Giải bài Tôi muốn được là tôi toàn vẹn 42 sách bài tập văn 11 - Cánh diều
Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt cho thấy xung đột nào trong Hồn Trương Ba? Em có nhận xét gì về sự thay đổi thái độ của Hồn Trương Ba trong cuộc đối thoại với Xác Hàng Thịt? Ý nghĩa của sự thay đổi này là gì?
Câu 1
Câu 1 (trang 42, SBT Ngữ văn 11, tập hai) :
Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt cho thấy xung đột nào trong Hồn Trương Ba? Em có nhận xét gì về sự thay đổi thái độ của Hồn Trương Ba trong cuộc đối thoại với Xác Hàng Thịt? Ý nghĩa của sự thay đổi này là gì?
Phương pháp giải:
Cần tập trung vào những chi tiết liên quan đến thái độ của Hồng Trương Ba thông qua ngôn ngữ (đại từ, độ dài của lời thoại, kiểu câu…) và đặc biệt là các chỉ dẫn sân khấu về thái độ của nhân vật để thấy được sự thay đổi của Hồn Trương Ba.
Lời giải chi tiết:
Cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt trong Hồn Trương Ba đã cho thấy những xung đột như:
+ Lời đối thoại: "tôi đã chán cái chỗ ở không phải của tôi… ra khỏi cái xác này, dù chỉ một lát" đã cho thấy sự chán ngất cảnh phải ở trong thân xác người khác. Đó chính là bi kịch bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo.
+ Linh hồn và thể xác đều là hai thứ rất quan trọng và có mối quan hệ mật thiết với nhau. Bất chấp sự phủ nhận yếu ớt của phần hồn, phần xác đã hùng hồn đưa ra những chứng cứ cho thấy hồn Trương Ba cũng tha hóa theo nhu cầu của hắn.
→ Qua đây có thể thấy sự thay đổi thái độ của Hồn Trương Ba trong cuộc đối thoại với Xác Hàng Thịt từ hùng hồn, kiên quyết đã trở nên yếu ớt hơn sau khi nghe phần xác đưa ra minh chứng.
Câu 2
Câu 2 (trang 42, SBT Ngữ văn 11, tập hai) :
Đế Thích đã dùng những lập luận nào để thuyết phục Hồn Trương Ba sống tiếp? Vì sao Lưu Quang Vũ đã để cho một nhân vật của Thiên Đình đưa ra những lập luận trên?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, các lời thoại của Đế Thích khi thuyết phục Hồn Trương Ba sống tiếp để có thể phân tích, lập luận nhằm trả lời câu hỏi đề bài đặt ra.
Lời giải chi tiết:
Các lập luận của Đế Thích lần lượt như sau:
- Tất cả mọi người đều không thể là mình toàn vẹn, kể cả Ngọc Hoàng.
- Đề nghị Hồn Trương Ba nhập vào xác cu Tí.
- Việc Hồn Trương Ba chết là một nhầm lẫn của Thiên Đình, vì thế cần phải sửa sai, ông phải sống, dù bất cứ giá nào.
Lập luận có sức thuyết phục cần có lô gích, cần có điểm tựa từ thực tế, cần dựa trên những tiền đề có hiệu lực phổ quát. Đối chiếu với lập luận của Đế Thích. Theo em, những lập luận này của Đế Thích chưa thực sự mang tính thuyết phục. Điều quan trọng nhất mà Đế Thích đưa ra để thuyết phục Hồn Trương Ba tiếp tục sống trong Xác Hàng Thịt là: Tất cả mọi người đều không thể là mình toàn vẹn, kể cả Ngọc Hoàng.
Để cho một nhân vật của Thiên Đình đưa ra những lập luận trên, Lưu Quang Vũ cho thấy sự thỏa hiệp với những thói tật và suy thoái đã được cho phép bởi ngay cả những người cầm cân nảy mực; thậm chí ngay cả những bậc thần thánh mà con người ngưỡng mộ cũng đã trở nên tha hóa và giả dối.
