Soạn bài Chiếc thuyền ngoài xa SGK Ngữ văn 12 tập 1 Cánh diều
Đọc trước truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, tìm hiểu thông tin về tác giả Nguyễn Minh Châu Sự xuất hiện của hai nhân vật có bất ngờ không? Dự đoán về hành động của họ.
Chuẩn bị
Trả lời Câu hỏi Chuẩn bị trang 25 SGK Văn 12 Cánh diều
Đọc trước truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa, tìm hiểu thông tin về tác giả Nguyễn Minh Châu
Phương pháp giải:
Lựa chọn những thông tin phù hợp về tác giả.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tác giả Nguyễn Minh Châu:
+ Là cây bút tiên phong của văn học Việt Nam thời kì đổi mới.
+ Trước 1975, là cây bút sử thi có thiên hướng trữ tình lãng mạn. Từ đầu thập kỉ 80 ông chuyển sang cảm hứng thế sự với những vấn đề đạo đức và triết lí nhân sinh
+ Luôn tâm niệm sáng tác văn học là hành trình đi tìm “ hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người ”, “ Văn học và đời sống là hai vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm của nó là con ngườ i”
+ Tác phẩm nổi tiếng: Cửu sông ( 1967), Bến quê ( 1985), Cỏ lau ( 1989),…
- Tác giả Nguyễn Minh Châu
+ Năm sinh, năm mất : 1930-1989
+ Quê quán :quê ở làng Văn Thái, tên nôm là làng Thơi, xã Sơn Hải, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An
+ Tác phẩm tiêu biểu: Cửa sông (tiểu thuyết, 1966), Những vùng trời khác nhau (truyện ngắn, 1970), Dấu chân người lính (tiểu thuyết, 1972), Miền cháy (tiểu thuyết, 1977), Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành (truyện ngắn, 1983), Bến quê (truyện ngắn, 1985),...
-Cuộc đời:
Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989) quê ở làng Thơi, xã Quỳnh Hải (nay là xã Sơn Hải) huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.
Đầu năm 1950 ông gia nhập quân đội, theo học trường Sĩ quan Lục quân Trần Quốc Tuấn, Từ năm 1952 đến năm 1958 ông công tác và chiến đấu tại Sư đoàn 320. Năm 1962 ông về Phòng Văn nghệ quân đội, sau chuyển sang tạp chí Văn nghệ Quân đội.
-Sự nghiệp văn chương:
Các tiểu thuyết và truyện ngắn của Nguyễn Minh Châu trước năm 1975 khá tiêu biểu cho thành tựu, đặc điểm và giới hạn của nền văn học sử thi thời kì kháng chiến chống Mỹ
Nguyễn Minh Châu là nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam thời chống Mĩ, cũng là “người mở đường tinh anh và tài năng” (Nguyên Ngọc) cho công cuộc đổi mới văn học từ sau năm 1975. Ông được coi là một trong những cây bút tiên phong của văn học Việt Nam thời kì đổi mới.
Ở Nguyễn Minh Châu, sự đổi mới mạnh mẽ trong ý thức nghệ thuật luôn đi liền với những tìm tòi đổi mới trong sáng tác của nhà văn
Đọc hiểu 1
Trả lời Câu hỏi 1 Đọc hiểu trang 26 SGK Văn 12 Cánh diều
Sự xuất hiện của hai nhân vật có bất ngờ không? Dự đoán về hành động của họ.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ tác phẩm và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sự xuất hiện của hai nhân vật hoàn toàn gây bất ngờ bởi sau khi Phùng chụp được bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và nghĩ rằng có thể ra về nhưng ngay sau đó một chiếc thuyền xuất hiện
Dự đoán hành động của họ: đi trở về nhà sau một ngày làm việc mệt mỏi.
- Sự xuất hiện của hai nhân vật có bất ngờ thể hiện ở câu văn “...đang lúi húi thay phim, lúc ngẩng lên...một chiếc thuyền lưới vó đang chèo thẳng trước mặt tôi”
- Hai nhân vật đang đi vào bờ có thể để lấy những vật phẩm thiết yếu hoặc đồ bị bỏ quên, cũng có thể là dừng chân nghỉ ngơi và vào bờ mua đồ.
Đọc hiểu 2
Trả lời Câu hỏi 2 Đọc hiểu trang 26 SGK Văn 12 Cánh diều
Cảnh tượng này đem lại cho em suy nghĩ gì?
