Soạn bài Giọt sương đêm SGK Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo chi tiết
Soạn bài Giọt sương đêm chi tiết Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo với đầy đủ lời giải tất cả các câu hỏi và bài tập phần Chuẩn bị đọc, Trải nghiệm cùng văn bản, Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính
| Qua câu chuyện của những loài vật và đặc biệt là Bọ Dừa, tác giả vừa khắc họa thành công những đặc trưng của loài vật vừa thể hiện lời nhắc nhở con người đừng vì cuộc sống xô bồ mà quên mất quê hương mình. |
Chuẩn bị đọc 1
Câu 1 (trang 90 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Em đã từng thấy bọ dừa chưa? Em đã biết gì về tập tính của bọ dừa? Nếu chưa biết gì về bọ dừa, em hãy hỏi người khác hoặc tìm hiểu thông tin từ sách và Internet.
Phương pháp giải:
Nếu biết về loài vật này, em trình bày cho mọi người cùng biết. Nếu chưa biết, em có thể tra thông tin trên internet.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Em đã từng nhìn thấy bọ dừa. Chúng là loài côn trùng thường sống ngoài đồng, cỏ.
- Bọ dừa có tên khoa học là Brontispa longissima (Gestro), thuộc họ Ánh kim (Chrysomelidae), Bộ cánh cứng, lớp côn trùng, ngành chân đốt, giới động vật.
- Em đã từng nhìn thấy bọ dừa (trên ảnh, trên tivi, trên cành cây, trên bụi cỏ…)
- Tập tính của bọ dừa:
- Có thể sống trong các môi trường như: đồng cỏ, rừng, thành phố, ngoại ô, dọc theo bờ sông…
- Bọ Dừa hoạt động mạnh nhất trong khoảng từ mùa xuân cho tới mùa thu. Vào mùa đông, chúng có xu hướng tìm một nơi ấm áp và an toàn để tránh rét chẳng hạn như dưới gốc cây, tảng đá hoặc thậm chí trong nhà.
- Tuy nhiên, không phải bọ rùa nào cũng tốt. Một số ít loài không ăn côn trùng hại cây mà trực tiếp làm hại cây, điển hình là bọ rùa đậu Mexico và bọ rùa bí ngô.
- Bọ dừa có tên khoa học là Brontispa longissima (Gestro), thuộc họ Ánh kim (Chrysomelidae), Bộ cánh cứng, lớp côn trùng, ngành chân đốt, giới động vật.
- Bọ dừa sống trên cây dừa, gây hại đến sự sinh trưởng và phát triển của cây dừa.
Chuẩn bị đọc 2
Câu 2 (trang 90 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Đã bao giờ có một sự việc bất ngờ xảy ra khiến em thay đổi quyết định của mình? Chia sẻ với các bạn về trải nghiệm ấy.
Phương pháp giải:
Nhớ lại xem trước giờ đã có việc gì tác động sâu sắc, khiến em thay đổi quyết định hay hành động nào đó chưa.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Em từng xảy ra sự việc bất ngờ: một lần, em đã không nghe lời mẹ trốn đi chơi nắng cả buổi trưa và về bị sốt. Từ đó, em rút ra bài học cần nghe lời người lớn, tránh đi chơi trời nắng gay gắt sẽ dễ bị ốm.
Sau kì thi học kì, em định sẽ dành cả ngày chủ nhật cuối tuần để cùng bạn đi chơi. Nhưng khi nhìn thấy mẹ đi làm vất vả cả ngày, khi về nhà lại phải tất bật với công việc nhà khác, em đã quyết định sẽ ở nhà để giúp mẹ những việc vặt như quét nhà, phơi áo quần, rửa bát… Còn việc đi chơi sẽ dời lại sau.