Câu 3
Câu 3 (trang 42, SBT Ngữ văn 11, tập hai) :
Suy nghĩ của em về những lập luận sau của Xác Hàng Thịt:
“Sao ông có vẻ khinh thường tôi thế nhỉ? Tôi cũng đáng được quý trọng chứ? Tôi là cái bình để chứa đựng linh hồn. Nhờ tôi mà ông có thểm làm lụng, cuốc xới. Ông nhìn ngắm trời đất, cây cối, những người thân,... Nhờ có đôi mắt của tôi, ông cảm nhận thế giới này qua những giác quan của tôi…Khi muốn hành hạ tâm hồn con người, người ta xúc phạm thể xác… Những vị lắm chữ nhiều sách như các ông là hay vin vào cớ tâm hồn là quý, khuyên con người ta sống vì phần hồn, để rồi bỏ bê cho thân xác họ mãi khổ sở, nhếch nhác…Mỗi bữa tôi đòi ăn tám, chín bát cơm, tôi thèm ăn thịt, hỏi có gì là tội lỗi nào? Lỗi là ở chỗ không có đủ tám, chín bát cơm cho tôi ăn chứ!”
Phương pháp giải:
Cần thấy được cái nhìn coi thường của Hồn Trương Ba trước đó với Xác Hàng Thịt xem đó chỉ là một tồn tại âm u, đui mù; chỉ là bề ngoài, chỉ là bề ngoài, chỉ có những cảm xúc thấp kém, thú tính.
Lời giải chi tiết:
Lập luận của Xác Hàng Thịt ở đây muốn chứng minh với Hồn Trương Ba:
- Xác thịt cũng có công dụng, nhờ nó mà con người có cảm giác, có cảm nhận về thế giới.
- Chất vấn về việc con người bỏ bê thân xác, từ đó cho thấy những nhu cầu của thân xác có quyền được tôn trọng, được lắng nghe, được chăm sóc.
Những lập luận này cho thấy sự phân chia khinh trọng giữa xác và hồn không còn đứng vững. Nếu không quan tâm đến xác thì hồn cũng mất đi chỗ tồn tại, mất đi sự tôn nghiêm, cao cả mà người ta vẫn gán cho linh hồn.
Câu 4
Câu 4 (trang 43, SBT Ngữ văn 11, tập hai) :
Vì sao Hồn Trương Ba lại cho rằng: Hồn Trương Ba - da hàng thịt là “vật quái gở”?
Phương pháp giải:
Từ việc phân tích văn bản, tình huống và diễn biến kịch để giải thích Hồn Trương Ba cho rằng: Hồn Trương Ba - da hàng thịt là “vật quái gở”
Lời giải chi tiết:
Đây là lời kết án của Hồn Trương Ba về trạng thái tồn tại của mình.
Hồn Trương Ba - da hàng thịt là “vật quái gở” vì nó là một tồn tại giả dối, không toàn vẹn, nó chỉ là sự chung sống của những thực thể trái ngược không thể dung hòa. Cái tồn tại này khiến cho cả Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt đều không thể là chính mình và vì thế không có ai là tồn tại đích thực.
Tồn tại này khiến người ta phải giả dối, phải đóng kịch để có thể tồn tại hợp pháp. Hơn nữa, mọi tồn tại như thế càng khiến cho những kể như lí trưởng lên mặt, có thêm cơ hội để kiếm chác,; càng khiến con trai của Hồn Trương Ba thêm sa ngã và nó khiến cho tất cả những bạn bè, người thân xung quanh Hồn Trương Ba thêm đau khổ, xa lánh ông; nó cũng khiến người vợ của anh hàng thịt phải âm thầm chịu đựng bi kịch.
Câu 5
Câu 5 (trang 43, SBT Ngữ văn 11, tập hai) :
Trong truyện cổ tích Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Đế Thích cho hồn Trương Ba nhập vào anh hàng thịt để sống lại. Vợ anh hàng thịt kiện lên quan, quan xử cho vợ Trương Ba thắng kiện vì người mới sống dậy rất giỏi đánh cờ, không biết mổ lợn. Theo em, vì sao Lưu Quang Vũ đã không lựa chọn cách kết thúc như truyện cổ tích cho vở kịch của mình?
