Soạn bài Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ SGK Ngữ văn 8 tập 2 Kết nối tri thức - chi tiết
Hãy nêu tên một sáng tác dân gian có nói đến hiện tượng lũ lụt. Theo em, trong sáng tác đó, lũ lụt đã để lại ấn tượng nổi bật gì?
Nội dung chính
| Cuộc sống của bà con vùng châu thổ sông Cửu Long, ưu điểm và nhược điểm của lũ khi tới đồng bằng sông Cửu Long |
Trước khi đọc 1
Câu 1 (trang 89, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Hãy nêu tên một sáng tác dân gian có nói đến hiện tượng lũ lụt. Theo em, trong sáng tác đó, lũ lụt đã để lại ấn tượng nổi bật gì?
Phương pháp giải:
Nhớ lại tác phẩm đã được học để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Một sáng tác dân gian có nói đến hiện tượng lũ lụt: Sơn Tinh, Thủy Tinh
=> Trong sáng tác đó, lũ lụt để lại ấn tượng về sức tàn phá khủng khiếp đối với làng mạc, con người, làm hao hụt cả sức người và sức của.
Sáng tác dân gian nói đến hiện tượng lũ lụt: Sơn Tinh, Thủy Tinh => lũ lụt để lại ấn tượng về sức tàn phá khủng khiếp, làm hao hụt cả sức người và sức của.
Sáng tác dân gian nói đến hiện tượng lũ lụt là Mây kéo lên ngàn thì mưa như trút. Mây xanh thì nắng, mây trắng thì mưa. Mặt trời có quầng thì hạn, mặt trăng có tán thì mưa. Hễ nghe tiếng sấm, phất cờ mà lên.
Ấn tượng của em là những đúc kết của người xưa về những hiện tượng quan sát trên trời và dự đoán được mưa bão sắp tới bảo vệ nông nghiệp và mùa màng.
Trước khi đọc 2
Câu 2 (trang 89, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Em hiểu thế nào về nội dung của thành ngữ sống chung với lũ ? Thử suy đoán về nguồn gốc của thành ngữ này.
Phương pháp giải:
Nêu cách hiểu và suy đoán của em.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sống chung với lũ nghĩa là đưa ra các biện pháp để thích nghi với thời tiết mưa gió bão lụt, chấp nhận những khó khăn bất lợi và sẵn sàng đương đầu khi lũ tới, đồng thời cũng tìm cách khai thác ích lợi từ nó.
Nguồn gốc của thành ngữ này đến từ việc nhiều năm liền người dân đều gặp phải lũ lụt và gió bão làm tiêu tán bao tài sản, của cải lẫn mạng người. Sau quá trình đấu tranh và khắc phục khó khăn, biết không thể chấm dứt hoàn toàn tình trạng lũ lụt, con người đã nghĩ ra nhiều phương án khác nhau để sống chung với lũ.
- Xâm nhập mặn hay nhiễm mặn đất là sự tích tụ quá nhiều muối hòa tan trong đất.
- Đối với các cửa sông tiếp giáp với biển, hiện tượng xâm nhập mặn từ biển vào các sông xảy ra khá phổ biến, đặc biệt vào mùa khô. Khi đó lượng nước từ sông đổ ra biển giảm, thủy triều từ biển sẽ mang nước mặn lấn sâu vào lòng sông làm cho nước sông bị nhiễm mặn.
- Nồng độ mặn sẽ giảm dần khi càng tiến sâu vào đồng bằng.
- Các yếu tố khí tượng: gió từ biển hướng vào đất liền, nhiệt độ cao, mưa ít, ... sẽ là tác nhân làm mặn lấn sâu vào nội địa; Hoạt động kinh tế của con người: Nhu cầu sử dụng nước ngọt vào mùa khô tăng sẽ làm giảm nguồn nước ngầm, làm tăng nguy cơ xâm nhập mặn.
