Soạn bài Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu SGK Ngữ văn 12 tập 2 Kết nối tri thức
Bạn hiểu thế nào là trò lố, người ta thường có những phản ứng như thế nào?
Nội dung chính
|
“Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” đã khắc họa được hai nhân vật có tính cách đại diện cho hai lực lượng xã hội hoàn toàn đối lập nhau ở nước ta thời Pháp thuộc. Va-ren: gian trá, lố bịch, đại diện cho thực dân Pháp phản động ở Đông Dương. Phan Bội Châu kiên cường, bất khuất |
Trước khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Trước khi đọc trang 21 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Bạn hiểu thế nào là trò lố, người ta thường có những phản ứng như thế nào?
Phương pháp giải:
Tìm hiểu về khái niệm “trò lố” là gì? Vận dụng tri thức đời sống cho biết phản ứng của những người xung quanh.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Trò lố có thể được hiểu là hành động, lời nói hoặc cử chỉ vô lý, lố bịch, kệch cỡm, trái với chuẩn mực xã hội hoặc gây cười một cách gượng gạo.
- Đối diện với một trò lố, người ta thường phẫn nộ, tức giận hoặc mất lòng tin.
"Trò lố" thường ám chỉ các hành động, lời nói hoặc hành vi không chân thành, không trung thực hoặc không chính xác. Đây là những hành động hoặc lời nói được thực hiện với mục đích đánh lừa, gạt người khác hoặc tạo ra ấn tượng giả dối.
Đối diện với một trò lố, người ta thường phản ứng bằng sự hoài nghi, phẫn nộ, tức giận hoặc mất lòng tin.
“Trò lố" thường được sử dụng để chỉ các hành động, lời nói hoặc hành vi không chân thành, không chính xác hoặc không trung thực. Đây là những hành động hoặc lời nói được thực hiện với mục đích đánh lừa, gạt người khác hoặc tạo ra ấn tượng giả định.
Trước một trò lố, người ta thường phản ứng: hoài nghi, phẫn nộ, tức giận, mất lòng tin,...
Trước khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Trước khi đọc trang 21 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Bạn đã biết gì về Phan Bội Châu và sự kính trọng mà nhân dân ta dành cho ông?
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức Ngữ văn và tri thức lịch sử để trả lời yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
+ Phan Bội Châu (1867-1940) là một nhà yêu nước, nhà văn, nhà thơ, nhà Nho học nổi tiếng đầu thế kỷ XX. Ông được mệnh danh là “Sáng Lập Duy Tân”, “Vị Tổ Của Phong Trào Duy Tân”
+ Phan Bội Châu được xem là một anh hùng dân tộc, một nhà tư tưởng lỗi lạc, một người thầy vĩ đại.
+ Phan Bội Châu là người tiên phong trong việc khơi dậy lòng yêu nước, thúc đẩy phong trào Duy Tân, chống Pháp cứu nước.
+ Phan Bội Châu là một tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo. Sự kính trọng của nhân dân ta dành cho ông là biểu hiện của lòng biết ơn đối với những cống hiến to lớn của ông cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Phan Bội Châu, một nhà cách mạng và nhà văn nổi tiếng của Việt Nam, đã dẫn đầu nhiều cuộc đấu tranh chống lại thực dân Pháp và Nhật. Ông được coi là biểu tượng của sự đấu tranh cho tự do và độc lập dân tộc, với tác phẩm văn học và triết học của mình đóng góp vào văn hóa và giáo dục Việt Nam.
Phan Bội Châu là một trong những nhà cách mạng, nhà văn và triết gia nổi tiếng của Việt Nam vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Ông được biết đến với vai trò là một nhà lãnh đạo cách mạng, người đã đóng góp vào việc khởi đầu nhiều phong trào chống lại sự thống trị của người Pháp và sau đó là của người Nhật ở Việt Nam.
Trong lòng người dân Việt Nam, Phan Bội Châu được coi là một biểu tượng của sự đấu tranh cho tự do và độc lập dân tộc. Ông được tôn vinh như một nhà cách mạng vĩ đại, một người bảo vệ lẽ phải và một biểu tượng của lòng yêu nước. Các tác phẩm văn học và triết học của ông cũng được nghiên cứu và coi trọng trong văn hóa và giáo dục của Việt Nam.
Trong khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Trong khi đọc trang 21 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Đoạn mở đầu có gì đặc biệt? Chú ý những biểu hiện của sự trào lộng trong ngôn ngữ trần thuật.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn mở đầu, chú ý các từ ngữ được tác giả sử dụng và nghệ thuật trào lộng có trong phần đầu của văn bản.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
*Đoạn mở đầu của văn bản "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" đặc biệt ở những điểm sau:
- Giới thiệu nhân vật độc đáo:
+ Giới thiệu Va-ren: Toàn quyền Đông Dương, qua chức danh và hành động: "điệu bộ vênh vang, ra vẻ quan trọng".
+ Giới thiệu Phan Bội Châu: "ông già tù", "người yêu nước nức tiếng".