Sau 1 năm, em đã tiết kiệm được một số tiền nhất định trong chú heo đất, em định khi heo đầy thì sẽ đi mua chiếc mô hình đồ chơi mình yêu thích. Nhưng gần đến ngày đó, thì em nghe tin miền Trung bão lụt nặng nề, nhiều bạn nhỏ mất hết áo quần, sách vở mà hoàn cảnh gia đình lại vô cùng khó khăn. Thế là em đã đem số tiền đó cùng mọi người quyên góp cho các bạn nhỏ khó khăn ấy.
Sự việc bất ngờ xảy ra: Em và các bạn trốn học đi chơi điện tử, nhưng bị cô giáo phát hiện ra, báo về cho mẹ. Khi biết chuyện, em thấy mẹ rất buồn. Điều đó khiến em tự hứa sẽ thay đổi bản thân, cố gắng học hành chăm chỉ.
Trải nghiệm cùng VB 1
Câu 1 (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Theo em, vì sao giọt sương lại làm cho Bọ Dừa quyết định về quê?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ chi tiết này, xét xem giọt sương có điều gì tác động đến Bọ Dừa.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Vì khi giọt sương lạnh toát rơi bộp xuống cổ, ông sực nhớ quê nhà, bao nhiêu năm biền biệt đi xa, mải làm ăn, ông quên khuấy đi mất. Vì vậy giọt sương đã làm cho Bọ Dừa quyết định về quê.
Vì giọt sương lạnh toát rơi bộp xuống cổ, làm Bọ Dừa sực nhớ đến đến quê nhà. Mà suốt bao năm nay, Bọ Dừa đi xa biền biệt, mải lo làm ăn nên quên khuấy đi mất. Thế nên, Bọ Dừa quyết định về quê.
Nhờ có giọt sương đêm lạnh toát bộp rơi xuống cổ, Bọ Dừa mới sực nhớ đến quê nhà. Cái xóm nhỏ heo hút này giống cái xóm của ông thời thơ ấu, bao nhiêu năm biền biệt đi xa, mải làm ăn khiến ông quên mất. Vậy nên Bọ Dừa quyết định về thăm quê.
Trải nghiệm cùng VB 2
Câu 2 (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Lời của cụ giáo Cóc có ý nghĩa gì?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ và tìm ẩn ý của cụ giáo Cóc.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Lời cụ giáo Cóc có ý nghĩa: những điều nhỏ bé đôi khi khiến chúng ta thao thức, trăn trở vì nó gợi về những kỉ niệm và yêu thương. Vì một kỉ niệm trong quá khứ ùa về khiến Bọ Dừa sực tỉnh, giật mình, suy nghĩ về những điều đã bỏ quên từ lâu đó chính là nỗi nhớ quê nhà. Đôi khi những thứ nhỏ nhặt lại tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của mỗi chúng ta.
Cụ Cóc nói rằng “Có khi người ta thức trắng đêm chỉ vì một giọt sương” có nghĩa là: con người dù mạnh mẽ đến đâu thì cũng có lúc phải rung cảm, yếu lòng vì những điều tưởng như nhỏ nhặt nhất.
Ở đây, giọt sương chính là chìa khóa mở ra cánh cửa dẫn về miền tuổi thơ ở quê hương của Bọ Dừa. Bấy lâu nay, thế giới ấy ngủ sâu trong kí ức của ông vì ông mải lo làm ăn. Nay chỉ một giọt sương nhỏ bé đã đánh thức tất cả, gợi lên trong Bọ Dừa nỗi nhớ quê hương da diết đến mức ông phải thức trắng cả đêm.
- Lời của cụ giáo Cóc: “Ấy đấy, chú thấy chưa. Có khi người ta thức trắng chỉ vì một giọt sương.”
- Ý nghĩa: Ở đây, điều khiến Bọ Dừa mất ngủ không phải là một giọt sương. Mà giọt sương là hình ảnh biểu tượng, gợi nhắc Bọ Dừa nhớ về quê hương. Nỗi nhớ quê hương đã khiến Bọ Dừa mất ngủ, sáng hôm sau quyết tâm về quê.
Suy ngẫm và phản hồi 1
Câu 1 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Nhân vật trong truyện gồm những ai?
