Soạn bài Tây Tiến SGK Ngữ văn 12 tập 1 Kết nối tri thức
Bạn đã học, đã đọc những bài thơ nào viết về đề tài người lính cách mạng Việt Nam? Đọc diễn cảm một đoạn thơ mà bạn yêu thích
Nội dung chính
|
Với cảm hứng lãng mạn và ngòi bút tài hoa, Quang Dũng đã khắc họa thành công hình tượng người lính Tây Tiến trên cái nền thiên nhiên núi rừng miền Tây hùng vĩ, dữ dội và mĩ lệ. Hình tượng người lính Tây Tiến mang vẻ đẹp lãng mạn, đậm chất bi tráng. |
Trước khi đọc
Trả lời Câu hỏi Trước khi đọc trang 44 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Bạn đã học, đã đọc những bài thơ nào viết về đề tài người lính cách mạng Việt Nam? Đọc diễn cảm một đoạn thơ mà bạn yêu thích
Phương pháp giải:
Gợi nhớ lại kiến thức văn học đã được học về đề tài người lính cách mạng Việt Nam
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Một số bài thơ viết về đề tài người lính cách mạng Việt Nam
+ Đồng chí – Chính Hữu
+Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật
+ Cảnh khuya – Hồ Chí Minh
+ Ánh trăng – Nguyễn Duy
+ Nhớ - Hồng Nguyên
- Đồng chí - Chính Hữu
- Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Phạm Tiến Duật
- Một số bài thơ viết về đề tài người lính trong cách mạng Việt Nam:
+ Đồng chí – Chính Hữu
+ Thư gửi mẹ - Trần Đăng Khoa
+ Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật
+ Dáng đứng Việt Nam – Lê Anh Xuân
+ …
Trong khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Trong khi đọc trang 45 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Chú ý:
- Hình ảnh khơi nguồn cảm xúc
- Các từ ngữ gợi bối cảnh không gian và ấn tượng về đoàn quân Tây Tiến
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài thơ tìm ra các hình ảnh khơi nguồn cảm xúc, các từ ngữ gợi bối cảnh không gian, vận dụng tri thức Ngữ văn để nhận diện
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Hình ảnh khơi nguồn cảm xúc : Sông Mã, Tây Tiến, rừng núi, Sài Khao, đoàn quân mỏi, Mường Lát, sương lấp, đêm hơi
- Các từ ngữ gợi bối cảnh không gian và ấn tượng về đoàn quân Tây Tiến:
*Bối cảnh không gian:
- "Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi":
+"Sông Mã": Con sông Mã chảy qua Lai Châu, Sơn La, là địa danh gắn liền với những năm tháng chiến đấu của đoàn quân Tây Tiến.
+"Xa rồi": Thể hiện sự chia ly, cách biệt về không gian và thời gian.
-"Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi":
+"Rừng núi": Thiên nhiên hùng vĩ, hoang vu của Tây Bắc.
+"Nhớ chơi vơi": Nỗi nhớ da diết, không thể kìm nén.
-"Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi":
+"Sài Khao": Địa danh thuộc tỉnh Lai Châu.
+"Sương lấp": Khung cảnh mờ mịt, che phủ cả đoàn quân.
+"Đoàn quân mỏi": Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến đang hành quân trong điều kiện gian khổ, mệt mỏi.
-"Mường Lát hoa về trong đêm hơi":
+"Mường Lát": Địa danh thuộc tỉnh Thanh Hóa.
+"Hoa về trong đêm hơi": Bức tranh thiên nhiên thơ mộng, lãng mạn.
* Ấn tượng về đoàn quân Tây Tiến:
-"Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi":
+Giọng điệu bi tráng, thể hiện niềm tự hào và nỗi nhớ về một thời đã qua.
+"Tây Tiến ơi": Lời gọi cất lên thể hiện sự gắn bó, đồng cam cộng khổ của tác giả với đoàn quân.
-"Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi":
+Nỗi nhớ da diết về thiên nhiên hùng vĩ, hoang vu và con người Tây Bắc.
+"Nhớ chơi vơi": Nỗi nhớ không thể kìm nén, thể hiện sự gắn bó sâu nặng với mảnh đất Tây Bắc.
-"Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi":
+Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến vượt qua gian khổ, hiểm nguy.
+"Đoàn quân mỏi": Thể hiện sự kiên cường, bất khuất của người lính Tây Tiến.
-" Mường Lát hoa về trong đêm hơi":
+Vẻ đẹp thơ mộng, lãng mạn của đoàn quân Tây Tiến.
+"Hoa về": Hình ảnh ẩn dụ cho những con người Tây Tiến mang trong mình vẻ đẹp tâm hồn.
*Ngoài ra:
+Giọng thơ đa dạng : Bi tráng, hào hùng, trữ tình.
+Ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, thể hiện cảm xúc mãnh liệt của tác giả.
*Kết luận:
Bốn câu thơ đầu bài Tây Tiến đã vẽ nên một bức tranh sinh động về không gian núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, hoang vu và hình ảnh đoàn quân Tây Tiến với vẻ đẹp hào hùng, lãng mạn nhưng cũng đầy gian khổ, hiểm nguy.