- Sử dụng ngôn ngữ mỉa mai:
+ Gọi Va-ren là "ông quan Toàn quyền" (chức danh cao quý) nhưng lại đi "dòm ngó" (hành động tò mò, thiếu đứng đắn).
+ Gọi Phan Bội Châu là "ông già tù" (thân phận thấp kém) nhưng lại "nức tiếng" (danh tiếng vang dội).
Đoạn mở đầu của văn bản "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" là một đoạn văn đặc sắc, có vai trò quan trọng trong việc giới thiệu nhân vật, tạo tình huống và thể hiện chủ đề tác phẩm.
Bài "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" bắt đầu một cách mỉa mai và trào phúng, với ngôn từ trần thuật và châm biếm để chỉ trích thực dân Pháp và sự hèn nhát của người Việt Nam. Sự trào lộng thể hiện qua hình ảnh và từ ngữ, phản ánh bản chất của nhân vật Va-ren và tình hình xã hội thời đó. Đây cũng là cách tác giả Nguyễn Ái Quốc thể hiện quan điểm và thái độ của mình với sự kiện lịch sử mà không cần nói trực tiếp.
Đoạn mở đầu của văn bản "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" có tính chất trào phúng, mỉa mai cao độ. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ trần thuật đầy ẩn ý và sắc sảo để phê phán thực dân Pháp cũng như thái độ hèn nhát của những người Việt Nam thời bấy giờ.
Sự trào lộng được thể hiện qua cách dùng từ ngữ châm biếm, hình ảnh ẩn dụ, và cách kể chuyện có phần phóng đại, nhằm lột tả bản chất của nhân vật Va-ren và tình hình xã hội đương thời. Điều này không chỉ tạo nên giá trị nghệ thuật cho tác phẩm mà còn thể hiện rõ quan điểm và thái độ của Nguyễn Ái Quốc – tác giả văn bản – đối với các sự kiện lịch sử và nhân vật lịch sử được nhắc đến trong tác phẩm. Đây là một phương pháp hiệu quả để tác giả truyền đạt thông điệp của mình mà không cần phải nói một cách trực tiếp.
Trong khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Trong khi đọc trang 21 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Hình dung cảnh tượng tân quan Toàn quyền đến Đông Dương
Phương pháp giải:
Vận dụng trí tưởng tượng và khả năng phân tích tình huống.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Bối cảnh:
+ Bến cảng Sài Gòn nhộn nhịp, tấp nập.
+ Quân lính Pháp canh gác cẩn mật.
+ Dàn nhạc Tây phương vang lên những bản nhạc chào mừng.
- Nhân vật:
+ Va-ren: Toàn quyền mới của Pháp, xuất hiện với bộ dạng kiêu căng, hống hách. Hắn ta mặc bộ quân phục lộng lẫy, đeo nhiều huân chương, đi giày da bóng loáng.
+ Quan lại, chức sắc: Cúi đầu chào đón Va-ren, thái độ cung kính, nịnh bợ.
+ Dân chúng: Bị dồn vào hai bên đường, khuôn mặt lo âu, phẫn uất.
- Hành động:
+ Va-ren bước xuống tàu, dỏng cao đầu, nhìn ngó xung quanh với vẻ vênh vang.
+ Hắn ta đi ra vẻ quan trọng.
+ Va-ren nghe quan lại báo cáo về tình hình Đông Dương, thỉnh thoảng gật đầu ra vẻ hài lòng.
Cảnh tượng tân quan Toàn quyền đến Đông Dương là một cảnh tượng nhục nhã, cho thấy sự bất công và thối nát của xã hội thực dân phong kiến.
Khi Toàn quyền Pháp đến Đông Dương, đoàn rước lớn đi qua thành phố, thu hút sự chú ý của người dân. Các tòa nhà chính phủ và công trình khác được trang hoàng hoành tráng, thể hiện sức ảnh hưởng của Pháp. Điều này phản ánh sự kiểm soát của họ trong khu vực.
Cách tác giả diễn tả thái độ của dân chúng có những điểm đặc biệt sau:
- Sử dụng chi tiết miêu tả sinh động:
+ Tả ngoại hình: “lúc nhúc đứng sắp hàng”,...
- Tả hành động: “kêu lên”, “thở dài”,...
- Câu văn: ngắn gọn, dồn dập, thể hiện sự sôi nổi, náo nhiệt của đám đông.
Tác giả đã không miêu tả trực tiếp thái độ của dân chúng mà qua hành động, lời nói, biểu cảm. Tác giả miêu tả thái độ của dân chúng một cách đa dạng, phong phú qua từng hành động, cử chỉ của họ. Cách tác giả diễn tả thái độ của dân chúng đã thể hiện thành công sự sôi nổi, náo nhiệt của đám đông, đồng thời thể hiện thái độ của dân chúng đối với Va-ren và Phan Bội Châu một cách sinh động, hấp dẫn
Trong khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Trong khi đọc trang 22 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Chú ý giọng điệu của người kể chuyện.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, chú ý các chi tiết cho thấy giọng điệu thái độ của người kể chuyện trong văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Giọng điệu của người kể chuyện trong văn bản "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" phức tạp và liên tục thay đổi:
- Mỉa mai, châm biếm:
+ Khi miêu tả Va-ren: "ông quan Toàn quyền", "dòm ngó", "con rối", "trò lố".