Phương pháp giải:
Nhớ lại hai ngôi kể đã học:
- Ngôi thứ nhất xưng "tôi".
- Ngôi thứ ba do tác giả kể chuyện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Truyện kể theo ngôi thứ ba, nhân vật trong truyện gồm có: Thằn Lằn, Bọ Dừa, cụ giáo Cóc
Truyện kể theo ngôi thứ 3 (người kể chuyện giấu mình)
Truyện gồm các nhân vật: Thằn Lằn, Bọ Dừa, cụ giáo Cóc
- Truyện kể theo ngôi thứ ba.
- Nhân vật trong truyện gồm: ông khách Bọ Dừa, Thằn Lằn, cụ giáo Cóc.
Suy ngẫm và phản hồi 2
Câu 2 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Đoạn văn sau được kể bằng lời của người kể chuyện hay lời của nhân vật?
Ai như Tắc Kè khuya khoắt đang gọi cửa. Đêm ở Bờ Giậu thanh vắng đến nỗi nghe rõ cả tiếng Ốc Sên đi làm về, nhẹ nhàng vén tà áo dài trườn qua chiếc lá rụng.
Phương pháp giải:
Nhớ lại hai ngôi kể đã học:
- Ngôi thứ nhất xưng "tôi".
- Ngôi thứ ba do tác giả kể chuyện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Đoạn văn được kể bằng lời của người kể chuyện.
Đoạn văn được kể bằng lời của nhân vật (những âm thanh và cảm nhận của Bọ Dừa)
Đoạn văn được kể bằng lời của người kể chuyện
Suy ngẫm và phản hồi 3
Câu 3 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Dưới đây là một số đoạn văn tóm lược các sự việc trong truyện. Em hãy dùng sơ đồ sự việc đã học ở bài 1 (Lắng nghe lịch sử nước mình) để sắp xếp các sự việc ấy theo đúng trật tự được kể trong truyện.
a. Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê.
b. Thằn Lằn thông báo với cụ giáo Cóc về sự xuất hiện của nhà buôn Cánh Cứng ở xóm Bờ Giậu đêm ấy.
c. Thằn Lằn đến nhà cụ giáo Cóc kể cho cụ nghe câu chuyện Bò Dừa mất ngủ.
d. Bọ Dừa ngủ dưới vòm lá trúc, nửa đêm, sương rơi trúng cổ làm Bọ Dừa tỉnh ngủ.
e. Bọ Dừa ghé đến xóm Bờ Giậu và hỏi thăm Thằn Lằn về một chỗ trọ qua đêm dưới vòm lá trúc.
Trong những sự việc nêu trên, theo em sự việc là quan trọng nhất? Vì sao?
Phương pháp giải:
Nhớ lại các sự việc trong văn bản và sắp xếp cho hợp lí.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sắp xếp các sự việc: e – b – d – a – c
e. Bọ Dừa ghé đến xóm Bờ Giậu và hỏi thăm Thằn Lằn về một chỗ trọ qua đêm dưới vòm lá trúc.
b. Thằn Lằn thông báo với cụ giáo Cóc về sự xuất hiện của nhà buôn Cánh Cứng ở xóm Bờ Giậu đêm ấy.
d. Bọ Dừa ngủ dưới vòm lá trúc, nửa đêm, sương rơi trúng cổ làm Bọ Dừa tỉnh ngủ.
a. Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê.
c. Thằn Lằn đến nhà cụ giáo Cóc kể cho cụ nghe câu chuyện Bò Dừa mất ngủ.
=> Theo em sự việc a: “Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê “là quan trọng nhất " . Vì sự việc này có ý nghĩa sâu sắc, sau một đêm mất ngủ, Bọ Dừa nhận ra chính mình, quay trở về quê hương sau bao năm xa cách, quên lãng.
Sắp xếp lại các sự việc đúng trật tự như sau: e – b – d – a – c
- Theo em, sự kiện a. Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê là quan trọng nhất.