- Hình ảnh: sông Mã
- Từ ngữ gợi bối cảnh không gian và ấn tượng: rừng núi, chơi vơi, sương, đoàn quân, hoa, đêm.
- "Sông Mã": Sông Mã là con sông lưu giữ nhiều kỷ niệm về đồng đội cũ, được nhắc đến như một cái cớ khơi gợi cảm xúc.
- Cụm từ "xa rồi", gợi lên cảm giác tiếc nuối, xót xa đến quặn lòng như bị mất mát một điều gì lớn lao. Lời thơ cảm thán "Tây Tiến ơi", là tiếng kêu xé lòng, day dứt về đồng đội.
- Điệp từ "nhớ" lặp lại hai lần làm cho nỗi nhớ cháy bỏng, da diết đến quặn lòng, day dứt về đồng động. Nhớ rừng núi là nhớ về thiên nhiên Tây Bắc, nhớ về con đường hành quân cũng là nhớ về Tây Tiến.
- Từ láy chơi vơi diễn tả cảm giác bồng bềnh, huyền ảo, lơ lửng. Đó là nỗi nhớ của xóa nhòa không gian, thời gian, đưa con người đắm vào quá khứ, sống với kỷ niệm. Với cách sử dụng điệp vần ơi trong các tiếng ơi, chơi, vơi tạo âm hưởng mênh mang như kéo dài thêm nỗi nhớ.
Trong khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Trong khi đọc trang 45 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Nhận diện các yếu tố: nhịp điệu, nhạc điệu, đối và những từ kết hợp khác lạ trong đoạn thơ.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài thơ , chú ý những hình ảnh độc đáo , vận dụng kiến thức về việc xác định nhịp điệu, nhạc điệu…trong đoạn thơ.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Nhịp điệu: Sử dụng câu thơ toàn thanh trắc hoặc thanh bằng tạo cảm giác về sự gân guốc, khúc khuỷu, hiểm trở của dãy núi hoặc cảm giác bình yên của hình ảnh ngôi nhà trong mưa (Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm; Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi). Cách sử dụng các câu thơ toàn thanh trắc hoặc thanh bằng cũng giống cách sử dụng những gam màu trong hội họa: giữa những gam màu nóng, tác giả sử dụng gam màu lạnh làm dịu cả khổ thơ. Chủ yếu là nhịp 4/3, 2/2/3.
- Sử dụng biện pháp đối:
+ Đối hình ảnh trong một câu thơ: Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống.
+ Đối hình ảnh trong đoạn thơ: Hình ảnh thiên nhiên dữ dội và hình ảnh sinh hoạt của người dân bình yên.
+ Đối thanh điệu: Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm và Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.
- Sử dụng các từ láy có sức biểu cảm cao: chơi vơi, khúc khuỷu, thăm thẳm.
- Vần: đa dạng, kết hợp các vần lưng, vần chân liền, vần chân cách
- Nhịp điệu: 2/2/3
- Nhạc điệu: nhanh, sử dụng từ láy nhiều
- Đối: dốc >< thăm thẳm (chỉ độ sâu)
- Kết hợp từ lạ: dốc thăm thẳm
- Điệp từ "dốc" và từ láy "khúc khuỷu", "thăm thẳm" diễn tả sự quanh co, hiểm trở của dốc núi, đường lên rất cao và xuống rất sâu.
- Câu thơ có 5 thanh trắc tạo nên âm điệu trúc trắc, vừa gợi đường gập ghềnh cheo leo, vừa gợi hơi thở gấp gáp của người lính khi vượt dốc.
- Từ láy "heo hút" gợi nét hoang sơ, vắng vẻ đồng thời vẽ ra thế hùng vĩ. Núi cao ngập vào trong những cồng mây.
+ Từ "ngửi": thể hiện tư thế hiên ngang, vững chãi của người lính bảo vệ vùng trời, vùng đất của Tổ quốc.
- Điệp ngữ "ngàn thước" chỉ độ cao vô cùng, vô tận của núi. Câu thơ "Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống" như bị bẻ đôi, diễn tả hai sườn núi dốc dựng đứng, vút lên cao rồi đổ xuống sâu rất nguy hiểm.
- Câu thơ: "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi" mở ra một không gian rộng, thoáng đãng. Người lính tạm dừng chân bên dốc núi, phóng tầm mắt ra xa. Trong màn mưa giăng mịt mù, những ngôi nhà sàn như bồng bềnh ẩn hiện. Câu thơ toàn thanh bằng gợi tả niềm vui, một chút bình yên trong tâm hồn người lính.
Trong khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Trong khi đọc trang 45 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Chú ý hình ảnh gây ấn tượng về thiên nhiên và con người miền Tây Bắc.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài thơ chú ý những hình ảnh được sử dụng trong thơ.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Các hình ảnh gây ấn tượng về thiên nhiên và con người Tây Bắc:
+ Hội đuốc hoa
+ Em xiêm áo, nàng e ấp
+Người đi Châu Mộc
+ Chiều sương
+ Hồn lau
+ Dáng người trên độc mộc
+ Hoa đong đưa
Hình ảnh: Khèn, Viên Chăn, lau, độc mộc, đuốc hoa
4 câu đầu
- Bốn câu đầu là kỷ niệm về đêm liên hoan văn nghệ mang đậm tình quân dân: hình ảnh một đêm liên hoan văn nghệ được tổ chức tại doanh trại bộ đội được gợi lên vừa hiện thực lại vừa huyền ảo.