+ Khi miêu tả quan lại, chức sắc: "cúi đầu chào đón", "thái độ cung kính, nịnh bợ".
- Trào phúng:
+ Khi miêu tả "lời hứa" của Va-ren: "nửa chính thức hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu", "chỉ muốn chăm sóc khi nào yên vị thật xong xuôi bên ấy đã".
- Phẫn nộ:
+ Khi miêu tả cảnh Va-ren "dòm ngó" Phan Bội Châu: "con mắt cú vọ của tên quan Toàn quyền dòm ngó vào xà lim".
- Tôn kính:
+ Khi miêu tả Phan Bội Châu: "ông già tù", "người yêu nước nức tiếng", "vẻ mặt ung dung, tự tại".
- Buồn thương:
+ Khi miêu tả cảnh Phan Bội Châu bị giam cầm: "bị giam trong tù", "xà lim tối tăm".
- Sự thay đổi giọng điệu thể hiện thái độ của tác giả:
+ Căm phẫn thực dân Pháp.
+ Tôn vinh Phan Bội Châu.
- Giọng điệu mỉa mai, châm biếm
- Trào phúng, phẫn nộ nhưng có chút pha lẫn sự tôn kính.
Trong khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Trong khi đọc trang 22 SGK Văn 12 Kết nối tri thứcv
Có gì đặc biệt trong cách tác giả diễn tả thái độ của dân chúng.
Phương pháp giải:
Chú ý ngôn ngữ được tác giả sử dụng để diễn tả thái độ của dân chúng.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Cách tác giả diễn tả thái độ của dân chúng trong văn bản "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" đặc biệt ở những điểm sau:
- Không trực tiếp miêu tả:
+ Tác giả không trực tiếp miêu tả cảm xúc hay suy nghĩ của dân chúng.
- Sử dụng miêu tả gián tiếp:
+ Miêu tả hành động: "Dân chúng đứng thành hai bên đường", "khuôn mặt lo âu, phẫn uất".
+ Miêu tả cảnh vật: "Bến cảng Sài Gòn nhộn nhịp, tấp nập", "dàn nhạc Tây phương vang lên những bản nhạc chào mừng".
- Sử dụng biện pháp so sánh:
+ So sánh sự im lặng của Phan Bội Châu với "tảng đá", "bức tượng đồng".
- Sử dụng biện pháp đối lập:
+ Đối lập sự im lặng của Phan Bội Châu với tiếng nhạc ồn ào, náo nhiệt.
Tác giả đã không trực tiếp mô tả thái độ của dân chúng mà thể hiện qua hành động, lời nói và biểu cảm. Phong phú và đa dạng, cách này thành công tái hiện sự sôi nổi của đám đông, đồng thời thể hiện thái độ của họ đối với Va-ren và Phan Bội Châu một cách sinh động.
Cách tác giả diễn tả thái độ của dân chúng có những điểm đặc biệt sau:
- Sử dụng chi tiết miêu tả sinh động:
+ Tả ngoại hình: “lúc nhúc đứng sắp hàng”,...
+ Tả hành động: “kêu lên”, “thở dài”,...
- Câu văn: ngắn gọn, dồn dập, thể hiện sự sôi nổi, náo nhiệt của đám đông.
Tác giả đã không miêu tả trực tiếp thái độ của dân chúng mà qua hành động, lời nói, biểu cảm. Tác giả miêu tả thái độ của dân chúng một cách đa dạng, phong phú qua từng hành động, cử chỉ của họ. Cách tác giả diễn tả thái độ của dân chúng đã thể hiện thành công sự sôi nổi, náo nhiệt của đám đông, đồng thời thể hiện thái độ của dân chúng đối với Va-ren và Phan Bội Châu một cách sinh động, hấp dẫn
Trong khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Trong khi đọc trang 23 SGK Văn 12 Kết nối tri thứcv
Chú ý thủ pháp tương phản và trùng điệp
Phương pháp giải:
Nắm rõ khái niệm về các thủ pháp, đọc kĩ văn bản tìm ra các đoạn trong văn bản được tác giả sử dụng thủ pháp này.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Thủ pháp tương phản:
- Tương phản giữa Va-ren và Phan Bội Châu:
+ Va-ren: Toàn quyền Pháp, đại diện cho thực dân Pháp, kiêu căng, hống hách, lố bịch.
+ Phan Bội Châu: "ông già tù", đại diện cho người yêu nước Việt Nam, hiên ngang, bất khuất, đáng kính.
- Tương phản giữa lời nói và hành động của Va-ren:
+ Lời nói: Hứa sẽ "chăm sóc" Phan Bội Châu.
+ Hành động: "Dòm ngó" Phan Bội Châu như "con mắt cú vọ".