Phương pháp giải:
Lựa chọn những thông tin phù hợp về tác giả.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Cảnh tượng người đàn ông rút thắt lưng của lính ngụy đánh vợ một cách tàn bạo đã thể hiện một hiện thực khắc nghiệt, nghiệt ngã, trái ngược hoàn toàn với vẻ đẹp toàn mỹ của bức tranh thiên nhiên trước đó. Đây là bức tranh cuộc sống khổ cực ẩn sau sự hoàn mỹ của phát hiện thiên nhiên mà Phùng đã khám phá trước đó.
Cảnh tượng đem lại cho em suy nghĩ về nạn bạo lực gia đình, tưởng chừng như đã không còn tồn tại nhưng vẫn âm ỉ xảy ra trong nhiều gia đình. Với tình trạng người chồng say rượu, bê tha, nghiện ngập thường xuyên đánh đập vợ con. Những lúc ấy người vợ chỉ biết chịu đựng, nhẫn nhục. Một cảnh tưởng khiến em cảm thấy rùng mình và xót thương.
Đây là bức tranh cuộc sống khổ cực ẩn sau sự hoàn mỹ của phát hiện thiên nhiên mà Phùng đã khám phá trước đó.
Đọc hiểu 3
Trả lời Câu hỏi 3 Đọc hiểu trang 27 SGK Văn 12 Cánh diều
Chú ý những hành động của chú bé Phác với người mẹ
Phương pháp giải:
Tìm các chi tiết thể hiện hành động của bé Phác với mẹ
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những hành động của chú bé Phác với người mẹ: “ lặng lẽ đưa mấy ngón tay khẽ sờ lên khuôn mặt mẹ như muốn lau đi những giọt nước”
→ Hành động vô cùng dịu dàng, thể hiện tình yêu thương đối với mẹ của bé Phác
Đọc hiểu 4
Trả lời Câu hỏi 4 Đọc hiểu trang 29 SGK Văn 12 Cánh diều
Sự tương phản trong chân dung của mẹ và con gái đem lại cho em suy nghĩ gì?
Phương pháp giải:
Lựa chọn những thông tin phù hợp về tác giả.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Trong tác phẩm, cô con gái được mô tả “ đứa con gái trạc 14, 15 tuổi. Đấy là trông vóc người và mái tóc xõa ngang vai …” trái ngược hoàn toàn hình ảnh người mẹ “ một thân hình quen thuộc của người đàn bà vùng biển, cao lớn với những đường nét thô kệch …”
- Sự tương phản trong chân dung của mẹ và con gái càng làm nhấn mạnh sự khốn khổ, mệt mỏi của người đàn bà hàng chài- người đã phải trải qua biết bao nhiêu bất hạnh trong cuộc sống để nuôi các con khôn lớn.
Nếu người con gái mang những nét đẹp thiếu nữ thì người mẹ lại mang vẻ ngoài thô kệch với khuôn mặt bị rỗ. Qua đó em nhận thấy được sự bào mòn của thời gian. Có lẽ trước đây, ở thời thiếu nữ người mẹ cũng đã từng mang dáng dấp của một nàng thiếu nữ như vậy.
Trong tác phẩm, cô gái được mô tả “đứa con gái chạc 14, 15 tuổi. Đấy là trông vóc người và mái tóc xõa ngang vai…” trái ngược hoàn toàn với hình ảnh người mẹ “một thân hình quen thuộc của người đàn bà vùng biển, cao lớn với những đường nét thô kệch”.
Sự tương phản giữa mẹ và con gái được thể hiện rõ ràng qua cách sống, quan điểm và cảm xúc của họ. Mẹ, người phụ nữ truyền thống, chấp nhận số phận và hoàn cảnh của mình; trong khi con gái, người phụ nữ hiện đại, luôn khao khát tự do và quyền lựa chọn cuộc sống của mình.
Đọc hiểu 5
Trả lời Câu hỏi 5 Đọc hiểu trang 29 SGK Văn 12 Cánh diều
Chú ý những cử chỉ, hành động vái lạy quý tòa của người đàn bà
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn văn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Cử chỉ, hành động của người đàn bà: hướng về phía Đẩu, chắp tay vái lia lịa.
