Soạn Ông già và biển cả siêu ngắn
Soạn bài Ông già và biển cả siêu ngắn nhất SGK Ngữ văn 12 tập 2, giúp tiết kiệm thời gian soạn bài
Tìm hiểu chung
Tóm tắt văn bản
Xan-ti-a-gô - Ông lão đánh cá người Cu-Ba, sống cô độc và nghèo khổ trong túp lều cạnh bờ biển ngoại ô La-ha-ba-na. Vận đen đang bám riết lấy ông khi suốt 84 ngày không bắt được con cá nào ra hồn. Những người xung quanh chẳng còn tin vào cơ may của Xan-ti-a-gô, còn cậu bé Ma-nô-lin cũng bị cấm không được giao du với lão nữa. Ông quyết định ra khơi xa một mình, ông đến vùng nguy hiểm nhưng nhiều cá lớn. Một con cá kiếm khổng lồ mắc câu và ông lão bắt đầu cuộc săn đuổi con cá trong ba ngày liền. Đó là con cá kiếm lớn nhất và đẹp nhất ông từng thấy trong đời. Suốt mấy ngày, Xan-ti-a-gô tìm mọi cách để bám trụ và giữ con cá cho kỳ được. Cuối cùng, lão cũng cắm được mũi lao vào tim con cá và chinh phục được nó. Xan-ti-a-gô phấn chấn nghĩ đến những gì mà chiến lợi phẩm này mang lại khi trở về. Tuy vậy, mùi máu của con cá kiếm đã thu hút cả đàn cá mập đến rỉa mồi. Khi ông đuổi được chúng, con cá kiếm chỉ còn là bộ xương trắng khổng lồ phía sau đuôi thuyền. Về đến túp lều, Xan-ti-a-gô hoàn toàn kiệt sức và ngủ thiếp đi.
Bố cục 2 phần
- Phần 1: Từ đầu đến "nước bắn tung, trùm lên cả ông lão lẫn con thuyền": Cuộc chiến đấu của Xan-ti-a-go
- Phần 2: Còn lại: Hành trình Xan-ti-a-gô đưa con cá về bờ.
Câu 1
Câu 1 (trang 135 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
- Hình ảnh những vòng lượn của con cá kiếm được nhắc đi nhắc lại phản ánh cuộc đấu giữa ông lão và con cá kiếm:
+ Cuộc chiến không cân sức: con cá kiếm khổng lồ, kiêu sa, dũng mãnh >< Xan-ti-a-gô bé nhỏ, đơn độc, già yếu.
+ Cuộc chiến giữa khát khao chinh phục của Xan-ti-a-gô và cố gắng sinh tồn của con cá kiếm. Cả hai đều kiên cường, bền bỉ, dồn hết sức lực cho cuộc chiến.
Câu 2
Câu 2 (trang 135 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
- Bằng sự nhạy bén của ông già nhiều năm kinh nghiệm, ông đã huy động mọi khả năng vào cuộc chiến
+ Về thị giác: phán đoán con cá thông qua đường bơi nghiêng, sức căng của sợi dây
+ Về xúc giác: Cảm nhận được từng cử động của nó qua sợi dây
+ Ông lão đâm trúng con cá, nó vụt lên khỏi mặt nước, phô hết vẻ khổng lồ, sức lực
→ Các chi tiết được sắp xếp theo trình tự cuộc chinh phục cá kiếm, từ quan sát, cảm nhận khi con cá cố vùng vẫy để thoát rồi sau đó tới gần hơn.
Câu 3
Câu 3 (trang 135 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
- Lớp nghĩa mới: Quan hệ giữa ông lão và cá kiếm:
+ Người đi săn và con mồi
+ Hai kì phùng địch thủ
+ Hai người bạn
+ Con người và môi trường
+ Con người và cái đẹp, cái mơ ước.
- Ngoài mối quan hệ giữa con mồi và người đi săn (con cá và ngư phủ), ngoài cảm nhận bằng giác quan thông thường, ông lão Xan-ti-a-gô còn có một mối quan hệ bình đẳng, thân mật, cao thượng và có những cảm nhận sâu sắc hơn với con cá kiếm.
• Ông lão trò chuyện với con cá như với một người bạn, người anh em: “cá ơi”, “cá này, dẫu sao thì mày… cũng chết nữa à?”.
• Tôn trọng con cá: “mày có quyền làm thế”, “ta không quan tâm chuyện ai giết ai”.
→ Mối liên hệ giữa cá kiếm và ông lão: con người - tự nhiên, con người - cái đẹp, con người - ước mơ, khát vọng.
Câu 4
Câu 4 (trang 135 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
- Hình ảnh con cá kiếm trước khi bị Xan-ti-a-gô chiếm lĩnh: kỳ vĩ, kiêu sa, hùng dũng, đẹp đẽ, huy hoàng ("tầm vóc khổng lồ", "thân hình đồ sộ", "những sọc tía trên mình", "cánh vi trên lưng xếp lại", "bộ vây to sụ bên sườn xòe rộng…" ) → ước mơ khi chưa với tới.
- Hình ảnh con cá kiếm sau khi bị Xan-ti-a-gô chiếm lĩnh: thảm hại, trần trụi, ngay trước mắt ("nằm ngửa phơi cái bụng ánh bạc", "thẳng đơ và bồng bềnh", "con mắt trông dửng dưng…") → ước mơ khi đã đạt được không còn lung linh, xa vời.
* Biểu tượng của con cá kiếm:
- Khát vọng, lý tưởng của con người.
- Hành trình thực hiện ước mơ của con người.
- Hình ảnh cá kiếm chi chết: kết thúc chinh phục một khát vọng của con người ⇒ một hành trình mới lạ bắt đầu.
Luyện tập
Câu 1 (trang 135 SGK Ngữ văn 12 tập 2)
Ngoài việc miêu tả bằng lời của người kể chuyện, còn có lời độc thoại nội tâm của Xan-ti-a-gô tự nói lên hành động và thái độ của ông trước con cá kiếm. Lời độc thoại nội tâm tự nhiên, chân thật khiến mối quan hệ của ông lão và con cá trở nên gần gũi, thân mật, bình đẳng.
Câu 2 (SGK Ngữ văn 12 tập 2)
Cách dịch Ông già và biển cả hay hơn lối dịch nguyên văn Ông già và biển bởi nó tạo nên sự cân đối về số tiếng giữa hai đối tượng ngăn cách bởi từ “và”. Mặt khác, từ “biển cả” có tác dụng gợi hình, gợi cảm (trù phú, mênh mông, bí ẩn) hơn hẳn cách gọi ngắn gọn “biển”.
Tổng kết
| Hình ảnh ông lão đánh cá đơn độc dũng cảm săn đuổi con cá lớn nhất đời là một biểu tượng về vẻ đẹp của ước mơ và hành trình gian khổ của con người để biến ước mơ thành hiện thực. Sự chuyển hóa từ bức tranh với những nét trần trụi, chân thực, giản dị sang một lớp nghĩa hàm ẩn, rộng lớn - đó chính là phong cách của Hê-minh-uê và cũng là sư thể hiện nguyên lí sáng tác của ông: tác phẩm nghệ thuật như một "tảng băng trôi". |