Soạn bài Bếp lửa SGK Ngữ văn 8 tập 2 Kết nối tri thức - chi tiết
Bài thơ là lời của nhân vật nào, thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc đó được gợi lên từ điều gì?
Nội dung chính
| Qua hồi tưởng và suy ngẫm của người cháu đã trưởng thành, bài thơ Bếp lửa gợi lại những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu đồng thời thể hiện lòng kính yêu trân trọng và biết ơn của người cháu đối với bà và cũng là đối với gia đình, quê hương, đất nước. |
Câu 1
Câu 1 (trang 25, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Bài thơ là lời của nhân vật nào, thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc đó được gợi lên từ điều gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bài thơ là lời của người cháu ở nơi xa nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ với người bà. Cảm xúc đó được gợi lên từ hình ảnh bếp lửa ấm áp, thân thương: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm/ Một bếp lửa ấp iu nồng đượm.
- Lời của người cháu ở nơi xa.
- Cảm xúc: nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ với người bà.
- Cảm xúc đó được gợi lên từ hình ảnh bếp lửa ấm áp, thân thương.
Bài thơ là lời của người cháu nói về bà, thể hiện tình yêu thương tha thiết mà bà đã dành cho cháu trong những ngày gian khổ. Những cảm xúc đó được gợi lên qua hình ảnh bếp lửa.
Bài thơ là lời của người cháu nói về bà, nói về tình yêu thương tha thiết mà bà đã dành cho cháu trong những ngày gian khổ.
Câu 2
Câu 2 (trang 25, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Hãy xác định bố cục của bài thơ.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài thơ và xác định mạch cảm xúc của bài thơ
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bố cục bài thơ:
Bài thơ được chia thành 4 phần:
- Phần 1 (Khổ 1): Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc và hồi ức của người cháu.
- Phần 2 (Khổ 2, 3, 4, 5): Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và hình ảnh bà gắn liền với hình ảnh bếp lửa.
- Phần 3 (Khổ 6): Suy ngẫm về cuộc đời bà và hình ảnh bếp lửa.
- Phần 4 (Khổ cuối): Người cháu đã trưởng thành và đi xa nhưng vẫn luôn nhớ về bà.
- Phần 1 (khổ 1): Hình ảnh bếp lửa và sự khơi nguồn cảm xúc.
- Phần 2 (4 khổ tiếp): Những kỉ niệm thơ ấu bên bếp lửa và bà.
Câu 3
Câu 3 (trang 25, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Nêu cảm nhận của em về hình ảnh người bà và tình cảm người cháu dành cho bà. Những dòng thơ nào giúp em có cảm nhận như vậy?
Phương pháp giải:
Dựa vào một số từ ngữ, chi tiết về người bà trong tác phẩm
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Bà tảo tần, đảm đang, giàu đức hi sinh; yêu thương và hết mực chăm sóc cháu; mạnh mẽ, vững tin, là chỗ dựa vững vàng cho cháu. Một số từ ngữ, chi tiết trong bài thơ thể hiện hình ảnh người bà: Bà cùng cháu nhóm lửa suốt tám năm ròng; bà hay kể chuyện; bà nuôi dạy, bảo ban cháu; trong những năm tháng chiến tranh khốc liệt, bà vẫn “vững lòng”; “lận đận đời bà”; đến tận bây giờ bà vẫn giữ thói quen dậy sớm nhóm lửa,… Hình ảnh bà cũng là vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam – tảo tần sớm hôm, chịu thương, chịu khó, giàu tình yêu thương và đức hi sinh.