- Tương phản giữa sự im lặng của Phan Bội Châu và tiếng nhạc ồn ào:
+ Im lặng: Thể hiện sự phẫn nộ, bất khuất.
+ Tiếng nhạc: Thể hiện sự lộng hành của thực dân Pháp.
* Thủ pháp trùng điệp:
+ Lặp lại từ ngữ: "trò lố" (5 lần), "ông già tù" (3 lần).
+ Lặp lại cấu trúc câu: "Va-ren... Phan Bội Châu".
Thủ pháp tương phản và trùng điệp là hai phương tiện nghệ thuật quan trọng, góp phần thể hiện chủ đề và tư tưởng của tác phẩm.
Trong khi đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Trong khi đọc trang 23 SGK Văn 12 Kết nối tri thứcv
Cách dẫn dắt sự theo dõi của độc giả ở đây có điểm gì đáng chú ý?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần dẫn dắt được tác giả sử dụng, từ đó tìm ra điểm đặc biệt trong phần dẫn dắt.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Mở đầu ấn tượng:
+ Giới thiệu nhân vật độc đáo, tạo sự tò mò.
+ Sử dụng ngôn ngữ mỉa mai, châm biếm, tạo sự hài hước, thu hút.
- Cốt truyện hấp dẫn:
+ Dẫn dắt người đọc đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.
+ Sử dụng các tình huống éo le, gay cấn.
Cách dẫn dắt của tác giả đã thành công trong việc thu hút và gây ấn tượng với người đọc.
Cách dẫn dắt sự theo dõi của độc giả ở đây có điểm đáng chú ý là:
+ Ngôn ngữ sinh động:
Sử dụng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu.
Sử dụng câu hỏi tu từ để khơi gợi sự suy nghĩ của độc giả.
Giọng điệu mỉa mai, châm biếm.
+ Cốt truyện lôi cuốn:
Xây dựng các tình huống bất ngờ, gay cấn.
Sử dụng các chi tiết hài hước, châm biếm.
Lồng ghép các thông tin lịch sử, chính trị một cách khéo léo.
=> Hiệu quả nghệ thuật:
Lôi cuốn sự chú ý của độc giả bằng ngòi bút tinh tế.
Thể hiện chủ đề tác phẩm một cách hiệu quả.
Gây ấn tượng sâu sắc cho độc giả.
Trong khi đọc 7
Trả lời Câu hỏi 7 Trong khi đọc trang 24 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Theo dõi hành động và lời nói của Va – ren
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, chú ý hành động và lời nói của nhân vật
Lời giải chi tiết:
- Hành động:
+ Đến Đông Dương:
"Điệu bộ vênh vang, ra vẻ quan trọng".
"Dòm ngó" Phan Bội Châu như "con mắt cú vọ".
+"Hứa" sẽ chăm sóc Phan Bội Châu:
"Nửa chính thức hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu".
"Chỉ muốn chăm sóc khi nào yên vị thật xong xuôi bên ấy đã".
- Lời nói:
+ Hứa hẹn:
"Tôi đem tự do đến cho ông đây".
"Tôi sẽ trả tự do cho ông".
- Qua hành động và lời nói của Va-ren, ta thấy:
+ Hắn là một kẻ lố bịch, giả dối, độc ác.
+ Hắn không hề quan tâm đến Phan Bội Châu hay người dân Việt Nam.
+ Hắn chỉ muốn lừa gạt và đánh lừa dư luận.
Trong khi đọc 8
Trả lời Câu hỏi 8 Trong khi đọc trang 25 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Hình dung phản ứng của Phan Bội Châu
Phương pháp giải:
Vận dụng khả năng tưởng tượng để hình dung phản ứng của nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Khi Phan Bội Châu phát hiện sự lừa dối của Va-ren, ông cảm thấy sốc và tức giận. Ông từng tin tưởng vào sự trung thành của Va-ren, nhưng giờ nhận ra ông đã bị phản bội. Sự thất vọng lan tỏa trong ông, như một hi vọng tan thành mây khói.
Phản ứng của Phan Bội Châu khi biết mình bị Va-ren lừa dối có thể là sững sờ, ngỡ ngàng vì Phan Bội Châu vốn tin tưởng Va-ren là người tốt, là nhà bác học uyên thâm, là người có thể giúp đỡ mình trong việc giải phóng Việt Nam.
Khi sự thật được phơi bày, Phan Bội Châu cảm thấy phẫn nộ, tức giận trước hành động lừa dối của Va-ren. Ông nhận ra Va-ren là kẻ lừa đảo, là tay sai của thực dân Pháp.
Sau khi trải qua sự phẫn nộ, Phan Bội Châu cảm thấy buồn bã, thất vọng. Ông tin tưởng Va-ren là người có thể giúp đỡ mình, nhưng ông đã bị lừa dối. Tác giả miêu tả sự buồn bã của Phan Bội Châu qua chi tiết “hình như lọt vào tai Bội Châu chẳng khác gì “nước đổ lá khoai”, “cái im lặng dửng dưng”,...