→ Thái độ run sợ, lo lắng, van xin của người đàn bà hàng chài với chánh án Đẩu
Đọc hiểu 6
Trả lời Câu hỏi 6 Đọc hiểu trang 30 SGK Văn 12 Cánh diều
Chú ý những thay đổi trong thái độ của người đàn bà
Phương pháp giải:
Tìm ra những chi tiết thể hiện thái độ của người đàn bà
Lời giải chi tiết:
Sự thay đổi trong thái độ của người đàn bà: Từ lo sợ, khúm núm, van xin cho đến thái độ bình tĩnh, sắc sảo.
Đọc hiểu 7
Trả lời Câu hỏi 7 Đọc hiểu trang 31 SGK Văn 12 Cánh diều
Sự thay đổi trong thái độ của người đàn bà: Từ lo sợ, khúm núm, van xin cho đến thái độ bình tĩnh, sắc sảo.
Phương pháp giải:
Lựa chọn những thông tin phù hợp về tác giả.
Lời giải chi tiết:
Có lẽ rằng Đẩu nhận ra rằng mình đã quá nóng vội, thiếu sự sâu sắc khi nhìn nhận, đánh giá một vấn đề mà chỉ thấy được cái bề nổi xù xì nhưng chưa thấy được góc khuất, ẩn sâu, phức tạp bên trong.
Bởi qua câu chuyện của người đàn bà hàng chài cũng đã mang đến cho Đẩu hiểu hơn về cuộc sống, số phận con người: Chiến tranh đã kết thúc nhưng con người vẫn phải đối diện với những bi kịch mới, đó là cái đói, cái nghèo.
Đọc hiểu 8
Trả lời Câu hỏi 8 Đọc hiểu trang 32 SGK Văn 12 Cánh diều
Tại sao hình ảnh con thuyền sóng gió được lặp lại trong đoạn văn này?
Phương pháp giải:
Tìm chi tiết miêu tả hình ảnh con thuyền từ đó rút ra nguyên nhân.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Hình ảnh con thuyền sóng gió được lặp lại một lần nữa như phần nào ẩn dụ cho những cuộc đời, số phận người dân bất hạnh, khó khăn, đối mặt với nhiều bi kịch. Con thuyền vẫn đậu ở ngay giữa sóng gió mà không về bờ cũng như cuộc sống bất hạnh của người dân luôn phải trải qua nhiều thách thức, vất vả để bôn ba.
Hình ảnh con thuyền giữa sóng gió được lặp lại nhằm nhấn mạnh thông điệp tác giả muốn truyền tải. Đó là hình ảnh mang tính hiện thực nhằm thể hiện những khó khăn, những góc khuất của cuộc đời. Sứ mệnh của người nghệ sĩ không chỉ là đi tìm cái đẹp mà còn phải nhìn thấu đằng sau cái đẹp là giá trị của nó.
Sau khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 33 SGK Văn 12 Cánh diều
Truyện Chiếc thuyền ngoài xa có thể chia làm mấy phần? Lập sơ đồ về mối quan hệ giữa các nhân vật trong đoạn trích.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ nội dung tác phẩm.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Truyện Chiếc thuyền ngoài xa có thể chia làm 4 phần:
Phần 1: “ Lúc bấy giờ… ở chơi thêm vài bữa ”: Phát hiện thứ nhất của nhiếp ảnh Phùng
Phần 2: “ Ngay lúc ấy…. chiếc thuyền lưới vó đã biến mất ”: Phát hiện thứ hai của nhiếp ảnh Phùng
Phần 3: “ Tôi thầm cảm ơn…mẹ nó không bị đánh ”: Câu chuyện của người đàn bà hàng chài
Phần 4: Còn lại: Tấm ảnh được chọn trong bộ lịch năm ấy.