- Đêm liên hoan văn nghệ ấy được tổ chức tại doanh trại quân đội có đồng bào dân tộc để thắt chặt tình quân dân thì hình ảnh em chính là những cô gái người dân tộc Mèo, Mường, Thái... Cũng có thể hiểu cách khác, đêm liên hoan văn nghệ ấy được tổ chức tại doanh trại bộ đội chỉ toàn người lính và em đó là những chàng trai đóng giả những gái múa những điệu múa dân tộc. Hiểu như thế càng làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn và tinh thần lạc quan của những chiến binh Tây Tiến.
- Vẻ đẹp lãng mạn và tinh thần lạc quan của những người lính Tây Tiến thể hiện rõ nét qua tâm hồn lãng mạn và lạc quan của họ. Cách cảm nhận về cảnh và người của người lính Tây Tiến mang đậm màu sắc lãng mạn.
+ "bừng": Bừng là bừng sáng lên bởi ánh lửa từ ngọn đuốc trong đêm của bộ đội liên hoan văn nghệ cùng nhân dân; hay là tưng bừng rộn rã của niềm vui của tiếng khèn bản nhạc man điệu, cùng giọng hát vừa ngọt ngào vừa mê say, tình tứ của các cô gái dân tộc. Đuốc hoa là một từ cổ để chỉ ngọn nến đốt lên trong phòng cưới đêm tân hôn. Hình ảnh này xuất hiện trong đêm vui liên hoan của người lính đã tạo nên một màu sắc vừa cổ kính, vừa hiện đại, vừa thiêng liêng, vừa ấm áp keo sơn tinh quân dân gắn bó.
=> Tác giả cho chúng ta thấy được vẻ đẹp bản sắc phong phú của văn hóa đồng bào miền núi biên cương Tổ quốc, đồng thời, phác họa nên bức tranh chân dung thân tình, đằm thắm keo sơn và tâm hồn lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống kháng chiến gian khổ mà vui tươi của người lính Tây Tiến.
4 câu sau:
- Nếu khung cảnh một đêm liên hoan đem đến cho người đọc không khí mê say ngây ngất thì cảnh sông nước Tây Bắc lại gợi lên được cảm giác mênh mang hoang dại mờ ảo tĩnh lặng và chứa chan thi vị. Ở đây một lần nữa càng khẳng định rõ hơn nét tài hoa lãng mạn giàu mộng ảo của người lính Tây Tiến. Thiên nhiên ở nơi chốn chỉ có bản sương giăng, đèo mây phủ, khi chiều về vốn mờ ảo lại càng mờ ảo hơn khi có lớp sương mờ bảng lẳng choáng lên như thực như mơ. Qua hoài niệm, khung cảnh Tây Bắc như đang sống dậy trong kí ức của tác giả làm cho giọng thơ của ông cất lên như tiếng thì thầm, như lời tự hỏi có thấy - có nhớ, day dứt càng gợi lên cảm giác bâng khuâng xa vắng đầy lưu luyến. Con người có tâm hồn tài hoa và lãng mạn ấy thất bạt ngàn hồn lau trong gió trong cây như xôn xao một nỗi niềm.
Trong khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Trong khi đọc trang 46 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Hình dung dáng vẻ, tư thế, cốt cách của đoàn binh Tây Tiến
Phương pháp giải:
Sử dụng khả năng tưởng tượng, liên kết với các hình ảnh được miêu tả trong bài thơ để hình dung về dáng vẻ, tư thế, cốt cách của đoàn binh Tây Tiến
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Dáng vẻ:
- "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm": Dáng vẻ gầy guộc, mệt mỏi sau những chặng đường hành quân gian khổ.
-"Heo hút cồn mây, súng ngửi trời ": Vẻ hiên ngang, lẫm liệt, không ngại gian khổ, hiểm nguy.
-"Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa ": Vẻ vui tươi, náo nhiệt trong đêm hội.
-" Rải rác biên cương mồ viễn xứ ": Hình ảnh bi thương, thể hiện sự hy sinh thầm lặng của người lính.
Tư thế:
-"Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm ": Vượt qua gian khổ, hiểm nguy với tinh thần dũng cảm, kiên cường.
-"Heo hút cồn mây, súng ngửi trời ": Tư thế hiên ngang, ung dung, làm chủ thiên nhiên.
-"Rải rác biên cương mồ viễn xứ": Tư thế hy sinh thầm lặng, không một lời than vãn.
Cốt cách:
-"Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi ": Niềm tự hào về truyền thống anh dũng của đoàn quân Tây Tiến.
-" Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa ": Vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa của người lính.
-"Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ ” : Vẻ đẹp tâm hồn của người lính Tây Tiến, yêu mến nghệ thuật, yêu đời.
-"Rải rác biên cương mồ viễn xứ ": Cốt cách anh hùng, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc.
Ngoài ra:
-Giọng thơ đa dạng : Bi tráng, hào hùng, trữ tình.
-Ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, thể hiện cảm xúc mãnh liệt của tác giả.
Kết luận:
Đoàn binh Tây Tiến hiện lên với dáng vẻ gầy guộc, mệt mỏi nhưng vẫn hiên ngang, lẫm liệt. Họ là những người lính lãng mạn, yêu đời, yêu nghệ thuật nhưng cũng sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Qua đó, tác giả thể hiện tình yêu, sự trân trọng và lòng biết ơn đối với những người lính Tây Tiến.
“Không mọc tóc”, “quân xanh”, “oai hùm”
- Tác giả đối mặt trực diện với sự thật: cảnh cơ cực, cái chết ("Tóc không mọc", "quần xanh như lá", "rải rác biên cương mộ viễn xứ", "áo bào thay chiếu anh về đất"...).
- Nhưng cảm hứng lãng mạn đã làm tan biến những khổ cực, sự lạc lõng, và bi thảm, tạo nên ở người lính Tây Tiến một vẻ đẹp oai hùng, dữ dội, vừa uy nghi và hào hoa. Do đó, bi mặc không làm tình cảm suy sụp, nỗi buồn có nhưng không hạ hồi. Không phải che giấu sự thật mà là cách nhìn nhận sự thật từ tình yêu quê hương và lòng kính trọng đối với những con người sẵn sàng hy sinh tuổi trẻ, hy sinh những ước mơ lãng mạn, hy sinh cả tính mạng, sẵn lòng hi sinh bản thân ở biên cương 'viễn xứ' hoang vắng, cô đơn, vì đất nước mình.
Sau khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Trong khi đọc trang 46 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh “người đi”
Phương pháp giải:
Vận dụng khả năng suy luận, đọc kĩ và tìm ra các hình ảnh liên kết trong thơ.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
1. Biểu tượng cho sự ra đi không lời hứa hẹn:
- Hình ảnh “người đi” thể hiện sự ra đi của đoàn quân Tây Tiến một cách đột ngột, không lời hứa hẹn về ngày trở lại.
- Điều này gợi ra sự bi tráng, nuối tiếc cho một thời đã qua, cho những con người đã hy sinh thầm lặng nơi chiến trường.
2. Biểu tượng cho tinh thần dũng cảm, hy sinh:
- “Người đi” là những người lính Tây Tiến đã anh dũng chiến đấu, hy sinh vì Tổ quốc.
- Họ ra đi không màng đến hiểm nguy, gian khổ, với tinh thần dũng cảm và lòng yêu nước cao cả.
3. Biểu tượng cho sự lãng mạn, hào hoa:
- “Người đi” cũng là những con người lãng mạn, yêu đời, yêu nghệ thuật.
- Họ đã để lại những kỷ niệm đẹp đẽ về một thời trai trẻ sôi nổi, hào hùng.
4. Biểu tượng cho sự vĩnh hằng:
- “Người đi” tuy đã hy sinh nhưng hình ảnh và tinh thần của họ vẫn sống mãi trong lòng người ở lại.
- Họ là những người hùng thầm lặng, góp phần làm nên lịch sử vẻ vang của dân tộc.
Ngoài ra:
- Giọng thơ đa dạng: Bi tráng, hào hùng, trữ tình.
- Ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, thể hiện cảm xúc mãnh liệt của tác giả.
Kết luận:
Hình ảnh “người đi” trong câu thơ “Tây Tiến người đi không hẹn ước” là một biểu tượng đa nghĩa, thể hiện nhiều thông điệp sâu sắc. Qua đó, tác giả thể hiện tình yêu, sự trân trọng và lòng biết ơn đối với những người lính Tây Tiến.
Đó là biểu tượng cho người lính, xách balo lên vai theo tiếng gọi của Tổ quốc, đi không hẹn ngày quay lại.
“Người đi không hẹn ước”: ra đi chiến đấu không một lời hới ngày trở về. Đó là tinh thần chiến đấu tự nguyện, quả cảm, quên mình vì nước "Ra chiến trường chẳng tiếc đời xanh" => Lí tưởng cứu nước, tinh thần xả thân ấy đẹp đẽ, thiêng liêng.
Sau khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 47 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Cảm hứng chủ đạo của bài thơ “Tây Tiến” là gì?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ tác phẩm chú ý các hình ảnh và cảm xúc của nhân vật trữ tình
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: Đó là cảm hứng lãng mạn
+ Thể hiện ở cái tôi tràn đầy tình cảm, cảm xúc của nhà thơ. Nó phát huy cao độ trí tưởng tượng, sử dụng nhiều biện pháp tu từ để tô đậm cái phi thường, tạo ấn tượng mạnh mẽ về cái hùng vĩ, tuyệt mĩ của núi rừng Tây Bắc.
+ Bức chân dung kiêu hùng của người lính Tây Tiến
+ Sự hoang dại, bí ẩn của núi rừng và những hình ảnh ấm áp, thơ mộng.
+ Cảnh đêm liên hoan, cảnh sông nước như được phủ lên màn sương huyền thoại.
Nỗi nhớ da diết của Quang Dũng về Tây Tiến.
