Bài 17: Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1965 SGK lịch sử và địa lí 9 Chân trời sáng tạo
Dựa vào các tư liệu 17.2, 17.4, 17.5, 17.6, 17.7 và thông tin trong bài, hãy nêu những thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa giai đoạn 1954 – 1965.
? mục 1
Dựa vào các tư liệu 17.2, 17.4, 17.5, 17.6, 17.7 và thông tin trong bài, hãy nêu những thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa giai đoạn 1954 – 1965.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ phần 1. Những thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa (1954 – 1965) (SGK trang 88)
- Chỉ ra những thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng miền Bắc
Lời giải chi tiết:
– Hoàn thành cải cách ruộng đất (1954-1957): Mặc dù có những hạn chế, việc cải cách ruộng đất đã đưa đến xoá bỏ triệt để chế độ sở hữu ruộng đất phong kiến. Sau cải cách, bộ mặt nông thôn miền Bắc có nhiều thay đổi, khối liên minh công nông được củng cố.
– Bước đầu xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội (1961 – 1965)
– Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (tháng 9/1960): Nghị quyết đại hoc soi sáng những vấn đề chủ yếu của cách mạng Việt Nam ở cả hai miền Nam, Bắc, hướng dẫn và thúc đẩy nhân dân hai miền hăng hái phấn đấu giành thắng lợi trong sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam; thực hiện hòa bình thống nhất đất nước.
– Miền Bắc thực hiện kế hoạch Nhà nước 5 năm (1961 – 1965)
+ Mục tiêu: bước đầu xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội.
+ Nhiều phong trào thi đua yêu nước sôi nổi dã diễn ra trên miền Bắc: Duyên hải, Đại phong, Thành công, Ba nhất, Hai tốt…, đặc biệt là phong trào Mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt.
+ Công nghiệp: được ưu tiên xây dựng. Giá trị sản lượng ngành công nghiệp nặng năm 1965 tăng 3 lần so với năm 1960;
+ Nông nghiệp: thực hiện chủ trương xây dựng hợp tác xã sản xuất nông nghiệp bậc cao, nhiều hợp tác xã đã đạt năng suất 5 tấn thóc/ha…
+ Thương nghiệp quốc doanh được ưu tiên phát triển, góp phần củng cố quan hệ sản xuất, cải thiện đời sống nhân dân.
+ Hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt, đường sông, đường hàng không được củng cố. Việc đi lại trong nước và giao thông quốc tế thuận lợi hơn;
+ Hệ thống giáo dục từ phổ thông đến đại học phát triển nhanh;
+ Hệ thống y tế, chăm sóc sức khỏe được phát triển
? mục 2
Dựa vào tư liệu 17.9 và thông tin trong bài, hãy mô tả lại phong trào Đồng khởi Bến Tre (lực lượng tham gia, mục đích, kết quả).
-Quân dân miền Nam từng bước đánh bại chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ ở miền Nam như thế nào?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ phần 2. Các thắng lợi quân sự tiêu biểu của quân dân miền Nam giai đoạn 1954 – 1965 (SGK trang 91)
- Chỉ ra những chi tiết chính trong phong trào Đồng khởi Bến Tre
- Chỉ ra cách Quân dân miền Nam từng bước đánh bại chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”.
Lời giải chi tiết:
Yêu cầu 1
Lực lượng tham gia: diễn ra lẻ tẻ từng địa phương, lan rộng khắp miền Nam thành cao trào cách mạng
Mục đích: Chấm dứt thời kỳ ổn định tạm thời của chế độ thực dân mới của Mĩ ở miền Nam, mở ra thời kì khủng hoảng của chế độ Sài Gòn.
Kết quả:
– Đến năm 1960, nhân dân miền Nam đã làm chủ nhiều thôn, xã ở Nam Bộ, ven biển Trung Bộ và Tây Nguyên.
– Thắng lợi của “Đồng khởi” dẫn đến sự ra đời của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam (20-12-1960), giương cao ngọn cờ đoàn kết mọi tầng lớp nhân dân miền Nam, đấu tranh chống Mỹ và tay sai, nhằm thực hiện một miền Nam Việt Nam hoà bình, độc lập, dân chủ, trung lập, tiến tới hoà bình thống nhất Tổ quốc.