- Vì sự kiện này có ý nghĩa quan trọng, là một bước ngoặt to lớn của Bọ Dừa. Sau những nghĩ suy, cảm nhận của một đêm không ngủ, và nhờ giọt sương đêm mà ông hạ quyết tâm trở về quê hương yêu dấu.
Sắp xếp: e - b - d - a - c
Sự việc quan trọng nhất là a. Vì sự việc này đã gửi gắm ý nghĩa sâu sắc của câu chuyện: Tình yêu dành cho quê hương.
Suy ngẫm và phản hồi 4
Câu 4 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trong đoạn văn sau, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả các loại bọ cánh cứng?
Anh sống trên cây. Anh đào hang dưới đất. Anh lặn xuống nước sâu. Anh béo tốt nhẵn nhụi. Anh gầy còm mảnh mai, Anh trọc đầu không râu. Anh ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo. Anh hiền lành nhút nhát. Anh ngổ ngáo mọc sừng.
Điều này thể hiện đặc điểm nổi bật gì của truyện đồng thoại?
Phương pháp giải:
Nhớ lại các biện pháp tu từ mà em đã học.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Các biện pháp nghệ thuật được miêu tả trong đoạn văn trên:
- Điệp từ “anh” được lặp lại 9 lần ở đầu mỗi câu.
- So sánh “ ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo ”.
- Liệt kê: “ sống trên cây ” , “ đào hang ” , “ lặn sâu ” ; “ béo tốt ” , “ gầy còm ” , “ trọc đầu ” , “ ria dài ” ; “ hiền lành ” , “ ngổ ngáo ” .
- Nhân hóa: dùng từ ngữ chỉ người “ anh ” để gọi con vật.
- Sử dụng các từ láy: nhẵn nhụi, mảnh mai, vắt vẻo, nhút nhát, ngổ ngáo.
=> Qua đoạn văn cũng thể hiện đặc trưng của truyện đồng thoại là thể hiện đặc điểm sinh hoạt của thể loại đặc tính sinh hoạt của các loài vật.
- Tác giả đã sử dụng xuyên suốt biện pháp nhân hóa để miêu tả các loại bọ cánh cứng. Ngoài ra, còn sử dụng các biện pháp như:
- Điệp (chủ ngữ anh)
- So sánh (dài như 2 sợi ăng ten)
- Đặc điểm nổi bật của truyện đồng thoại: sử dụng biện pháp nhân hóa, giúp các con vật, đồ vật có hành động, suy nghĩ, tình cảm như con người.
- Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ:
- Điệp ngữ “Anh” kết hợp với nhân hóa (hành động con người: đào, lặn; đặc điểm con người: béo tốt, gầy còm, hiền lành nhút nhát, ngổ ngáo)
- So sánh: “Anh ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo”.
- Điều này thể hiện đặc điểm nổi bật của truyện đồng thoại: Phản ánh đặc điểm sinh hoạt của loài vật, vừa thể hiện đặc điểm của con người
Suy ngẫm và phản hồi 5
Câu 5 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Lí do đã khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ ở xóm Bờ Giậu?
Phương pháp giải:
Theo dõi văn bản, nhớ lại các chi tiết xoay quanh Bọ Dừa khiến nhân vật quyết định về quê.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Lí do khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ: trong đêm thanh vắng, ông lắng nghe rõ được những âm thanh quen thuộc. Đặc biệt là khi giọt sương rơi xuống cổ khiến ông sực nhớ quê nhà. Những âm thanh, hình ảnh đó đã gợi nhắc ông về hình ảnh quê hương mà bao lâu nay ông bỏ quên.
Lí do khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ: chính là nỗi nhớ quê hương da diết được gợi lên nhờ những hình ảnh, âm thanh quen thuộc ở xóm Bờ Giậu. Đặc biệt chính là nhờ giọt sương đêm lạnh lẽo, như một chiếc chìa khóa mở rộng cánh cửa dẫn lối về quê hương trong miền kí ức, thôi thúc Bọ Dừa tìm về quê nhà.