Nỗi nhớ da diết của nhà thơ Quang Dũng về Tây Tiến.
Sau khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 47 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Đọc đoạn thơ 1 và thực hiện các yêu cầu sau:
a.Nêu ấn tượng về trạng thái cảm xúc của tác giả thể hiện ở hai câu thơ mở đầu.
b.Cho biết hình dung của bạn về bức tranh thiên nhiên và con đường hành quân của đoàn binh Tây Tiến.
c.Phân tích những hình ảnh thể hiện ấn tượng ban đầu của tác giả về đoàn quân Tây Tiến
d.Nêu cảm nhận về nhạc điệu trong bốn câu thơ sau:
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Phương pháp giải:
Đọc kĩ bài thơ , vận dụng trí tưởng tượng và khả năng phân tích để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
a.Ấn tượng về trạng thái cảm xúc được tác giả thể hiện ở hai câu thơ mở đầu:
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi” Câu thơ như tiếng gọi chân thành, tha thiết xuất phát từ trái tim và tâm hồn người thi sĩ. Bằng cách sử dụng câu cảm thán mở đầu bài thơ, Quang Dũng đã gọi tên cảm hứng của bài thơ là nỗi nhớ cồn cào,da diết về núi rừng Tây Bắc.Bằng thủ pháp nghệ thuật nhân hóa, câu thơ trở nên đẹp diệu kì. “Sông Mã” không đơn thuần là con sông mà nó còn trở thành một hình ảnh hiện hữu, một nhân chứng lịch sử.
Câu thơ thứ hai với điệp từ “nhớ” được lặp lại hai lần đã diễn tả trạng thái nhớ nhung, nỗi nhớ da diết đang ùa vào tâm trí Quang Dũng. Tính từ “chơi vơi” kết hợp với từ “nhớ” đã khắc sâu tình cảm nhớ nhung da diết của nhà thơ và nỗi nhớ đó như cơn thác lũ tràn vào tâm trí nhà thơ đã đẩy ông vào trạng thái bồng bềnh, hư ảo.
b.Hình dung về bức tranh thiên nhiên và con đường hành quân của đoàn binh Tây Tiến.
- Vẻ đẹp hùng vĩ dữ dội
+ Chủ yếu được sử dụng trong các câu thơ tả sương núi dày đặc, đồi núi hiểm trở và hoang sơ, bí hiểm của núi rừng : “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi” – màn sương ở Sài Khao mênh mông dày đặc, có thể che kín cả một đoàn quân, trùm phủ núi rừng. “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm – Heo hút cồn mây súng ngửi trời” – Dốc núi quanh co trùng điệp vô tận, một bên vút lên cao ngất trời, một bên đổ xuống vực sâu. Núi rừng Tây Bắc còn hoang sơ, bí hiểm bởi tiếng thác oai linh , tiếng cọp hú gầm. Sức mạnh thiên nhiên khủng khiếp ấy đã ngự trị nơi núi rừng ấy tự bao giờ
- Vẻ đẹp lãng mạn nên thơ của thiên nhiên núi rừng chủ yếu được thể hiện trong các câu thơ miêu tả hoa, mưa rừng, chiều sương…
+ “Mường Lát hoa về trong đêm hơi” Hoa rừng tỏa hương, vương vấn trong đêm sương.
+ “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi” . Thung lũng mờ mịt, nhạt nhòa trong mưa.
+ “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”
c. Những hình ảnh thể hiện ấn tượng ban đầu của tác giả về đoàn quân Tây Tiến
- Sông Mã: hình ảnh hiện hữu minh chứng cho lịch sử hào hứng của dân tộc, là chứng nhân lịch sử cho cuộc đời người lính Tây Tiến với biết bao niềm vui, nỗi buồn.
- Sài Khao: nơi đoàn quân bước qua trong sương mờ để tới chiến trường
- Mường Lát: là những đêm ẩm ướt đọng hơi nước và mùi hoa
→ Những địa danh này đánh dấu những kỉ niệm về một vùng núi cao, sương mờ, khó khăn nhưng đầy mộng mơ.
- Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm : gợi sự hiểm trở của thiên nhiên, con đường hành quân dài và nguy hiểm. Nhưng sau gian khổ là hình ảnh “nhà ai Pha Luông mưa xa khơi” thướt tha, hùng vĩ, nhưng cũng đầy xót xa.
- Oai linh thác gầm thét : sự hiểm nguy rình rập của rừng nước, bằng tiếng cọp và thác dữ có thể cướp đi tính mạng của những người lính bất kì lúc nào.
- Mai Châu mùa em : hình ảnh những cô gái thướt tha, dịu dàng, yêu kiều, đáng yêu nơi núi rừng buốt giá.
- Hình ảnh “cồn mây” góp phần cực tả độ cao của đèo dốc, tô đậm cái hùng vĩ của cảnh núi rừng, độ cao ấy được hình dung cụ thể hơn qua hình ảnh “súng ngửi trời” một độ cao chỉ thấy cái hiểm nguy nghẹt thở đe dọa cuộc sống con người nhưng lại được nhà thơ nói theo kiểu nhẹ tênh pha chút ngang tàn kiểu lính.
d.