- Tình cảm người cháu dành cho bà là tình yêu thương, sự biết ơn, lòng kính yêu, nỗi niềm mong nhớ. Một số từ ngữ, chi tiết trong bài thơ thể hiện tình cảm đó: “cháu thương bà”; cháu cùng bà nhóm lửa suốt tám năm ròng; “nghĩ thương bà khó nhọc”; “Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa”; người cháu dù đã đi xa nhưng vẫn luôn nhớ về bà và bếp lửa,…
- Trong bài thơ hình ảnh người bà và cháu hiện lên rất đằm thắm, thiết tha. Tình cảm bà cháu thể hiện trong bài thơ rất nhẹ nhàng, giản dị nhưng lại thấm thía sâu xa. Tình cảm ấy vượt qua chiều dài của thời gian, chiều rộng của không gian, mãi mãi ở trong tim cháu. Tình yêu, lòng biết ơn của người cháu với bà của mình cũng chính là lòng biết ơn với gia đình, với quê hương, đất nước.
- Những chi tiết, từ ngữ giúp em có cảm nhận như vậy là: chờn vờn sương sớm, cháu thương bà biết mấy nắng mưa, giờ cháu đi xa có ngọn khói trăm tàu, lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả nhưng chẳng lúc nào cháu quên và tự nhắc nhở bản thân và tự hỏi rằng khi sớm mai này, bà đã nhóm lửa lên chưa.
Tình cảm bà cháu thể hiện trong bài thơ cứ nhẹ nhàng, giản dị mà thấm thía sâu xa. Tình cảm ấy vượt qua chiều dài thời gian, chiều rộng không gian, mãi ở trong tim cháu. Tình yêu, lòng biết ơn người cháu với bà cũng chính là lòng biết ơn với gia đình, quê hương, đất nước.
Những chi tiết, từ ngữ: chờn vờn sương sớm, cháu thương bà biết mấy năng mưa, giờ cháu đi xa có nhọn khói trăm tàu, có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở, sớm mai này, bà nhóm lửa lên chưa?
Câu 4
Câu 4 (trang 26, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Trong bài thơ, hình ảnh bếp lửa được lặp lại nhiều lần. Theo em, việc lặp lại như vậy có tác dụng gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Hình ảnh bếp lửa được lặp lại trực tiếp 7 lần trong bài thơ. Ngoài ra, hình ảnh bếp lửa còn xuất hiện gián tiếp qua hình ảnh khói, hành động nhóm lửa và hình ảnh ngọn lửa (mùi khói, khói hun nhèm mắt cháu, cháu cùng bà nhóm lửa, một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn, một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng,…). Hình ảnh bếp lửa xuyên suốt bài thơ gắn liền với hình ảnh bà và những kỉ niệm tuổi thơ của người cháu. Bếp lửa là tình yêu thương ấm áp của bà dành cho cháu. Hằng ngày, bà nhóm lên bếp lửa cũng là nhóm lên tình yêu, niềm vui, niềm hi vọng trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt. Bà chính là người thắp lửa, chắt chiu gìn giữ ngọn lửa ấm áp của sự sống, của niềm tin cho các thế hệ sau. Như vậy, hình ảnh bếp lửa vừa thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng. Vì thế, với người cháu, bếp lửa quen thuộc, gắn bó suốt tám năm ròng của tuổi thơ nhưng lại mang ý nghĩa về sự kì diệu, thiêng liêng: Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!
- Hình ảnh bếp lửa được lặp lại trực tiếp 7 lần
- Hình ảnh bếp lửa còn xuất hiện gián tiếp: mùi khói, khói hun nhèm mắt cháu, cháu cùng bà nhóm lửa, một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn, một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng,…
=> Tác dụng: vừa thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng; bếp lửa quen thuộc, gắn bó suốt tám năm ròng của tuổi thơ nhưng lại mang ý nghĩa về sự kì diệu, thiêng liêng.
- Trong bài thơ, hình ảnh bếp lửa được nhắc tới 12 lần. Đó là hình ảnh quen thuộc của bà nhóm lửa mỗi sáng. Bà và bếp lửa là hai mà như một, bà châm ngọn lửa, đó không còn chỉ là lửa củi mà đó còn là “ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng”, ngọn lửa của tình thương yêu ấp ủ.