Đọc văn bản 1
Câu 1 (trang 89, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Phần sa-pô báo hiệu điều gì sẽ được triển khai trong văn bản?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Phần sa-pô báo hiệu chủ đề và nội dung sẽ được triển khai trong văn bản đó là người dân vùng Cửu Long không thể sống thiếu lũ.
Nội dung: người dân vùng Cửu Long không thể sống thiếu lũ.
Đọc văn bản 2
Câu 2 (trang 89, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Tác giả giải thích như thế nào về quá trình kiến tạo đồng bằng nói chung?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Các vùng đồng bằng châu thổ thường được hình thành và phát triển hình thể từ các trận lũ hàng năm.
Hình thành và phát triển hình thể từ các trận lũ hàng năm.
Quá trình kiến tạo đồng bằng là được hình thành và phát triển hình thể từ các trận lũ hàng năm của con sông.
Đọc văn bản 3
Câu 3 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Những điểm đặc biệt trong sự hình thành vùng châu thổ sông Cửu Long là gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những điểm đặc biệt trong sự hình thành vùng châu thổ sông Cửu Long:
- Có tuổi địa chất trẻ
- Nằm tận cùng của lưu vực sông rộng nhất Đông Nam Á, chảy qua nhiều vùng địa chất khác nhau
- Tuổi địa chất trẻ
- Nằm tận cùng của lưu vực sông rộng nhất Đông Nam Á, chảy qua nhiều vùng địa chất khác nhau
Những đặc điểm trong sự hình thành vùng châu thổ sông Cửu Long:
- Vùng Châu thổ sông Cửu Long cũng không ngoài quy luật đó và càng đặc biệt hơn với vùng địa mạo có tuổi địa chất trẻ, nằm tận cùng của một lưu vực sông rộng nhất Đông Nam Á, chảy qua nhều vùng địa chất khác nhau đổ dài từ các rặng của hãy núi Hymalaya cao nhất thế giới, bằng qua vùng cao nguyên Tây Tạng.
- Bổ sung nước từ hai phía tả ngạn và hữu ngạn của các khu rừng mưa nhiệt đới rậm rạp hình thành ở các vùng đồi núi dãy Trường Sơn, nối tiếp với cao nguyên trung phần Việt Nam hùng vĩ và tiếp tục xuôi về phía đồng bằng của đất nước Chùa Tháp, kết nối với Biển Hồ bao la và cuối cùng đổ về vùng châu thổ sông Cửu Long thấp và phẳng của Việt Nam.
Đọc văn bản 4
Câu 4 (trang 90, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Sự trù phú của vùng Đồng bằng sông Cửu Long được biểu hiện như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sự trù phú của vùng Đồng bằng sông Cửu Long được biểu hiện như sau:
- Lớp đất mặt giàu dinh dưỡng với thành phần chính là đất sét và đất thịt
- Có thêm nguồn nước dồi dào giúp ích cho nông nghiệp và thủy sản phát triển với năng suất sinh học lớn.
- Lớp đất mặt giàu dinh dưỡng với thành phần chính là đất sét và đất thịt
- Có thêm nguồn nước dồi dào giúp ích cho nông nghiệp và thủy sản phát triển với năng suất sinh học lớn.
Thổ nhưỡng và sinh thất vùng châu thổ có nhiều lớp đất mặt giàu dinh dưỡng với thành phần chính là đất sét và đất thịt, có thêm nguồn nước dồi dào giúp cho việc sản xuất nông nghiệp và thủy sản phát triển mạnh với năng suất sinh hoạt vô cùng lớn.
Đọc văn bản 5
Câu 5 (trang 91, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Vì sao có lũ lớn lại là điều được người dân miền sông nước mong đợi?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Có lũ lớn lại là điều được người dân miền sông nước mong đợi vì:
- Năm nào có lũ lớn là năm đó cá nhiều, chim nhiều, sản vật mùa lũ nhiều,...