- Sơ đồ mối quan hệ giữa các nhân vật:
- Bố cục 4 : phần
+ Phần 1 : “Lúc bấy giờ...Ở lại chơi thêm vài bữa” : Phùng phát hiện ra bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp ở vùng phá
+ Phần 2 : “ Ngay lúc ấy...chiếc thuyền lưới vó đã biến mất” : Cảnh bạo lực gia đình của gia đình hàng chài
+ Phần 4 : Đoạn còn lại : Khung cảnh chiếc thuyền trước sóng gió và những suy tư của nhân vật Phùng về bức ảnh được chọn
- Sơ đồ về mối quan hệ giữa các nhân vật :
Sau khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 33 SGK Văn 12 Cánh diều
Câu chuyện được kể từ điểm nhìn của ai? Ý nghĩa của việc lựa chọn điểm nhìn này.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ tác phẩm.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Câu chuyện được kể từ điểm nhìn của: nhiếp ảnh gia Phùng
- Ý nghĩa của việc lựa chọn điểm nhìn này:
+ Tạo ra điểm nhìn trần thuật sắc sảo
+ Lời kể khách chân thật, khách quan, giàu thuyết phục
+ Góp phần tạo nên tính đa chiều trong cảm nhận, đánh giá về nhân vật
- Câu chuyện được kể ở ngôi thứ nhất, dưới điểm nhìn của nhân vật Phùng – là một người nhiếp ảnh
- Việc lựa chọn điểm nhìn này đã đưa đến sự khách quan, độc đáo và được truyển tải trực tiếp từ người chứng kiến sự việc nên mang tính chân thực, tăng khả năng khám phá đời sống diễn ra trong tình huống truyện và giàu sức thuyết phục cho độc giả.
Sau khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 33 SGK Văn 12 Cánh diều
Phân tích sự biến đổi cảm nhận của nhân vật Phùng về những ngư dân trong tác phẩm
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần đầu tác phẩm và tìm ra các chi tiết miêu tả cảm xúc của nhân vật Phùng.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
a. Tâm trạng của nhân vật Phùng khi chứng kiến hiện thực đời sống:
Cảnh tượng người đàn ông hàng chài đánh vợ một cách tàn nhẫn và càng kinh ngạc hơn khi người đàn bà bị đánh kia: “ không kêu một tiếng, không chống trả, cũng không tìm cảnh trốn chạy. Sau đó, hình ảnh thằng bé giật lấy chiếc thắt lưng quất thẳng ngực người đàn ông; còn lão ta “ dang thẳng cánh cho thằng bé hai cái tát khiến thằng nhỏ lảo đảo dúi xuống cát”
→ Tâm trạng nghệ sĩ Phùng: “ kinh ngạc đến thẫn thờ ”, “ mấy phút đầu cứ đứng há mồm ra mà nhìn lặng ”...
b. Tâm trạng của nhân vật Phùng khi nghe câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện
- Câu chuyện của người đàn bà hàng chài : hoàn cảnh gia đình, lí do không muốn vỡ lẽ
→ Tâm trạng nhân vật Phùng có nhiều sự thay đổi:
+ Người đàn bà hàng chài: Đằng sau bề ngoài thô kệch, lam lũ là người phụ nữ trải đời sâu sắc, có tình yêu thương con vô bờ bến, là người vợ bao dung, thấu hiểu chồng
+ Gã chồng vũ phu: Là người đáng trách nhưng cũng đáng thương. Gã không chỉ là tội nhân mà còn là nạn nhân của hoàn cảnh quẫn bách, khó khăn,
+Thằng Phác: đằng sau hành động trái với luân thường đạo lý ấy là tình thương mẹ vô bờ bến.
→ Quá trình chuyển biến cảm xúc, thay đổi nhận thức của nhân vật Phùng: Từ hạnh phúc ngỡ mình nhìn thấy vẻ đẹp toàn bích của khung cảnh thiên nhiên đến cảm giác sững sờ, kinh ngạc, phẫn nộ trước bức tranh cuộc sống phũ phàng; từ sự thương hại trước vẻ nhẫn nhục đến sẻ chia, cảm thông; từ thái độ bất bình gay gắt trước những hoàn cảnh nghịch lí đến thấu hiểu lẽ đời.
→ Gửi gắm thông điệp: Nghệ thuật xuất phát từ cuộc sống, phải phục vụ cuộc sống. Vì thế, người nghệ sĩ không thể đơn giản chỉ là dùng cái nhìn hời hợt để quan sát cuộc sống mà buộc phải đặt trong mối quan hệ đa dạng, nhiều chiều.
- Người đàn bà hàng chài
+ Ban đầu khi nghe lời nói cầu xin tha cho chồng của người đàn bà, Phùng cảm thấy ngột ngạt, khó thở và vô cùng phẫn uất, không thể hiểu nổi vì sao người đàn bà hàng chài phải nhẫn nhịn chịu đựng đi theo người chồng dù bị đánh dập dã man
+ Sau khi nghe người đàn bà tâm sự anh mới lẽ ra rằng đây là một dẫu chỉ là một ngư dân, quanh năm ở biển cả, kiếm sống bằng chân tay nhưng cô lại mang trong mình một cái nhìn toàn diện và đa chiều, sâu sắc đến thế. Hành động của cô là suy tính cho tương lai, cho các con, là sự hi sinh cao cả chú không phải là ngu ngốc, bồng bột.