- “Ôi kì lạ và thiên liêng – bếp lửa !”: một hình ảnh rất giản dị nhưng đã ghi dấu tình bà cháu thiêng liêng, lưu giữ cả một tuổi thơ khổ cực gian khó.
Hình ảnh bếp lửa được nhắc tới 12 lần trong suốt bài thơ. Đó là hình ảnh quen thuộc bà nhóm lửa mỗi sáng. Bà và bếp lửa là hai mà như một, bà châm ngọn lửa, không chỉ là lửa củi, đó còn là “ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng”, ngọn lửa của tình thương yêu ấp ủ.
- “Ôi kì lạ và thiên liêng – bếp lửa !” : một hình ảnh giản dị ghi dấu tình bà cháu thiêng liêng, lưu giữ cả một tuổi thơ khổ cực gian khó.
Câu 5
Câu 5 (trang 26, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Bài thơ đã “vẽ” nên bức “chân dung cuộc sống” nào? Điều gì trong bức chân dung ấy gây ấn tượng sâu sắc nhất với em? Vì sao?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản và nêu lên chi tiết để lại ấn tượng sâu sắc trong em.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bài thơ đã “vẽ” nên bức chân dung người bà tần tảo, nhẫn nại, giàu yêu thương; chân dung người cháu đã trưởng thành, đi xa nhưng vẫn luôn nhớ về bà, yêu thương và biết ơn bà; chân dung về kỉ niệm tuổi thơ với cuộc sống thiếu thốn, gian khổ nhọc nhằn; chân dung về tình cảm bà cháu ấm nồng, sâu sắc và thấm thía… Điều em ấn tượng trong bức chân dung ấy là sự tần tảo, hi sinh, mạnh mẽ, yêu thương và hết mực chăm sóc cháu đồng thời là chỗ dựa vững vàng cho cháu của bà.
- Bức chân dung người bà tần tảo, nhẫn nại, giàu yêu thương
- Điều em ấn tượng trong bức chân dung ấy là sự tần tảo, hi sinh, mạnh mẽ, yêu thương và hết mực chăm sóc cháu đồng thời là chỗ dựa vững vàng cho cháu của bà
- Bài thơ đã vẽ nên bức tranh về cuộc sống và tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài thơ rất nhẹ nhàng, giản dị mà lại rất thấm thía sâu xa. Tình cảm giữa bà và cháu vượt qua cả chiều dài thời gian, chiều rộng không gian, mãi ở trong tim cháu. Tình yêu, lòng biết ơn của cháu với bà cũng chính là lòng biết ơn với gia đình, xóm làng, quê hương và đất nước.
- Điều gây ấn tượng nhất với em trong bức chân dung ấy là “ngọn lửa”. Vì hình ảnh này mang tính khái quát cao, ngọn lửa mang nghĩa biểu tượng. Ngọn lửa ở đây không chỉ còn là ngọn lửa bếp củi mà còn là ngọn lửa thắp sáng và duy trì niềm tin tình thương yêu to lớn của bà, tiếp nối truyền lửa tình yêu từ bà sang cháu và cho nhiều thế hệ sau nữa.
Bài thơ đã vẽ lên bức tranh về cuộc sống và ình cảm bà cháu thể hiện trong bài thơ cứ nhẹ nhàng, giản dị mà thấm thía sâu xa. Tình cảm ấy vượt qua chiều dài thời gian, chiều rộng không gian, mãi ở trong tim cháu. Tình yêu, lòng biết ơn người cháu với bà cũng chính là lòng biết ơn với gia đình, quê hương, đất nước.
Điều gây ấn tượng trong chân dung ấy là “ngọn lửa” vì nó mang tính khái quát cao, ngọn lửa mang nghĩa biểu tượng. Ngọn lửa thắp sáng và duy trì niềm tin tình thương yêu to lớn của bà, tiếp nối truyền lửa tình yêu từ bà sang cháu và cho thế hệ sau.