Quân dân miền Nam từng bước đánh bại chiến lược “Chiến tranh đặc biệt" của Mỹ:
– Trong những năm 1961 – 1962, Quân giải phóng đã đẩy lùi nhiều cuộc tiến công, tiêu diệt nhiều đồn bốt lẻ của địch. Tháng 1/1963, giành thắng lợi lớn trong chiến dịch Ấp Bắc; chứng minh quân dân miền Nam hoàn toàn có khả năng đánh thắng “Chiến tranh đặc biệt” của Mĩ, mở ra phong trào “Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công”.
– Trên mặt trận chống bình định, phong trào nổi dậy chống và phá “ấp chiến lược” diễn ra rất gay go quyết liệt, đến cuối năm 1962, cách mạng kiểm soát trên nửa tổng số ấp với gần 70% số dân.
– Phong trào đấu tranh chính trị ở các đô thị như Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng có bước phát triển, nhất là các phong trào đấu tranh của học sinh, sinh viên, tiểu thương, phật tử. Phong trào cũng phát triển mạnh ở các vùng nông thôn, nổi bật là cuộc đấu tranh của đội quân tóc dài.
– Do thất bại, nội bộ Mĩ và tay sai lục đục, dẫn tới cuộc đảo chính, giết chế Ngô Đình Diệm và Ngô Đình Nhu (tháng 11/1963). Từ cuối năm 1964, Mĩ thực hiện kế hoạch Giôn Xơn – Mắc Namara. Số quân Mĩ ở miền Nam lên tới 25 000, nhưng vẫn không cứu vãn được tình hình.
– Trong đông – xuân 1964 – 1965, kết hợp với đấu tranh chính trị và binh vận, các lực lượng vũ trang giải phóng đẩy mạnh tiến công địch, giành thắng lợi trong các chiến dịch Bình Giã (Bà Rịa), An Lão (Bình Định), Ba Gia ( Quảng Ngãi), Đồng Xoài (Biên Hoà), đẩy quân đội Sài Gòn đứng trước nguy cơ tan rã.
Phong trào đô thị và phong trào nổi dậy phá “ấp chiến lược” tiếp tục phát triển mạnh. Đến tháng 6/1965, địch chỉ còn kiểm soát được 2.200 trong tổng số 16.000 ấp. Xương sống của “Chiến tranh đặc biệt” bị bẻ gãy. Chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mĩ bị thất bại.
Luyện tập 1
Hãy vẽ sơ đồ tư duy về những thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa giai đoạn 1954 – 1965.
Phương pháp giải:
- Chỉ ra những thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa giai đoạn 1954 – 1965.
Lời giải chi tiết:
|
Thành Tựu |
Chi Tiết |
Ý Nghĩa |
|
Phát triển kinh tế |
- Công nghiệp hóa: Xây dựng các khu công nghiệp lớn như Khu công nghiệp Việt Trì, Khu gang thép Thái Nguyên. |
- Tạo nền tảng cho nền kinh tế tự chủ, giảm phụ thuộc vào nước ngoài. |
|
- Nông nghiệp: Thực hiện cải cách ruộng đất, xây dựng hợp tác xã nông nghiệp, tăng năng suất cây trồng. |
- Cải thiện đời sống nông dân, tăng sản lượng lương thực, góp phần ổn định xã hội. |
|
|
Xây dựng cơ sở hạ tầng |
- Xây dựng hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt, cầu cống như Cầu Thăng Long, Đường sắt Bắc - Nam. |
- Tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, giao thông vận tải, liên kết vùng miền. |
|
- Phát triển hệ thống thủy lợi, đê điều, hồ chứa nước để phục vụ nông nghiệp. |
- Đảm bảo nguồn nước tưới tiêu, phòng chống thiên tai, nâng cao năng suất nông nghiệp. |
|
|
Phát triển giáo dục và văn hóa |
- Giáo dục: Mở rộng mạng lưới trường học, xóa mù chữ, nâng cao chất lượng giáo dục. |
- Nâng cao trình độ dân trí, tạo nguồn nhân lực chất lượng cho công cuộc xây dựng đất nước. |
|
- Văn hóa: Xây dựng các nhà văn hóa, phát triển phong trào văn nghệ quần chúng, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc. |
- Góp phần xây dựng đời sống văn hóa phong phú, nâng cao tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc. |