- Người chồng
+ Trước khi nghe câu chuyện của người đàn bà hàng chài, Phùng nhận thấy đây là một người đàn ông vũ phu, độc ác và vô cùng thô lỗ, không chỉ đánh đập vợ không thương tiếc mà ngay cả con trai là thằng Phác cũng không tha, thậm chí Phùng là người ngoài đến can ngăn ông ta cũng không ngại ra tay.
+ Sau khi nghe tâm sự của người đàn bà hàng chài, Phùng nhận ra trước đây anh ta cũng là một con người cục mịch, hiền lành. Nhưng trước cuộc sống mưu sinh vất vả, anh ta dần thay tính đổi nết, trở nên cộc cằn hơn để đối chọi với những khó khăn của cuộc sống. Anh ta chỉ là một nạn nhân của chiến tranh, chiến tranh gây nên nghèo đói và tha hóa con người,
Trong tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” nhân vật Phùng ban đầu có cảm nhận hơi xa lạ với cuộc sống của những ngư dân. Tuy nhiên qua quá trình tiếp xúc và trải nghiệm, cảm nhận của Phùng dần thay đổi.
+Tâm trạng của Phùng khi chứng kiến hiện thực đời sống: Cảnh tượng người đàn ông hàng chài đánh vợ một cách tàn nhẫn và càng kinh ngạc hơn khi người đàn bà bị đánh kia “không kêu một tiếng, không chống trả, cũng không tìm cách trốn chạy”. Sau đó, hình ảnh thằng bé giật lấy chiếc thắt lưng quật thẳng ngực người đàn ông; còn lão ta “dang thẳng cánh cho thằng bé hai cái tát khiến thằng nhỏ lảo đảo dúi xuống cát”. Chứng kiến cảnh đó nghệ sĩ Phùng “kinh ngạc đến thẫn thờ”, “mấy phút đầu cứ đứng há mồm ra mà nhìn lặng”…
+Tâm trạng của nhân vật Phùng khi nghe câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện: Câu chuyện của người đàn bà hàng chài: hoàn cảnh gia đình, lí do không muốn vỡ lẽ. Lúc này, tâm trạng của Phùng có nhiều sự thay đổi
- Người đàn bà hàng chài: Đằng sau bề ngoài thô kệch, lam lũ là người phụ nữ trải đời sâu sắc, có tình yêu thương con vô bờ bến, là người vợ bao dung, thấu hiểu chồng.
- Gã chồng vũ phu: Là người đáng tráng nhưng cũng đáng thương. Gã không chỉ là tội nhận mà còn là nạn nhân của hoàn cảnh quẫn bách, khó khăn
- Thằng Phác: Đằng sau hành động trái với luân thường đạo lí ấy là tình thương mẹ vô bờ bến.
→ Quá trình chuyển biến cảm xúc, thay đổi nhận thức của nhân vật Phùng: từ hạnh phúc ngỡ mình nhìn thấy vẻ đẹp toàn bích của khung cảnh thiên nhiên đến cảm giác sững sờ, kinh ngạc, phẫn nộ trước bức tranh cuộc sống phũ phàng; từ sự thương hại trước vẻ nhẫn nhục đến sẻ chia, cảm thông; từ thái độ bất bình gay gắt trước những hoàn cảnh nghịch lí đến thấu hiểu lẽ đời.
→ Qua sự thay đổi trong cảm nhận của nhân vật Phùng tác giả muốn gửi gắm thông điệp về tình yêu biển cả, sự kiên trì, bền bỉ của con người trong cuộc sống và về sự tôn trọng, thấu hiểu lẫn nhau giữa các thành viên trong xã hội.