- Chắc chắn năm sau canh tác sẽ trúng mùa, sản lượng cao
- Cuối mùa lũ cũng là mùa thu hoạch vụ mùa cuối năm, chim én tụ về thành từng đàn
- Cá nhiều, chim nhiều, sản vật mùa lũ nhiều,...
- Chắc chắn năm sau canh tác sẽ trúng mùa, sản lượng cao
- Cuối mùa lũ cũng là mùa thu hoạch vụ mùa cuối năm, chim én tụ về thành từng đàn
Năm nào có lũ lớn là năm đó có nhiều chim, sản vật của mùa lũ rất nhiều và chắc chắn năm sau canh tác sẽ trúng mùa và sản lượng cao vì lũ mang lại phù sa màu mỡ ;làm vệ sinh đồng ruộng và bổ sung nguồn nước.
Đọc văn bản 6
Câu 6 (trang 91, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Hiện tượng ngập lụt đã tạo nên những kết nối quan trọng nào?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Hiện tượng ngập lụt đã tạo nên những kết nối quan trọng bao gồm dòng nước, phù sa và dòng sinh vật.
- Kết nối dòng chảy giữa đoạn sông thượng lưu và đoạn sông hạ lưu trong quá trình chuyển nước, cá và phù sa
- Kết nối giữa sông và hai bên bờ
- Sự kết nối thủy vực từ dòng sông và cửa sông ra vùng ven biển, thềm lục địa và biển cả
- Kết nối dòng chảy giữa đoạn sông thượng lưu và đoạn sông hạ lưu trong quá trình chuyển nước, cá và phù sa
- Kết nối giữa sông và hai bên bờ
- Kết nối thủy vực từ dòng sông và cửa sông ra vùng ven biển, thềm lục địa và biển cả
Hiện tượng ngập lụt đã tạo nên những kết nối quan trọng là dòng nước và phù sa, dòng sinh vật.
Đọc văn bản 7
Câu 7 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Đoạn văn này có sự kết nối như thế nào với nhan đề của văn bản?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Đoạn văn lý giải nhan đề tại sao miền châu thổ lại cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Lý giải nhan đề tại sao miền châu thổ lại cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Đoạn văn này có sự kết nối với nhan đề là giải thích được vùng châu thổ và niềm tin người dân dành cho nơi đây.
Sau khi đọc 1
Câu 1 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Thông tin chính mà tác giả muốn chuyển tải qua văn bản này là gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Thông tin chính mà tác giả muốn truyền tải qua văn bản là những lợi ích mà lũ đem lại, từ đó làm rõ quan điểm miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Làm rõ quan điểm miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Thông tin tác giả chính mà tác giả muốn truyền tải qua văn bản này là nói về ưu điểm và nhược điểm của lũ khi tới đồng bằng sông Cửu Long.
Sau khi đọc 2
Câu 2 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Có thể xếp Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ vào kiểu văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên được không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Có thể xếp Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ vào kiểu văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên. Vì văn bản đã chỉ ra những ưu điểm và nhược điểm khi lũ tràn xuống vùng châu thổ sông Cửu Long.
Có, vì văn bản đã chỉ ra những ưu điểm và nhược điểm khi lũ tràn xuống vùng châu thổ sông Cửu Long.
Có thể xếp Miền châu thổ Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ vào kiểu văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên vì đã chỉ ra những đặc điểm và nhược điểm khi lũ mang tới nơi đây. Dù vậy, ưu điểm nhiều hơn nhược điểm, đặc biệt là mang đến tài nguyên vô cùng phong phú với người dân nơi đây.
Có thể xếp Miền châu thổ Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ vào kiểu văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên vì đã chỉ ra những đặc điểm và nhược điểm khi lũ mang tới nơi đây. Tuy nhiên ưu điểm nhiều hơn nhược điểm, đặc biệt mang đến tài nguyên vô cùng phong phú với người dân.