Sau khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 26 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Truyện ngắn những trò lố của Va – ren và Phan Bội Châu ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, tìm ra hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, vận dụng tri thức lịch sử để tìm ra hoàn cảnh sáng tác của bài thơ.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Hoàn cảnh đặc biệt ra đời của truyện ngắn "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu":
- Bối cảnh lịch sử:
+ Thực dân Pháp cai trị Việt Nam: đàn áp phong trào yêu nước, bóc lột nhân dân.
+ Phan Bội Châu: nhà yêu nước, bị thực dân Pháp bắt giam.
+ Va-ren: Toàn quyền Pháp mới, hứa hẹn "trao trả tự do" cho Phan Bội Châu.
Truyện ngắn được viết vào năm 1925, khi Phan Bội Châu bị bắt giam và chuẩn bị đưa ra xét xử. Bối cảnh lúc bấy giờ bao gồm:
- Thực dân Pháp gia tăng khủng bố và đàn áp phong trào yêu nước.
- Phan Bội Châu bị bắt giam, gây nên sự phẫn nộ và lên án từ dư luận Pháp và quốc tế.
- Va-ren, Toàn quyền Đông Dương mới, hứa hẹn sẽ cải thiện tình hình.
Truyện ngắn được viết vào năm 1925, khi Phan Bội Châu bị bắt giam và sắp bị đưa ra xét xử.
Hoàn cảnh lúc bấy giờ:
+ Thực dân Pháp tăng cường khủng bố, đàn áp phong trào yêu nước.
+ Phan Bội Châu bị bắt giam, dư luận Pháp và thế giới lên án hành động của thực dân Pháp.
+ Va-ren, Toàn quyền Đông Dương mới, hứa hẹn sẽ cải thiện tình hình.
Sau khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 26 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Tác phẩm được chia thành năm phần rõ rệt. Hãy khái quát nội dung của từng phần.
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức Ngữ văn, đọc kĩ văn bản vận dụng khả năng phân tích, tổng hợp để khái quát nội dung từng phần.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Phần 1:
+ Giới thiệu Va-ren, Toàn quyền Đông Dương mới, hứa hẹn "trao trả tự do" cho Phan Bội Châu.
+ Phân tích ý đồ của Va-ren: lừa gạt dư luận, đánh lừa người Việt Nam.
- Phần 2:
+ Miêu tả Va-ren "dòm ngó" Phan Bội Châu trong nhà tù.
+ Thể hiện sự lố bịch, giả dối của Va-ren.
+ Tôn vinh khí phách hiên ngang, bất khuất của Phan Bội Châu.
- Phần 3:
+ Va-ren "nửa chính thức hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu".
+ Phơi bày sự lật lọng, dối trá của Va-ren.
- Phần 4:
+ Phan Bội Châu "vẫn ung dung, tự tại" trước lời hứa của Va-ren.
+ Thể hiện sự tin tưởng vào tương lai, vào thắng lợi của cách mạng.
- Phần 5:
+ Va-ren "chỉ biết im lặng" trước thái độ của Phan Bội Châu.
+ Thể hiện sự bất lực, thất bại của thực dân Pháp.
- Phần 1 (Từ đầu đến "giam trong tử): Mở đầu.
- Phần 2 (Từ “Đến Sài Gòn" đến "vẫn nằm tù): Toàn quyền Va-ren và dân chúng.
- Phần 3 (Từ “Từ Sài Gòn" đến "vẫn nằm tù"): Toàn quyền Va-ren và triều đình An Nam.
- Phần 4 (Từ “Nhưng chúng ta” đến "hiểu Phan Bội Châu): Toàn quyền Va-ren và Phan Bội Châu.
- Phần 5 (Tử “Cuộc gặp gỡ” đến hết): Lời kể của nhân chứng.
Sau khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 26 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Cảm hứng trào lộng được thể hiện ở những phương diện nào của tác phẩm?
Phương pháp giải:
Hiểu rõ khái niệm về “cảm hứng trào lộng” chú ý đọc kĩ văn bản để tìm ra các phương diện thể hiện cảm hứng này.
Lời giải chi tiết:
Cảm hứng trào lộng thể hiện ở nhan đề: hạ bệ một sự kiện chính trị thành những trò lố nực cười.
Cảm hứng trào lộng thể hiện qua việc xây dựng tình huống: tưởng tượng về cuộc gặp gỡ giữa hai bên, hai lực lượng đối địch.
Cảm hứng trào lộng thể hiện qua việc xây dựng nhân vật: dựng một chân dung hí hoạ về quan Toàn quyền Đông Dương.
Sau khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 26 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Tìm những chi tiết làm rõ sự tương phản giữa hai nhân vật Va – ren và Phan Bội Châu. Sự tương phản đó được thể hiện trên những bình diện nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, tìm ra các chi tiết cho thấy sự tương phản của hai nhân vật, vận dụng khả năng tìm hiểu tri thức Ngữ văn để tìm ra các bình diện so sánh.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Ngoại hình:
+ Va-ren: "vẻ mặt vênh vang, ra vẻ quan trọng", "bộ mặt béo bở, phè phỡn".