Sau khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 33 SGK Văn 12 Cánh diều
Phân tích tính đa diện trong tính cách của người đàn bà hàng chài.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ tác phẩm và tìm các chi tiết miêu tả về tính cách của người đàn bà hàng chài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
a. Là người mẹ có tình thương con vô bờ bến:
- Cam chịu đòn roi của chồng để nuôi con khôn lớn
- Luôn cố gắng tránh cho con bị tổn thương về tinh thân
- Đau đớn vì không thể che chở cho tâm hồn ngây thơ của con
- Chắt chiu niềm vui bình dị với con: “ Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no… )
b. Là người vợ thấu hiểu chồng, giàu lòng vị tha:
- Thấu hiểu tính cách chồng ( cục tính nhưng hiền lành lắm )
- Cảm thông cho người chồng: biết rằng cuộc sống quá khốn khổ nên dẫn tới sự tha hóa của người chồng
- Gánh hết lo toan, khổ cực : tự nhận lỗi về mình ( cái lỗi chính là đám đàn bà ở thuyền đẻ nhiều quá )
→ Vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam
c. Người từng trải, sống sâu sắc và thấu hiểu lẽ đời:
- Đưa ra những lời nói thuyết phục khi đưa ra các lí do từ chối sự giúp đỡ của Đẩu “ Là bởi vì các chú không phải là đàn bà, chưa bao các chú biết như thế nào..”
- Giọng điệu của người bề trên: “Chị cảm ơn các chú..”
- Một mặt người phụ nữ ấy mang tính cách nhẫn nhục, chịu đựng, hay chính là sự yếu đuối, bất lực trước những trận đòn roi và tính khí nóng nảy của người chồng. –
- Mặt khác, người đàn bà hàng chài cũng mang một tính cách mạnh mẽ, kiên cường. Đó là sự mạnh mẽ của một người phụ nũ miền biển, mạnh mẽ đứng dậy tiếp tục mưu sinh sau những ngày vất vả, sau những trận đòn roi đau đớn.
- Người đàn bà hàng chài cũng mang tính cách rất thâm trầm và sâu sắc, thể hiện qua sự thấu hiểu lẽ đời và những lời tâm sự với chánh án Đẩu và nhiếp ảnh Phùng.
Sau khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 33 SGK Văn 12 Cánh diều
Chỉ ra tính đối thoại trong cái nhìn của người đàn bà hàng chài với cái nhìn của Phùng và Đẩu. Từ đó, nêu lên chủ đề của tác phẩm
Phương pháp giải:
Xem lại nội dung cuộc đối thoại của người đàn bà hàng chài với Phùng và Đẩu ở tòa án huyện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Tính đối thoại trong văn bản được hiểu là thể hiện sự đối lập về lập trường, tư tưởng của các nhân vật, làm nên đặc điểm đa chiều cho tác phẩm. Điều đó đã được thể hiện vô cùng sâu sắc qua cuộc nói chuyện của người đàn bà hàng chài với Phùng và Đẩu ở tòa án huyện:
+ Cách nhìn của Phùng và Đẩu: Khi chứng kiến cảnh chồng đánh vợ của gia đình hàng chài, Phùng và Đẩu yêu cầu đề nghị giúp đỡ và khuyên người đàn bỏ chồng. Và khi nghe được lời nói của người đàn bà, Phùng không thể hiểu được điều đó: “ Sau câu nói người đàn bà, tôi cảm thấy không gian phòng ngủ lồng lộng gió biển của Đẩu tự nhiên bị hút hết không khí, trở nên ngột ngạt quá ”, cảm thấy những điều này “ không phải dễ nghe ”
→ Phùng và Đẩu cảm thấy người đàn bà khốn khổ này sống quá cam chịu, không hiểu được lý do tại sao người đàn bà không chịu nhận sự giúp đỡ này
+ Cách nhìn của người đàn bà hàng chài: Kiên quyết không bỏ chồng và đưa ra những lý lẽ thuyết phục:
Phải cần có người đàn ông trong gia đình để nuôi một đàn con: “ đám đàn bà ở thuyền chúng tôi cần có một người đàn ông chèo chống khi phong ba, để cùng làm ăn nuôi nấng một sắp con nhà nào cũng trên chục đứa ”
Chức phận của người đàn bà ở thuyền: sống cho con chứ không phải cho mình: “Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không thể sống cho mình như ở trên đất được”.
→ Cách nhìn sâu sắc, thấu hiểu lẽ đời.
- Chủ đề của tác phẩm: Thể hiện mối quan hệ về nghệ thuật và cuộc sống. Người nghệ sĩ trong sáng tạo nghệ thuật không thể đơn giản là sơ lược khi nhìn cuộc đời và con người chỉ ở bề ngoài mà đặt trong mối quan hệ đa dạng, nhiều chiều để khám phá những vẻ đẹp tiềm ẩn bên trong
- Tính đối thoại trong cái nhìn của người đàn bà hàng chài với cái nhìn của Phùng và Đẩu :
+ Trong cái nhìn của Phùng và Đẩu chắc hẳn người đàn bà hàng chài sẽ bỏ chồng và đánh đập vợ con là điều không thể chấp nhận được, trái với mọi quy chuẩn đạo đức và trách nhiệm của người chồng.
