Giải VBT ngữ văn 9 bài Thuật ngữ
Giải câu 1, 2, 3, 4, 5 bài Thuật ngữ trang 45 VBT ngữ văn 9 tập 1.
Câu 1
Câu 1 (trang 45 VBT Ngữ văn 9, tập 1)
Điền các thuật ngữ khoa học vào chỗ trống thích hợp:
- (...) là tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác (Vật lí).
- (...) là toàn bộ các quá trình phá hủy lớp đất đá phủ trên mặt đất do các tác nhân: gió, băng hà, nước chảy... (Địa lí)
- (...) là hiện tượng trong đó có sinh ra chất mới (Hóa học).
- (...) là tập hợp tất cả các từ có nét chung về nghĩa (Ngữ văn).
- (...) là nơi có dấu vết cư trú và sinh sống của người xưa (Lịch sử).
- (...) là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy (Sinh học).
- (...) là lượng nước chảy qua mặt cắt ngang lòng sông ở mộ điểm nào đó, trong một giây đồng hồ. Đơn vị đo: m 3 /s (Địa lí).
- (...) là lực hút của Trái Đất (Vật lí)
- (...) là sức ép của khí quyển lên bề mặt Trái Đất (Địa lí).
- (...) là những chất do một nguyên tố hóa học cấu tạo nên (Hóa học).
- (...) là thị tộc theo dòng họ người cha, trong đó nam có quyền hơn nữ (Lịch sử)
- (...) là đường thẳng vuông góc với một đoạn tại điểm giữa của đoạn ấy (Toán học).
Phương pháp giải:
Chú ý các thuật ngữ phải phù hợp với khái niệm. Ví dụ câu a: Lực là tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác. Lực là thuật ngữ thuộc khoa học Vật lí.
Lời giải chi tiết:
- Lực là tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác (Vật lí).
- Xâm thực là toàn bộ các quá trình phá hủy lớp đất đá phủ trên mặt đất do các tác nhân: gió, băng hà, nước chảy... (Địa lí)
- Hiện tượng hóa học là hiện tượng trong đó có sinh ra chất mới (Hóa học).
- Trường từ vựng là tập hợp tất cả các từ có nét chung về nghĩa (Ngữ văn).
- Di chỉ là nơi có dấu vết cư trú và sinh sống của người xưa (Lịch sử).
- Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy (Sinh học).
- Lưu lượng là lượng nước chảy qua mặt cắt ngang lòng sông ở mộ điểm nào đó, trong một giây đồng hồ. Đơn vị đo: m 3 /s (Địa lí).
- Trọng lực là lực hút của Trái Đất (Vật lí).
- Khí áp là sức ép của khí quyển lên bề mặt Trái Đất (Địa lí).
- Đơn chất là những chất do một nguyên tố hóa học cấu tạo nên (Hóa học).
- Thị tộc phụ hệ là thị tộc theo dòng họ người cha, trong đó nam có quyền hơn nữ (Lịch sử).
- Đường trung trực là đường thẳng vuông góc với một đoạn tại điểm giữa của đoạn ấy (Toán học).
Câu 2
Câu 2 (trang 46 VBT Ngữ văn 9, tập 1)
Trong đoạn trích này, điểm tựa có được dùng như một thuật ngữ vật lí hay không? Ở đây có ý nghĩa gì?
Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối, tim ta làm ngọn lửa!
( Tố Hữu , Chào xuân 67)
Phương pháp giải:
Em chú ý: điểm tựa là thuật ngữ Vật lí nhưng ở đây nó được dùng với nghĩa bóng là chỗ dựa cho lịch sử.
Lời giải chi tiết:
- Trong đoạn trích này, điểm tựa không được dùng như một thuật ngữ.
- Ở đây, điểm tựa chỉ nơi làm chỗ dựa chính (ví như điểm tựa của đòn bẩy).
Câu 3
Câu 3 (trang 46 VBT Ngữ văn 9, tập 1)
Cho biết hai câu sau đây, trường hợp nào hỗn hợp được dùng như một thuật ngữ, trường hợp nào hỗn hợp được dùng như một từ ngữ thông thường.
a. Nước tự nhiên ở ao, hồ, sông, biển,... là một hỗn hợp.
b. Đó là một chương trình biểu diễn hỗn hợp nhiều tiết mục.
Hãy đặt câu với từ hỗn hợp dùng theo nghĩa thông thường.
Phương pháp giải:
Em chú ý xem câu nào dùng thuật ngữ chuyên môn, câu nào dùng từ thông thường. Sau đó đặt hai câu với từ hỗn hợp dùng theo nghĩa thông thường.
Lời giải chi tiết:
- Trong trường hợp (a), từ hỗn hợp được dùng như một thuật ngữ.
- Trong trường hợp (b) từ hỗn hợp được dùng như một từ thông thường.
Câu 4
Câu 4 (trang 46 VBT Ngữ văn 9, tập 1)
Căn cứ vào cách xác định của sinh học, hãy định nghĩa thuật ngữ " cá" . Có gì khác nhau giữa nghĩa của thuật ngữ này với nghĩa của từ cá theo cách hiểu thông thường của người Việt?
Phương pháp giải:
Xem lại định nghĩa về cá trong từ điển hoặc trong sách Sinh học: Cá là loài động vật có xương sống ở nước, thở bằng mang, bơi bằng vây. Việc cá voi, cá heo không thở bằng mang mà thở bằng phổi chứng tỏ chúng không phải là cá theo thuật ngữ sinh học. Từ đó, trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
- Thuật ngữ cá của sinh học: động vật có xương sống, sống ở dưới nước, bơi bằng vây, thở bằng mang.
- Theo cách hiểu thông thường của người Việt, cá không nhất thiết phải thở bằng mang.
Câu 5
Câu 5 (trang 46 VBT Ngữ văn 9, tập 1)
Trong kinh tế học, thuật ngữ thị trường chỉ nơi thường xuyên tiêu thụ hàng hóa, còn trong quang học, thuật ngữ thị trường chỉ phần không gian mà mắt có thể quan sát được.
Hiện tượng đồng âm này có vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ - một khái niệm đã nêu ở phần Ghi nhớ không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Cần lưu ý: thuật ngữ được dùng trong một lĩnh vực khoa học. Trường hợp này là sự đồng âm của hai thuật ngữ ở hai lĩnh vực khoa học khác nhau. Vì thế hiện tượng này có vi phạm nguyên tắc hay không?
Lời giải chi tiết:
- Hiện tượng đồng âm giữa thuật ngữ thị trường của kinh tế học và thuật ngữ thị trường của quang học không vi phạm nguyên tắc một thuật ngữ - một khái niệm.
- Vì đây là hai thuật ngữ được sử dụng trong hai lĩnh vực khác nhau.
L