+ Phan Bội Châu: "ông già tù", "gầy gò, xanh xao".
- Hành động:
+ Va-ren: "dòm ngó" Phan Bội Châu như "con mắt cú vọ", "nửa chính thức hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu".
+ Phan Bội Châu: "vẫn ung dung, tự tại", "im lặng".
- Lời nói:
+ Va-ren: "Tôi đem tự do đến cho ông đây", "Tôi sẽ trả tự do cho ông".
+ Phan Bội Châu: im lặng.
- Thái độ:
+ Va-ren: lố bịch, giả dối, độc ác.
+ Phan Bội Châu: bất khuất, hiên ngang, phớt lờ Va-ren.
- Sự tương phản được thể hiện trên những bình diện:
+ Ngoại hình: đại diện cho hai tầng lớp xã hội khác nhau.
+ Hành động: thể hiện bản chất và ý đồ của hai nhân vật.
+ Lời nói: thể hiện quan điểm và mục đích của hai nhân vật.
+ Thái độ: thể hiện khí phách và tinh thần của hai nhân vật.
|
Va-ren |
Phan Bội Châu |
|
|
Địa vị |
Toàn quyền Đông Dương |
Tù nhân |
|
Tiền sử/ lai lịch |
Đảng viên đảng xã hội Pháp |
Chí sĩ yêu nước chống thực dân Pháp |
|
Hành vi |
- Hứa "sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu". - Tuần du Sài Gòn. - Dự yến, nhận tưởng lệ. - Vào xà lim "tay phải giơ ra bắt tay Phan Bội Châu, còn tay trái thì nâng cái gồng to kệch đang xiết chặt Phan Bội Châu". |
Ở tù |
|
Lời nói |
- Dài dòng “Tôi đem… Toàn quyền…!” - Lập luận ngụy biện xảo trá, trơ trẽn |
Im lặng |
|
Thái độ |
Ngạo nghễ |
Dửng dưng, khinh bỉ |
|
Va-ren |
Phan Bội Châu |
|
|
Địa vị |
Toàn quyền Đông Dương |
Tù nhân |
|
Tiểu sử/Lai lịch |
Đảng viên đảng Xã hội Pháp |
Chí sĩ yêu nước chống thực dân Pháp |
|
Hành vi |
- Hứa "sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu". - Tuần du Sài Gòn. - Dự yến, nhận tưởng lệ. - Vào xà lim "tay phải giơ ra bắt tay Phan Bội Châu, còn tay trái thì nâng cái gồng to kệch đang xiết chặt Phan Bội Châu". |
Nằm tù |
|
Lời nói |
- Dài dòng “Tôi đem… Toàn quyền…!” - Lập luận ngụy biện xảo trá, trơ trẽn |
Im lặng |
|
Thái độ |
kẻ cả, ngạo nghễ: “Tôi biết rõ”, ông nghe tôi”, “ông hãy nhìn tôi”,... |
- Dửng dưng - Khinh bỉ (nhếch mép, nhổ vào mặt) |
Sau khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 26 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Câu chuyện tưởng tượng về việc Va-ren sang Việt Nam nhậm chức và gặp Phan Bội Châu được kể từ những điểm nhìn nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, vận dụng tri thức Ngữ văn để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Điểm nhìn của Va-ren:
+ Va-ren là một kẻ xâm lược, đại diện cho thực dân Pháp.
+ Va-ren tự tin vào sức mạnh của thực dân Pháp và tin tưởng rằng mình có thể lừa gạt được Phan Bội Châu.
- Điểm nhìn của Phan Bội Châu:
+ Phan Bội Châu là một nhà yêu nước, tù nhân chính trị của thực dân Pháp.
+ Phan Bội Châu hiểu rõ bản chất lừa gạt của Va-ren và thực dân Pháp, giữ thái độ bất khuất, không khuất phục trước kẻ thù.
- Điểm nhìn của dư luận:
+ Dư luận quan tâm đến cuộc gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu, mong chờ Phan Bội Châu sẽ được trả tự do.
- Phần 1: Ngôi kể vô nhân xưng kết hợp với ngôi kể "chúng ta" thể hiện điểm nhìn của tác giả và những người cùng chí hướng đang hoạt động tại Paris.
- Phần 2: Câu chuyện được tiếp nối với nhiều điểm nhìn khác nhau: từ Va-ren (lần đầu tiên nhìn thấy một thành phố Đông Dương), người quan sát và kể chuyện ("Bỗng dưng tất cả dừng lại..."), đám đông dân chúng ("Gì thế nhỉ?..."), đến chú bé con, chị con gái, anh sinh viên, bác cu li xe và nhà Nho.
- Phần 3: điểm nhìn của người kể chuyện - vô nhân xưng
- Phần 4: điểm nhìn của tác giả - “chúng ta”
- Phần 5: nhiều điểm nhìn: người kể chuyện, điểm nhìn của anh lính, điểm nhìn của nhân chứng thứ hai.