+ Trong cái nhìn của người đàn bà làng chài, việc đánh đập vợ con không tệ bằng việc trên thuyền không có người đàn ông để chống chọi lại sự khắc nghiệt của biến khơi. Quan trọng hơn hết trong thâm tâm bà vẫn luôn nhớ đến cái ơn của người chồng và bà cũng hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi tính khí của người chống, trong mắt bà anh chỉ là một nạn nhân của hoàn cảnh, của chiến tranh và của cuộc sống mưu sinh.
→ Cái nhìn của Phùng và Đẩu đã thay đổi sau khi người đàn bà hàng chài nói ra quan điểm của mình. Nếu cái nhìn của Phùng và Đẩu là lí thuyết, giáo điều thì cái nhìn của người đàn bà hàng chài chính là thực tế cuộc sống. Chính điều đó đã làm thay đổi điểm nhìn của Phùng và Đẩu, giúp họ có cái nhìn đa chiếu, thiết thực và đúng đắn hơn.
Sau khi đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 33 SGK Văn 12 Cánh diều
Hãy trình bày quan điểm của em về sự lựa chọn cách sống của người đàn bà hàng chài.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ tác phẩm
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Giới thiệu về người đàn bà hàng chài: Người đàn bà trạc ngoài 40 tuổi, thô kệch, rỗ mặt, lúc nào cũng xuất hiện với “ khuôn mặt mệt mỏi ” gợi ấn tượng về cuộc đời nhọc nhằn, lam lũ. Sự nghèo khổ ấy còn hiện lên trên “ tấm áo bạc phếch có miếng vá, nửa thân dưới ướt sũng ”. Chị bị chồng đánh đập vô cùng dã man: “ dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng vợ ” và những lần đánh đập ấy diễn ra vô cùng thường xuyên: “ ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng ”. Thế nhưng, khi được đứng trước sự giúp đỡ của Phùng và Đẩu, chị từ chối và kiên quyết không bỏ chồng
→ Thoạt nhìn, cảm thấy vô cùng ngạc nhiên bởi chị đã lựa chọn sống cùng với chồng- người đã gây ra cho chị vô vàn nỗi đau về thể chất.
- Sau đó, chị đã giải thích lý do với Phùng với Đẩu bằng những lý lẽ vô cùng thuyết phục: Hóa ra nghề chài lưới trên chiếc thuyền lênh đênh không thể thiếu sức lực của người đàn ông và để nuôi một đàn con thì họ phải hợp sức làm quần quật. Hơn thế, người đàn bà hàng chài cũng chấp nhận nỗi khổ, chấp nhận như một lẽ đương nhiên. Chính vì hiện thực cuộc sống quá khắc nghiệt, nỗi nhọc nhằn bấp bênh của công việc ngư dân khiến chị phải chấp nhận những nghịch cảnh ấy.
→ Cảm thấy xót xa, thương xót cho số phận của người đàn bà bất hạnh hay đây cũng chính là số phận chung của những người lao động lam lũ, nhọc nhằn.
→ Hình tượng nhân vật người đàn bà làng chài: dù có ngoại hình thô kệch, xấu xí nhưng tâm hồn đẹp đẽ, thấp thoáng bóng dáng vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam nhân hậu, bao dung, giàu đức hi sinh.
Em cho rằng người đàn bà hàng chài lựa chọn cuộc sống như vậy trong hoàn cảnh như vậy là sự lựa chọn bắt buộc. Bởi bản thân không thể nuôi nổi tất cả các con, còn phụ thuộc vào người chồng và quan trọng hơn hết người đàn bà vẫn luôn mang một ơn huệ của người chồng. Vì vậy, nhờ vào tình thương con và vì tương lai của những đứa con, chị chấp nhận hi sinh cuộc đời chị để gieo hy vọng vào tương lai, cuộc sống của các con sẽ no đủ, đầm ấm hơn. Qua sự lựa chọn đó, em thấy người đàn bà hàng chài là một người phụ nữ giàu đức hy sinh.