- Bốn câu thơ được trích trong đoạn đầu của bài thơ Tây Tiến đã tái hiện lại bức tranh hoành tráng, hùng vĩ và thơ mộng của núi rừng Tây Bắc với sự hoang sơ, heo hút, khắc nghiệt, hiểm trở, với sự hùng vĩ, dữ dội mà trữ tình, thơ mộng. Cảnh thơ không chỉ nói lên sự vất vả, khó khăn, gian khổ mà còn diễn tả được vẻ hào hùng, tài hoa và tinh thần lãng mạn của người lính Tây Tiến.
- Bốn câu thơ sử dụng nhiều từ ngữ giàu giá trị tạo hình (khúc khuỷu, thăm thẳm, cồn mây, súng ngửi trời, ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống...), cách ngắt nhịp độc đáo và lối tiểu đối của các câu thơ "Dốc lên khúc khuỷu/dốc thăm thẳm". "Ngàn thước lên cao/ngàn thước xuống", cùng với sự phối hợp các thanh trắc ở ba câu đầu làm cho hình ảnh thơ giàu chất hội họa diễn tả thật đắc địa sự trùng điệp, hiểm trở của núi đèo Tây Bắc và những thử thách khắc nghiệt, gian khổ của người lính Tây Bắc.
- "Súng ngửi trời" là sự sáng tạo hình ảnh lạ của nhà thơ - người lính, là một cách nối vui, tinh nghịch về cách đo chiều cao riêng của linh. Hình ảnh "súng ngửi trời" đã bắc được một nhịp cầu phi logic giữa hai sự vật cách xa nhau trong không gian, trong thời gian (tạo liên tưởng về hình ảnh "đầu súng trăng treo" trong thơ Chính Hữu).
- Câu thơ thứ tư toàn thanh bằng tạo âm hưởng, nhịp điệu dàn trải (sau ba câu trên với tiết tấu mạnh, khỏe, gay gắt) làm cho sự hoang vu, heo hút trở nên gần gũi, ấm áp, sự hùng vĩ hiểm trở mang nét trữ tình thơ mộng, đồng thời làm toát lên chất trẻ trung, lạc quan của những chàng trai Tây Tiến.
a. Nhà thơ bắt đầu vào bài thơ với cảm xúc nhớ Tây Tiến da diêt.
b. Hình ảnh bức tranh thiên nhiên và con đường hành quân của đoàn binh Tây Tiến hùng vĩ, thăm thẳm, nguy hiểm.
d.
- Chất nhạc: sử dụng từ láy, sử dụng bằng trắc để tạo nhạc tính
- Chất họa: câu từ gợi không gian hiểm trở, hun hút, nguy hiểm
Sau khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 47 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Trong kí ức của nhân vật trữ tình, hình ảnh đêm lửa trại và con người, cuộc sống miền Tây Bắc hiện lên với những nét đặc sắc gì? Những hình ảnh đó đã góp phần làm nổi bật hình tượng người lính Tây Tiến như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ tác phẩm, tìm ra những hình ảnh về đêm lửa trại và con người, cuộc sống miền Tây Bắc, chú ý đến những từ ngữ miêu tả tâm trạng của tác giả.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
1. Hình ảnh đêm lửa trại và con người, cuộc sống miền Tây Bắc trong kí ức của nhân vật trữ tình:
- Vẻ đẹp thơ mộng, lãng mạn:
+Bữa tiệc hoa: "Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa" - hình ảnh ẩn dụ so sánh độc đáo, gợi tả không khí náo nhiệt, rực rỡ của đêm liên hoan văn nghệ.
+Cảnh vật hòa quyện: "Kìa em xiêm áo tự bao giờ Khèn lên man điệu nàng e ấp". Âm thanh tiếng khèn, điệu múa của người con gái Thái hòa quyện cùng ánh lửa bập bùng tạo nên khung cảnh thơ mộng, trữ tình.
+Sự giao hòa văn hóa: "Rượu say mèm, tiếng cười vang động núi". Bức tranh sinh hoạt vui vẻ, gắn kết giữa người lính và đồng bào Tây Bắc.
- Vẻ đẹp hùng vĩ, hoang sơ:
+Thiên nhiên dữ dội: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi". Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hiện lên với những con dốc cao, vực sâu, sương mù giăng kín, mưa rừng ào ạt,... tạo cảm giác choáng ngợp, hiểm nguy.
+Sức sống mãnh liệt: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây, súng ngửi trời". Hình ảnh ẩn dụ "súng ngửi trời" thể hiện sự kiên cường, bất khuất của người lính Tây Tiến trước thiên nhiên khắc nghiệt.
- Con người Tây Bắc:
+Tâm hồn phóng khoáng, yêu ca hát: "Kìa em xiêm áo tự bao giờ Khèn lên man điệu nàng e ấp".
+Tình cảm chân thành, nồng ấm: "Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa Kìa em xiêm áo tự bao giờ Khèn lên man điệu nàng e ấp Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ".
2. Những hình ảnh đó góp phần làm nổi bật hình tượng người lính Tây Tiến như thế nào?
-Vẻ đẹp lãng mạn:
+Khả năng cảm nhận tinh tế trước vẻ đẹp thiên nhiên và con người.