Sau khi đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 26 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Nêu cảm nhận của bạn về ngôn ngữ, giọng điệu của tác phẩm
Phương pháp giải:
Vận dụng khả năng phân tích để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Ngôn ngữ:
+ Giản dị, mộc mạc: sử dụng nhiều từ ngữ bình dân, dễ hiểu.
+ Sinh động, hấp dẫn: sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, cường điệu,...
+ Chính xác, sắc sảo: thể hiện rõ bản chất của thực dân Pháp và tinh thần yêu nước của Phan Bội Châu.
- Giọng điệu:
+ Mỉa mai, châm biếm, trào phúng: vạch trần bộ mặt lố bịch, giả dối của thực dân Pháp.
+ Nghiêm túc, trang trọng: thể hiện sự tôn kính đối với Phan Bội Châu.
+ Cảm động, tự hào: ca ngợi tinh thần yêu nước bất khuất của Phan Bội Châu.
- Cảm nhận:
+ Ngôn ngữ và giọng điệu của tác phẩm phù hợp với nội dung và mục đích của tác phẩm.
+ Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc giúp người đọc dễ hiểu.
- Ngôn ngữ: giản dị, sắc sảo
- Giọng điệu: châm biếm, mỉa mai.
Sau khi đọc 7
Trả lời Câu hỏi 7 Sau khi đọc trang 26 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Phần kết thúc của tác phẩm có điểm gì đáng chú ý? Theo bạn, còn có những phương án kết thúc nào khác có thể nghĩ đến (xét theo góc nhìn của người sáng tác)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn kết của văn bản, vận dụng khả năng phân tích sáng tạo để thực hiện yêu cầu của đề bài
Lời giải chi tiết:
Cách 1
*Phân tích phần kết thúc:
+ Va-ren "chỉ biết im lặng" trước thái độ của Phan Bội Châu.
+ Kết thúc mở: không có lời kết luận cụ thể về số phận của Phan Bội Châu.
*Điểm đáng chú ý:
- Thể hiện sự bất lực, thất bại của thực dân Pháp.
- Tôn vinh khí phách hiên ngang, bất khuất của Phan Bội Châu.
- Gây ấn tượng mạnh mẽ, khơi gợi suy nghĩ cho người đọc.
- Đề xuất các phương án kết thúc khác:
+ Phan Bội Châu được trả tự do:
Thể hiện sức mạnh của phong trào yêu nước.
Mang tính an ủi, động viên người đọc.
Phần kết thúc của tác phẩm "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" có những điểm đáng chú ý sau:
- Mở ra viễn cảnh tươi sáng cho tương lai:
+ Va-ren bị vạch trần bộ mặt lừa đảo, bẽ mặt trước dư luận. Phan Bội Châu và các nhà yêu nước khác tiếp tục đấu tranh cho độc lập dân tộc. Tác giả thể hiện niềm tin vào sự chiến thắng của chính nghĩa.
+ Tạo sự bất ngờ cho người đọc: Va-ren tưởng chừng như đã thành công nhưng cuối cùng lại thất bại thảm hại. Kết thúc này mở ra nhiều suy nghĩ cho người đọc về tương lai của Việt Nam.
+ Phù hợp với chủ đề tác phẩm: Vạch trần bộ mặt lừa đảo của thực dân Pháp và ca ngợi tinh thần yêu nước của Phan Bội Châu và các nhà yêu nước khác.
- Phương án kết thúc khác:
+ Va-ren tiếp tục lừa dối dư luận: Va-ren sử dụng thủ đoạn để che đậy sự thật, lừa dối dư luận. Phan Bội Châu và các nhà yêu nước tiếp tục đấu tranh nhưng gặp nhiều khó khăn. Kết thúc này thể hiện sự phức tạp của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.
+ Phan Bội Châu được trả tự do: Nhờ sự can thiệp của dư luận quốc tế, Phan Bội Châu được trả tự do. Ông tiếp tục hoạt động yêu nước, cổ vũ tinh thần đấu tranh cho độc lập dân tộc. Kết thúc này thể hiện niềm tin vào sức mạnh của chính nghĩa và sự đoàn kết của nhân dân.
Sau khi đọc 8
Trả lời Câu hỏi 8 Sau khi đọc trang 26 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Qua tác phẩm này, bạn có suy nghĩ gì về tài năng văn chương của Nguyễn Ái Quốc?
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức Ngữ văn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Khả năng quan sát, miêu tả sinh động:
+ Miêu tả chi tiết, tỉ mỉ ngoại hình, hành động, lời nói của Va-ren và Phan Bội Châu.
+ Sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, cường điệu,...
- Khả năng châm biếm, trào phúng sắc sảo:
+ Vạch trần bộ mặt lố bịch, giả dối của Va-ren và thực dân Pháp.
+ Sử dụng ngôn ngữ mỉa mai, châm biếm, giọng điệu trào phúng.
- Khả năng xây dựng nhân vật:
+ Hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu được xây dựng đối lập, tương phản.