Sau khi đọc 3
Câu 3 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Thông tin trong văn bản được trình bày theo trật tự hay quan hệ nào? Nêu nhận xét về hiệu quả của cách trình bày đó.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Thông tin trong văn bản được trình bày theo trật tự kết quả - nguyên nhân. Cách trình bày như vậy giúp người đọc hiểu được tầm quan trọng và những ích lợi mà lũ mang lại cho vùng đồng bằng sông Cửu Long.
- Trật tự kết quả - nguyên nhân.
- Nhận xét về hiệu quả: giúp người đọc hiểu được tầm quan trọng và những ích lợi mà lũ mang lại cho vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Các thông tin trong văn bản có quan hệ chặt chẽ với nhau để nêu lên những ưu điểm và quá trình phát triển của của vùng châu thổ Cửu Long.
Có quan hệ chặt chẽ với nhau để nêu lên những ưu điểm và quá trình phát triển của của vùng châu thổ Cửu Long.
Sau khi đọc 4
Câu 4 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Trong văn bản, hiện tượng lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long đã được soi chiếu từ những góc nhìn nào? Sự phối hợp các góc nhìn như vậy có ý nghĩa gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Trong văn bản, hiện tượng lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long đã được soi chiếu từ những góc nhìn về ưu điểm và nhược điểm. Qua đó, cho thấy lũ lụt mang đến nhiều lợi ích hơn là tác hại, chỉ cần biết cách khai thác thì người dân sẽ nhận được rất nhiều từ lũ, ví dụ như tài nguyên đất, phù sa, thủy sản,...
- Góc nhìn về ưu điểm và nhược điểm.
- Ý nghĩa: cho thấy lũ lụt mang đến nhiều lợi ích hơn là tác hại, chỉ cần biết cách khai thác thì người dân sẽ nhận được rất nhiều từ lũ.
- Trong văn bản, hiện tượng lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long đã được soi chiếu từ những góc nhìn: đất, phù sa màu mỡ, tài nguyên, thức ăn,....
- Sự phối hợp các góc nhìn như vậy có ý nghĩa vô cùng quan trọng và đồng thời thấy được lũ mang tới nhiều lợi ích hơn là bất lợi cho người dân nơi đây, ngoài ra mang tới những tài nguyên mới và quá trình tái tạo đất.
Sau khi đọc 5
Câu 5 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Vì sao trong văn bản, tác giả hầu như không nói đến tác hại của lũ, dù không quên nhắc đến một số “trận lũ lớn lịch sử”?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Trong văn bản, tác giả hầu như không nói đến tác hại của lũ, dù không quên nhắc đến một số “trận lũ lớn lịch sử” vì bài viết đang làm rõ quan điểm Đồng bằng sông Cửu Long không thể “sống” thiếu lũ, từ đó thuyết phục người đọc đồng tình rằng miền châu thổ này cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Vì bài viết đang làm rõ quan điểm Đồng bằng sông Cửu Long không thể “sống” thiếu lũ, từ đó thuyết phục người đọc đồng tình với quan điểm này
Bởi vì văn bản này đang tập trung nói về những ưu điểm, nhược điểm của lũ và dẫn đến chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ.
Trong văn bản, tác giả hầu như không nói đến tác hại của lũ, dù không quên nhắc đến một số "trận lũ lớn lịch sử" bởi vì mỗi lần mùa lũ đến đều mang đến những lợi ích khác nhau tới cho người dân và cho rau màu. Chính vì vậy tác giả hầu như không nhắc đến tác hại của lũ
Sau khi đọc 6
Câu 6 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Những thông tin được đưa đến trong văn bản có điểm gì mới so với điều em đã biết?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản và dựa vào hiểu biết của em để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những thông tin được đưa đến trong văn bản cung cấp nhiều điểm mới so với những điều em đã biết. Trước đây, em chỉ biết rằng lũ lụt gây ra rất nhiều thiệt hại về người và của đối với nhân dân các vùng miền. Nhờ văn bản này mà góc nhìn của em được mở rộng, biết thêm những lợi ích và tài nguyên mà lũ lụt đem đến cho hoạt động sản xuất, đời sống hàng ngày.
