1 Chân trời sáng tạo
Vẻ đẹp Sông Đà hiện lên như thế nào trong văn bản và được miêu tả từ những góc nhìn nào? Những từ ngữ, hình ảnh nào thể hiện Sông Đà từ những góc nhìn đó?
Nội dung chính
|
- Người lái đò sông Đà là một áng văn đẹp được làm nên từ tình yêu đất nước say đắm, thiêt tha của một con người muốn dùng văn chương để ca ngợi vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng vừa trữ tình thơ mộng của thiên nhiên và nhất là của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc. - Tác phẩm còn cho thấy công phu lao động nghệ thuật khó nhọc cùng sự tài hoa, uyên bác của người nghệ sĩ Nguyễn Tuân trong việc dùng chữ nghĩa để tái tạo những kì công của tạo hóa và những kì tích lao động của con người. |
Câu 1
Trả lời Câu hỏi 1 trang 20 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo
Vẻ đẹp Sông Đà hiện lên như thế nào trong văn bản và được miêu tả từ những góc nhìn nào? Những từ ngữ, hình ảnh nào thể hiện Sông Đà từ những góc nhìn đó?
Phương pháp giải:
Xác định vẻ đẹp của sông Đà và xác định những góc nhìn ở trong văn bản. Tìm từ ngữ, hình ảnh dựa trên những góc nhìn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Vẻ đẹp hùng vĩ, trữ tình, thơ mộng, hoang sơ của sông Đà. Các góc nhìn: từ trên máy bay nhìn xuống, từ trên mặt đất, trên sông nhìn sang hai bờ sông.
- Một số từ ngữ miêu tả sông Đà từ góc nhìn trên cao: cái dây thừng ngoằn ngoèo, từng nét sông tãi ra trên đại dương đá lờ lờ bóng mây, tuôn dài như một áng tóc trữ tình, mùa xuân dòng xanh ngọc bích ; từ ngữ miêu tả sông Đà từ góc nhìn trên mặt đất: màu nắng tháng ba Đường thi, bờ sông Đà, bãi sông Đa, chuồn chuồn bươm bướm trên sông Đà ; từ ngữ miêu tả sông Đà từ hai bên bờ sông: cảnh ven sông lặng tờ, nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa, cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp, đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh, bờ sông hoang dại.
- Vẻ đẹp sông Đà hi ện qua các góc nhìn:
+ Từ trên cao nhìn xuống: “Từ trên tàu bay nhìn xuống sông Đà”
+ Từ quá khứ đến hiện tại “Nhìn sông Đà như một cố nhân”
+ Nhìn từ trong thuyền “Thuyền tôi trôi trên sông Đà
→ Kết luận: Vẻ đẹp của Sông Đà được Nguyễn Tuân miêu tả qua nhiều góc nhìn khác nhau, tạo nên một bức tranh sông nước Tây Bắc vừa hùng vĩ, dữ dội, vừa thơ mộng, trữ tình, vừa bí ẩn, huyền ảo.
- Vẻ đẹp sông Đà hiện lên vừa hung bạo, vừa trữ tình.
- Vẻ đẹp sông Đà được miêu tả từ góc nhìn từ trên tàu bay nhìn xuống:
+ “… cái dây thừng ngoằn ngoèo dưới chân mình kia lại chính là cái con sông hằng năm và đời đời kiếp kiếp làm mình làm mẩy với con người Tây Bắc và phản ứng giận dỗi vô tội vạ với người lái đò Sông Đà.”
+ “… càng thấy quen thuộc với từng nét sông tãi ra trên đại dương đá lờ lờ bóng mây dưới chân mình. Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đâu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng Hai và cuồn cuộn mùi khói núi Mèo đốt nương xuân.
+ …
- Vẻ đẹp sông Đà được miêu tả từ góc nhìn ngồi từ thuyền đang trôi trên sông.
+ “Thuyền tôi trôi qua một nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa. Mà tịnh không một bóng người. Có gianh đồi núi đang ra những nón búp. Một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm sương đêm…”
+ …
Câu 2
Trả lời Câu hỏi 2 trang 20 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo
Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong các câu văn:
- Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng Hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân.
- Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa.
Phương pháp giải:
Xác định hai vế so sánh, từ ngữ so sánh và nêu tác dụng
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tác dụng của biện pháp so sánh trong câu thứ nhất: làm rõ toàn cảnh vẻ đẹp trữ tình, nên thơ của sông Đà.
- Tác dụng của biện pháp so sánh trong câu thứ hai: làm rõ vẻ đẹp hoang sơ của sông Đà, vẻ đẹp chưa bị bàn tay con người khai phá.
- Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng Hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân.
+ Sông Đà tuôn dài tuôn dài - áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng Hai, cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân.
- Tác dụng:
+ Làm cho câu văn tăng tính sinh động, gợi hình, gợi cảm, giàu chất thơ
+ Tác giả so sánh sông Đà dài như áng tóc trữ tình cho chúng ta thấy sông Đà hiện lên như một người con gái có áng tóc dài, lộ vẻ kiều diễm, lãng mạn pha chút dịu dàng. Người con gái ấy làm duyên làm dáng giữa đất trời Tây Bắc. Trên mái tóc ấy lúc ẩn lúc hiện những bông hoa ban cài tinh tế. Tạo nên một khung cảnh đậm chất trữ tình
+ Tác giả nâng niu, trân trọng sông Đà với tất cả niềm say mê, sự tinh tế trong ngòi bút miêu tả.
- Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa.
+Bờ sông hoang - một bờ tiền sử
+Bờ sông hồn nhiên - một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa
- Tác dụng
+ Làm tăng tính gợi hình, gợi cảm cho câu văn
+ Tác giả so sánh một vật có thật là “bờ sông hoang”, “bờ sông hồn nhiên” với một vật không có thật, mang tính trừu tượng “một bờ tiền sử”, “một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa” có thể thấy tác giả đã dùng tưởng tượng của mình để so sánh. Những liên tưởng, so sánh đầy chất thơ và rất kì thú của bờ sông cho thấy cái tài của Nguyễn Tuân - bậc thầy ngôn ngữ. Bờ sông mang lại cho tam cảm giác hoài niệm về quá khứ, một chút “hồn nhiên”, “hoang”, đầy chất “cổ tích”
- Biện pháp so sánh:
+ “ Con sông Đà tuôn dài” với “ một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng Hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân”.
+ “Bờ sông hoang dại” với “một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa.”
=> Tác dụng của biện pháp tu từ so sánh:
+ Giúp làm nổi bật những tính chất, đặc điểm của sông Đà.
+ Giúp người đọc, người nghe dễ hình dung và liên tưởng được với các đặc điểm của dòng sông Đà.
+ Làm cho văn bản và cách diễn đạt trở nên hay hơn, tránh nhàm chán về cách diễn đạt.
+ …
Câu 3
Trả lời Câu hỏi 3 trang 20 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo
Tác giả thể hiện những cảm xúc gì khi miêu tả Sông Đà? Tìm những chi tiết từ văn bản để làm rõ ý kiến của em.
Phương pháp giải:
Tìm những câu văn thể hiện cảm xúc của tác giả trong văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Cảm xúc tự hào, say mê với vẻ đẹp của sông Đà, của Tổ quốc ( hình như khi mà ta đã quen đọc bản đồ sông núi, thì mỗi lúc ngồi tàu bay trên chiều cao mà nhìn xuống đất nước Tổ quốc bao la, mùa xuân dòng xanh ngọc bích, vui như thấy nắng ròn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng; gặp lại cố nhân); giận dữ vì thực dân Pháp đã đặt tên sông Đà là đen (chưa hề bao giờ tôi thấy dòng sông Đà là đen...)
- Tác giả cảm thấy xúc động, yêu mến, say sưa khi nhìn thấy sông Đà vui vẻ “Tôi đã nhìn say sưa làn mây mùa xuân bay trên Sông Đà”
- Tác giả khao khát, say mê : “Chao ôi thấy thèm được giật mình vì một tiếng còi xúp lê của một chuyến xe lửa đầu tiên đường sắt Phú Thọ – Yên Bái – Lai Châu”.
Cảm xúc của tác giả khi miêu tả Sông Đà là: ngạc nhiên, thân thiết, tự hào…
Câu 4
Trả lời Câu hỏi 4 trang 20 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo
Tìm những từ ngữ mà em cho là mới mẻ, thú vị trong văn bản và giải nghĩa các từ ngữ đó.
Phương pháp giải:
Tìm những từ ngữ mới mẻ và giải nghĩa.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Lừ lừ: Lặng lẽ, không nói năng
- phiết:( Phết): Bôi và miết cho đều
- Gắt gỏng : dễ bực tức hay lúc nào cũng tức giận.
- Chiêm bao : thấy những chuyện thường ngày vẫn nghĩ tới, hoặc sự việc không có thực xảy ra trong giấc ngủ.
- Lặng tờ: yên, tĩnh hoàn toàn, không có một chút động.
- …