Trong đêm thanh vắng, Bọ Dừa nghe thấy những âm thanh quen thuộc. Đặc biệt là giọt sương rơi bất ngờ xuống cổ khiến ông sực nhớ quê nhà. Những âm thanh, hình ảnh đó đã gợi nhắc Bọ Dừa về hình ảnh quê hương.
Suy ngẫm và phản hồi 6
Câu 6 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trải nghiệm mà Bọ Dừa có được trong đêm ấy là gì? Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp gì?
Phương pháp giải:
Đọc lại văn bản, xem trải nghiệm một đêm của Bọ Dừa đã xảy ra những sự việc gì.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Trải nghiệm của Bọ Dừa trong đêm ấy là ông đã ngủ ngoài trời và ông đã có cơ hội được ngắm nhìn trời mây, lắng nghe âm thanh của lá cây, côn trùng, tiếng gió, tiếng sương rơi.
- Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp: đôi khi vì cuộc sống bận rộn khiến chúng ta quên đi những điều thân thuộc, gần gũi với chính mình. Vì vậy hãy biết trân trọng những giá trị của cuộc sống.
- Trải nghiệm của Bọ Dừa trong đêm ấy, là sự gần gũi, hòa mình vào thiên nhiên (quan sát được trời nhiều mây, nghe tiếng lá xào xạc, tiếng côn trùng rỉ rả mãi một điệu buồn, tiếng Tắc Kè khuya gọi cửa, tiếng Ốc Sên đi làm về, tiếng thở dài của gió, tiếng lộp độp của sương...)
- Thông điệp mà tác giả gửi đến chúng ta: hãy gần gũi và hòa mình vào thiên nhiên để cảm nhận được những vẻ đẹp diệu kì của thiên nhiên rộng lớn
- Trải nghiệm của Bọ Dừa trong đêm ấy: ngủ ngoài trời, dưới vòm lá trúc và lắng nghe những âm thanh lá cây xào xạc, tiếng côn trùng trong lòng đất rỉ rả...
- Tác giả muốn gửi gắm: Đôi khi cuộc sống bận rộn khiến con người quên đi những điều gần gũi, thân thuộc.
Suy ngẫm và phản hồi 7
Câu 7 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Nhận xét về cách kết thúc câu chuyện của tác giả. Nếu là em, em sẽ kết thúc câu chuyện này như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc lại phần kết truyện và nhận xét, xem nó có gì khác so với các truyện thông thường.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Truyện có kết thúc mở. Cách kết thúc đó của tác giả để mỗi người đọc sẽ tự cảm nhận, tự suy nghĩ và chiêm nghiệm về lời nói của cụ giáo.
- Nếu là em, em có thể tạo nên một cái kết cụ thể: Bọ Dừa về quê sum vầy cùng gia đình và nhận ra quê hương, gia đình là điều đáng quý nhất trong trái tim mỗi người.
Nếu là tác giả, em sẽ kết thúc câu chuyện bằng hình ảnh Bọ Dừa bay liên tục và trở về được quê nhà. Ở đó, Bọ Dừa gặp lại người thân quen của mình, hạnh phúc đoàn tụ. Và Bọ Dừa sẽ đi thăm từng nơi một mà mình đã từng gắn bó, để hoài niệm lại những kí ức tuổi thơ.
- Câu chuyện kết thúc mở: bằng việc Thằn Lằn đến kể cho cụ giáo Cóc nghe về việc Bọ Dừa mất ngủ, và lời nhận xét của cụ giáo: ““Ấy đấy, chú thấy chưa. Có khi người ta thức trắng chỉ vì một giọt sương”.
- Có thể kết thúc câu chuyện theo cách: Bọ Dừa quay trở lại quê hương, mọi thứ vẫn như trước. Ông gặp gỡ lại những người bạn xưa, ôn lại kỉ niệm.
Bài đọc