Phương pháp giải:
Đọc lại phần kết của vở kịch và nhận xét, đưa ra những lập luận, chứng minh để giải thích vì sao Lưu Quang Vũ đã không lựa chọn cách kết thúc như truyện cổ tích cho vở kịch của mình
Lời giải chi tiết:
Vở kịch của Lưu Quang Vũ được xây dựng dựa trên một cốt truyện cổ tích, Lưu Quang Vũ đã viết lại câu chuyện này để gửi gắm những thông điệp nhân sinh mới của thời đại mình. Việc so sánh với cốt truyện cổ tích vì thế là cần thiết.
Cách kết thúc của truyện cổ tích là cách kết thúc có hậu. Nó dựa trên một gỉa định phổ biến của dân gian: giữa thân (môi trường tồn tại của linh hồn) và linh hồn là hoàn toàn biệt lập. Thân thể chỉ là vật chứa, là cái bên ngoài vì thế linh hồn có thể trú ngụ ở bất kì thân xác của ai mà vẫn luôn là chính mình. Hơn thế, linh hồn có thể sai khiến thân xác: Hồn Trương Ba vẫn đánh cờ nhưng không biết mổ lợn.
Trong vở kịch của Lưu Quang Vũ, mọi chuyện đã khác: Trong thân xác của anh hàng thịt, Hồn Trương Ba không thể làm vườn như xưa, nước cờ cũng khác trước, trong khi đó lại mổ lợn rất thành thạo, thích những món ăn quen thuộc trước đây của anh hàng thit. Cách kết thúc của Lưu Quang Vũ trong vở kịch của mình, vì thế là sự chất vấn với cách hiểu về mối quan hệ giữa hồn - xác trong truyền thống. Nó cho thấy linh hồn cũng cần một thân xác cụ thể để tồn tại. Thân xác nào linh hồn ấy. Muốn có một linh hồn tốt đẹp, cần một thân xác phù hợp với nó, chia sẻ với nó những giá trị chung. Mặt khác, thân xác cũng có sự tồn tại độc lập của nó; nó không chỉ tuân theo linh hồn.
Câu 6
Câu 6 (trang 43, SBT Ngữ văn 11, tập hai) :
Em tâm đắc nhất với triết lí nhân sinh nào trong đoạn trích Tôi muốn được là tôi toàn vẹn. Triết lí ấy còn có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống hôm nay?
Phương pháp giải:
Rút ra từ trong đoạn trích một triết lí nhân sinh mà bản thân tâm đắc nhất. Đồng thời, đưa ra những lập luận, chứng minh ý nghĩa của triết lí đó với cuộc sống hôm nay.
Lời giải chi tiết:
Em tâm đắc nhất với triết lí nhân sinh về quan niệm sống của Lưu Quang Vũ trong trích đoạn Tôi muốn được là tôi toàn vẹn . Được sống làm chính mình mới là điều quý giá nhất. Sự sống chỉ trọn vẹn khi có được sự hài hòa giữa phần hồn và phần xác. Con người để có cuộc sống tốt đẹp hơn phải biết đấu tranh với nghịch cảnh, bảo vệ nhân phẩm và phẩm chất tốt đẹp của mình.
Câu 7
Câu 7 (trang 43, SBT Ngữ văn 11, tập hai) :
Theo em, nhan đề Tôi muốn được là tôi toàn vẹn của người soạn SGK đặt ra có phản ánh đúng được vấn đề trung tâm của đoạn trích không? Nếu không, em hãy thử đưa ra nhan đề của mình cho đoạn trích.
Phương pháp giải:
Nhận xét về nhan đề Tôi muốn được là tôi toàn vẹn của người soạn SGK đặt ra có phản ánh đúng được vấn đề trung tâm của đoạn trích theo ý hiểu của bản thân mình.
Lời giải chi tiết:
Nhan đề của đoạn trích được lấy từ chính lời thoại của Hồn Trương Ba với Đế Thích.
Nhan đề này vừa phản ánh được tình trạng bi kịch của nhân vật (hồn của mình phải ở nhờ trong thân xác người khác). Đây cũng là mâu thuẫn của đoạn trích. Mặt khác, nhan đề này cũng cho thấy khát vọng được sống thực là chính mình của Trương Ba, không chấp nhận một cuộc sống giả tạo, che đậy.