+ Thể hiện rõ tính cách, bản chất của hai nhân vật.
- Khả năng sử dụng ngôn ngữ:
+ Ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, dễ hiểu.
+ Sử dụng nhiều từ ngữ bình dân, phù hợp với nội dung và mục đích của tác phẩm.
Tài năng viết truyện ngắn của Nguyễn Ái Quốc:
- Khắc họa nhân vật sinh động, điển hình
- Cốt truyện logic, hấp dẫn
Kết nối đọc - viết
Trả lời Câu hỏi Kết nối đọc viết trang 26 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận, suy nghĩ của bạn về một thủ pháp trào lộng đã được tác giả sử dụng hoặc đoạn kết của tác phẩm những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu
Phương pháp giải:
Dựa vào phần phân tích ở trên
Dựa vào kĩ năng viết đoạn văn đã học
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tác phẩm "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" sử dụng thành công thủ pháp tương phản để vạch trần bộ mặt lố bịch, giả dối của Va-ren và ca ngợi khí phách bất khuất của Phan Bội Châu. Điển hình là sự đối lập giữa Va-ren và Phan Bội Châu trong cuộc gặp gỡ: Va-ren "vẻ mặt vênh vang, ra vẻ quan trọng", "bộ mặt béo bở, phè phỡn" đại diện cho thực dân Pháp độc ác, xâm lược. Phan Bội Châu "gầy gò, xanh xao", "vẫn ung dung, tự tại" đại diện cho người Việt Nam yêu nước, kiên cường. Sự tương phản này được thể hiện qua hành động, lời nói, thái độ của hai nhân vật. Va-ren "dòm ngó" Phan Bội Châu như "con mắt cú vọ", "nửa chính thức hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu". Phan Bội Châu "im lặng", "phớt lờ" Va-ren. Kết thúc mở của tác phẩm khi Va-ren "chỉ biết im lặng" trước thái độ của Phan Bội Châu càng làm nổi bật sự bất lực của thực dân Pháp và khí phách hiên ngang của nhà yêu nước. Thủ pháp tương phản góp phần làm cho tác phẩm thêm sinh động, hấp dẫn, đồng thời khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
Đoạn kết của tác phẩm "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" là một điểm sáng tạo nghệ thuật của Nguyễn Ái Quốc. Tác giả đã khéo léo sử dụng kết thúc mở để tạo sự bất ngờ cho người đọc và khơi gợi suy nghĩ sâu xa về tương lai của Việt Nam. Va-ren, nhân vật đại diện cho chính quyền thực dân Pháp, ban đầu xuất hiện với vẻ ngoài tự tin, hứa hẹn sẽ cải thiện tình hình Việt Nam. Hắn ta làm như muốn mang lại điều tốt đẹp nhưng thực chất chỉ là trò lừa dối nhằm xoa dịu dư luận và tiếp tục củng cố quyền lực của thực dân. Tuy nhiên, sự giả dối của Va-ren không thể che giấu mãi. Cuối cùng, bộ mặt lừa đảo của hắn bị phơi bày, khiến hắn bẽ mặt trước dư luận quốc tế. Sự thất bại của Va-ren không chỉ là sự sụp đổ của một cá nhân mà còn tượng trưng cho sự suy yếu của hệ thống thực dân đang cố gắng kiểm soát và đàn áp phong trào yêu nước ở Việt Nam. Phan Bội Châu, trái lại, xuất hiện như một biểu tượng của tinh thần yêu nước kiên cường và bất khuất của dân tộc Việt Nam. Ông và các nhà yêu nước khác không ngừng đấu tranh cho độc lập dân tộc, bất chấp những thủ đoạn đàn áp và khủng bố từ phía thực dân Pháp. Hình ảnh Phan Bội Châu trong tác phẩm không chỉ là một nhà cách mạng mà còn là ngọn lửa thắp sáng tinh thần quật khởi và niềm tin vào sự tất thắng của chính nghĩa. Kết thúc mở của tác phẩm không chỉ dừng lại ở việc phơi bày sự thật về Va-ren và tôn vinh Phan Bội Châu. Nó còn mở ra nhiều suy nghĩ cho người đọc về tương lai của Việt Nam. Liệu cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam sẽ đi đến đâu? Sự lừa dối và áp bức của thực dân Pháp sẽ còn kéo dài bao lâu? Và quan trọng nhất, niềm tin vào chiến thắng của chính nghĩa có đủ mạnh để giúp dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn và giành được độc lập hay không? Qua đoạn kết, tác giả Nguyễn Ái Quốc đã thể hiện niềm tin mãnh liệt vào sự chiến thắng của chính nghĩa. Ông tin rằng, dù thực dân Pháp có hung hăng, tàn bạo đến đâu, thì nhân dân Việt Nam, với tinh thần yêu nước bất khuất, cũng sẽ chiến thắng và giành được độc lập dân tộc. Đoạn kết của tác phẩm không chỉ khơi gợi lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc, mà còn truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về niềm tin vào một tương lai tươi sáng cho Việt Nam.