|
|
Phát triển y tế và xã hội |
- Y tế: Xây dựng mạng lưới y tế cơ sở, nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, xây dựng các bệnh viện lớn như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Việt Đức. |
- Cải thiện sức khỏe cộng đồng, giảm tỉ lệ tử vong, nâng cao chất lượng sống. |
|
- Xã hội: Thực hiện chính sách phúc lợi xã hội, chăm lo đời sống người dân, đặc biệt là các gia đình thương binh, liệt sĩ. |
- Đảm bảo an sinh xã hội, nâng cao mức sống của người dân, củng cố niềm tin vào chế độ. |
|
|
An ninh và quốc phòng |
- Xây dựng lực lượng quân đội và công an nhân dân, củng cố quốc phòng, bảo vệ an ninh quốc gia. |
- Bảo vệ đất nước, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường ổn định cho phát triển kinh tế - xã hội. |
Luyện tập 2
Theo em, thắng lợi tiêu biểu nào về quân sự của quân dân miền Nam giai đoạn 1960 – 1965 có ý nghĩa quyết định làm phá sản chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ phần 2. Các thắng lợi quân sự tiêu biểu của quân dân miền Nam giai đoạn 1954 – 1965 (SGK trang 91)
- Chỉ ra thắng lợi tiêu biểu có ý nghĩa quyết định làm phá sản chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”
Lời giải chi tiết:
Phong trào “Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công”. Phong trào đô thị và phong trào nổi dậy phá “ấp chiến lược” tiếp tục phát triển mạnh. Đến tháng 6/1965, địch chỉ còn kiểm soát được 2.200 trong tổng số 16.000 ấp. Xương sống của “Chiến tranh đặc biệt” bị bẻ gãy. Chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mĩ bị thất bại.
Vận dụng
Hãy sưu tầm tư liệu về cuộc đấu tranh thống nhất đất nước diễn ra ở khu vực vĩ tuyến 17 (cầu Hiền Lương – sông Bến Hải). Sau đó, viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) với chủ đề: “Khát vọng thống nhất non sông”.
Phương pháp giải:
- Sử dụng các phương tiện thông tin đại chúng sưu tầm và tìm hiểu
- Chỉ ra ý nghĩa của câu “Khát vọng thống nhất non sông”.
Lời giải chi tiết:
Sông Bến Hải và cầu Hiền Lương thực sự là những địa danh lịch sử đặc biệt và mang trong mình nhiều ý nghĩa. Như bạn đã đề cập, chúng là biểu tượng của sự chia cắt đất nước Việt Nam thành hai miền Nam và Bắc trong suốt hơn 20 năm.
Sau cuộc chiến tranh Đông Dương và Hiệp định Giơnevơ năm 1954, sông Bến Hải trở thành đường biên giới tạm thời chia cắt hai miền. Miền Bắc do Việt Minh kiểm soát và miền Nam do chính quyền Việt Nam Cộng hòa được thành lập và được Mỹ hậu thuẫn.
Tuy nhiên, việc phân chia này chỉ mang tính tạm thời và không có ý nghĩa chính trị hay lãnh thổ. Hiệp định Giơnevơ đã quy định tổ chức tổng tuyển cử để thống nhất đất nước vào năm 1956. Tuy nhiên, Ngô Đình Diệm, tổng thống của Việt Nam Cộng hòa, với sự hậu thuẫn của Mỹ, đã không thực hiện tổng tuyển cử này.
Vùng đất quanh sông Bến Hải và cầu Hiền Lương đã chứng kiến những trận chiến khốc liệt và đau thương trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ. Đây là nơi mà quân và dân ta đã hy sinh và gian khổ trong cuộc chiến cứu nước kéo dài 21 năm. Tuy nhiên, nhờ sự đoàn kết và nỗ lực không ngừng, đất nước đã được thống nhất và đạt được hòa bình.
Ngày nay, khu vực đôi bờ Hiền Lương vẫn là một di tích lịch sử quan trọng, lưu giữ những hình ảnh, kỷ vật và những di tích khắc sâu trong lòng người dân. Đất nước đã phục hồi và phát triển, nhưng những ký ức về thời kỳ chia cắt vẫn còn sống mãi trong trái tim người Việt Nam.