+Tâm hồn yêu đời, lạc quan, dù trong hoàn cảnh gian khổ.
+Tình yêu mến, gắn bó với đồng bào Tây Bắc.
-Vẻ đẹp bi tráng:
+Vượt qua gian khổ, hiểm nguy, chiến đấu dũng cảm.
+Sống và chiến đấu đầy lãng mạn, hào hoa.
+Chấp nhận hy sinh thầm lặng, không ngại gian khó.
Kết luận:
Hình ảnh đêm lửa trại và con người, cuộc sống miền Tây Bắc góp phần làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn và bi tráng của người lính Tây Tiến. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tự hào, sự trân trọng và nỗi nhớ nhung về một thời đã qua.
- Hình ảnh mọi người vui vẻ bên ánh lửa trại, thể hiện tình quân dân gắn bó, đùm bọc, che chở.
- Nổi bật lên hình tượng người lính Tây Tiến dù đứng trước nguy hiểm vẫn lạc quan, yêu đời.
- "Doanh trại": nơi sinh hoạt, huấn luyện và làm việc của bộ đội thường mang lại cảm giác nghiêm khắc, khô khan.
- Tác giả sử dụng động từ "bừng" thể hiện nguồn ánh sáng rực rỡ, mạnh mẽ.
- "Hội đuốc hoa" mang ý nghĩa là màu sắc của tình yêu (từ chữ Hán có nghĩa là hoa chúc) tức là vừa rạng rỡ vừa duyên dáng
- "Kìa em" cho thấy sự ngỡ ngàng và kinh ngạc nhưng cũng rất trìu mến
- "Xiêm áo": trang phục xinh xắn, đẹp đẽ
- "khèn" là nhạc cụ đặc biệt ở Tây Bắc, mang nét đặc trưng cho văn hóa nơi đây
- "Man điệu" hàm ý chỉ điệu múa, điệu nhạc mang âm hưởng Tây Bắc
- "E ấp": ngại ngùng, thẹn thùng của chính các thiếu nữ dân tộc thiểu số
Sau khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 47 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Trong hai đoạn 3, 4 hình tượng đoàn binh Tây Tiến được gợi ra qua những từ ngữ, hình ảnh nào? Khái quát đặc điểm của hình tượng này.
Phương pháp giải:
Chú ý những từ ngữ, hình ảnh được gợi ra từ những từ ngữ miêu tả về hình tượng đoàn binh Tây Tiến, vận dụng tri thức Ngữ văn để khái quát hình tượng này.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
*Hình tượng đoàn binh Tây Tiến trong hai đoạn 3, 4:
- Từ ngữ, hình ảnh:
+Đoàn binh không mọc tóc: Hình ảnh chân thực, thể hiện sự thiếu thốn, gian khổ của cuộc sống nơi rừng núi.
+Quân xanh màu lá dữ oai hùm: Vẻ ngoài xanh xao, ốm yếu nhưng vẫn giữ được khí phách hiên ngang, oai phong.
+Sông Mã gầm lên khúc độc hành: Tiếng gầm dữ dội của dòng sông như tiếng lòng của người lính Tây Tiến trước sự chia ly, mất mát.
+Mắt trừng gửi mộng qua biên giới: Hình ảnh thể hiện ý chí quyết tâm, lòng yêu nước nồng nàn của người lính.
+Rải rác biên cương mồ viễn xứ /Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh: Hình ảnh bi tráng, thể hiện sự hy sinh thầm lặng của người lính.
- Đặc điểm:
+Vẻ đẹp lãng mạn: Khả năng cảm nhận tinh tế trước vẻ đẹp thiên nhiên và con người.
+Vẻ đẹp bi tráng: Vượt qua gian khổ, hiểm nguy, chiến đấu dũng cảm.
+Tinh thần lạc quan, yêu đời: Sống và chiến đấu đầy lãng mạn, hào hoa.
+Tình yêu quê hương, đất nước: Sẵn sàng hy sinh thầm lặng, không ngại gian khó.
Kết luận:
Hình tượng đoàn binh Tây Tiến được thể hiện qua những hình ảnh chân thực, sinh động, giàu sức gợi. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tự hào, sự trân trọng và nỗi nhớ nhung về một thời đã qua.
- Hình tượng người lính Tây Tiến: “đoàn binh không mọc tóc”, “xanh màu lá”, “dữ oai hùm”, “mắt trừng”, “chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”, “người đi không hẹn ước”…
- Vẻ đẹp bi tráng, hào hùng lẫm liệt nhưng không kém phần lãng mạn
- Hình ảnh “đoàn binh không mọc tóc”, “ quân xanh màu lá” thể hiện hiện thực tàn khốc: Những ngừi lính Tây Tiến ăn đói mặc rét, gian khổ, khó khăn đến cùng cực, và bệnh sốt rét hoành hành khiến họ phải xanh da, trụi tóc.
- Mượn hình ảnh ẩn dụ để gợi tả chất kiêu hùng: đối lập giữa cái yếu đuối về thể chất ( xanh xao tiều tụy) là sức mạnh của tinh thần, ý chí, ngang tadn, lẫm liệt ( “ dữ oai hùm”).