Ngoài những thiệt hại mà lũ gây nên, em biết thêm những lợi ích và tài nguyên mà lũ lụt đem đến cho hoạt động sản xuất, đời sống hàng ngày.
Những thông tin được đưa đến trong văn bản có điểm mới so với điều em biết như lũ mang tới nhiều lợi ích và đặc biệt là cải thiện được đời sống người dân.
Sau khi đọc 7
Câu 7 (trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Theo em, những nhận định của tác giả về lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long có thể được áp dụng để nói về lũ ở mọi lưu vực sông khác hay không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ văn bản và dựa vào hiểu biết của em để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Theo em, những nhận định của tác giả về lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long không thể được áp dụng để nói về lũ ở mọi lưu vực sông khác. Lý do vì mỗi vùng đất sẽ có đặc điểm địa hình và thổ nhưỡng khác nhau, vì thế, ảnh hưởng của lũ đến đời sống hàng ngày và hoạt động sản xuất nuôi trồng cũng sẽ có sự khác biệt.
Không, vì mỗi vùng đất sẽ có đặc điểm địa hình và thổ nhưỡng khác nhau.
Theo em, những nhận định của tác giả về lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long không thể được áp dụng để nói về lũ ở mọi lưu vực sông khác vì mỗi nơi đều có những ưu điểm, nhược điểm và đặc biệt về địa hình và môi trường sống của các loài sinh, động vật, bên cạnh đó còn thời tiết, người dân, môi trường nên không thể áp dụng chung cho những nơi khác được.
Theo em, những nhận định của tác giả về lũ ở miền châu thổ sông Cửu Long không thể được áp dụng để nói về lũ ở mọi lưu vực sông khác vì mỗi nới đều có những ưu nhược điểm, đặc biệt về địa hình và môi trường sống của các loài sinh, động vật, ngoài ra còn thời tiết, người dân, môi trường nên không thể áp dụng.
Viết
(trang 92, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) nêu những thu nhận bổ ích của em qua đọc văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ .
Phương pháp giải:
Viết đoạn văn trình bày lại những thu nhận bổ ích của em khi đọc văn bản.
Lời giải chi tiết:
Văn bản Miền châu thổ sông Cửu Long cần chuyển đổi từ sống chung sang chào đón lũ đã giúp em có thêm nhiều kiến thức bổ ích liên quan đến hiện tượng lũ lụt và quá trình kiến tạo đồng bằng. Tất cả các đồng bằng hạ lưu sông đều được hình thành và phát triển hình thể thông qua các trận lũ hàng năm. Các hiện tượng lớn nhỏ sẽ tạo nên những đợt trầm tích bùn cát, bồi đắp cho các vùng châu thổ. Quá trình hình thành ấy không hề đơn giản và dễ dàng. Ví dụ, phải trải qua hơn 5000 - 7000 năm xảy ra liên tục mới có thể hình thành nên vùng châu thổ Cửu Long như ta thấy ngày nay. Tuy nghèo nàn về khoáng sản kim loại và vật liệu xây dựng nhưng thổ nhưỡng và sinh thái vùng Cửu Long lại cực kỳ giàu có. Nhờ thế mà hoạt động nông nghiệp ở đây cực kỳ phát triển, năng suất sinh học cao, tạo ra nhiều loại nông sản và của cải nâng cao chất lượng đời sống nhân dân. Nếu chỉ đánh giá phiến diện từ một phía, ta sẽ thấy lũ lụt thật quái ác và đem đến toàn những tác động tiêu cực. Vì vậy, cần mở rộng góc nhìn và dựa trên những dẫn chứng từ thực tế để đánh giá đúng tiềm năng cũng như tác hại của lũ lụt, từ đó có biện pháp “chào đón” phù hợp đối với hiện tượng thiên nhiên này.