- Vẻ đẹp hào hoa, lãng mạn:
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới.
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm.
- Vẻ đẹp bi tráng:
Rải rác biên cương mồ viễn xứ.
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thân chiếu anh về đất
Sông mã gầm lên khúc độc hành
- Sự bi thương:
+ Người lính phải hy sinh nơi rừng hoang biên giới, hi sinh nơi đất khách quê người.
+ Những từ Hán Việt trang trọng.
=> Lí tưởng quên mình, cống hiến đời xanh cho Tổ Quốc, phảng phất chí khí anh hùng của người chiến sĩ xưa coi cái chết nhẹ tựa lông hồng.
+ Âm hưởng trầm hùng của tiếng “ gầm” con sông Mã
=> Giọng điệu chủ đạo của đoạn thơ này là trang trọng, thể hiện tình cảm đau thương vô hạn và sự trân trọng, kính cẩn của nhà thơ trước sự hi sinh của đồng đội.
Sau khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 47 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Chỉ ra một số biểu hiện của phong cách lãng mạn trong bài thơ. Phân tích một biểu hiện mà bạn cho là đặc sắc.
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức Ngữ văn để phát hiện hiện ra các biểu hiện của phong cách lãng mạn.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
1. Cảm hứng lãng mạn:
- Khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ được miêu tả bằng những hình ảnh thơ mộng, trữ tình: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi".
- Hình ảnh con người Tây Bắc được miêu tả đẹp đẽ, lãng mạn: "Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa", "Kìa em xiêm áo tự bao giờ", "Khèn lên man điệu nàng e ấp", "Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ".
- Tình cảm của tác giả dành cho đoàn binh Tây Tiến và con người Tây Bắc nồng nàn, thiết tha: "Sông Mã gầm lên khúc độc hành", "Rải rác biên cương mồ viễn xứ", "Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh", "Anh về đất. Sông Mã gầm lên khúc độc hành".
2. Ngôn ngữ thơ lãng mạn:
- Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, so sánh, nhân hóa: "Súng ngửi trời", "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây", "Sông Mã gầm lên khúc độc hành", "Rải rác biên cương mồ viễn xứ", "Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh".
- Giọng điệu thơ khi sôi nổi, hào hùng, khi bi tráng, khi lại da diết, bâng khuâng.
- Sử dụng nhiều từ ngữ gợi cảm, giàu sức gợi hình, gợi cảm.
3. Phân tích biểu hiện đặc sắc:
- Biểu hiện: Khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc được miêu tả bằng những hình ảnh thơ mộng, trữ tình.
- Phân tích:
+Hình ảnh thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi".
+Thiên nhiên được miêu tả bằng những hình ảnh thơ mộng, trữ tình: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi".
+Thiên nhiên hòa quyện với con người, tạo nên bức tranh thơ mộng, trữ tình: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi".
- Tác dụng:
+Thể hiện khả năng cảm nhận tinh tế của tác giả trước vẻ đẹp thiên nhiên.
+Góp phần làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn của người lính Tây Tiến.
+Tạo nên sức hấp dẫn cho bài thơ.
- Biểu hiện của phong cách lãng mạn:
+ Nỗi nhớ da diết của Quang Dũng đối với đoàn quân Tây Tiến.
+ Khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc đầy tươi đẹp, hùng vĩ, nét đẹp trong cuộc sống sinh hoạt của người dân miền núi được nhìn qua con mắt lãng mạn của người nghệ sĩ, người lính Tây Tiến.
+ “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”
- Phân tích: Là những thanh niên trai tráng đang độ tuổi trưởng thành để phát triển lợi ích bản thân, nhưng vì lòng dũng cảm cùng với tinh thần thương quê hương yêu đất nước. Họ đã tạm gác những dự định của bản thân lại phía sau, phía trước sẵn sàng hi sinh sẵn sàng cống hiến cho Tổ quốc. Có lẽ khi đang ở độ tuổi trưởng thành còn đồng thời cũng là những chàng trai Hà thành hào hoa phong nhã việc phải chịu những gian nan khổ cực đối với những người lính này vô cùng lớn. Nhưng trong cái khổ cực ấy là hình ảnh hiện thân của những dáng hình thân thương nơi quê nhà, đồng thời đó cũng là sức mạnh tinh thần để họ phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ.
- Sự thể hiện cảm hứng lãng mạn trong bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng: Cần phân tích cảm hứng lãng mạn trong bài thơ Tây Tiến trên hai phương diện: nội dung cảm hứng (nỗi nhớ về một thời chiến chinh gian khổ, nhiều mất mát hy sinh nhưng cũng thật hào hùng; hình tượng thiên nhiên; hình tượng người lính Tây Tiến); nghệ thuật thể hiện (bút pháp tương phản trong việc thể hiện hiện thực khắc nghiệt của cuộc sống và chất thơ từ chính cuộc sống đó, tính chất bi tráng của hình tượng người lính, giọng điệu trữ tình và bi tráng của tác phẩm,...).
+ Vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống con người: địa hình gập ghềnh, hiểm trở với núi cao, vực thẳm, sông sâu; thiên nhiên hoang sơ, bí ẩn nhưng cũng toát lên vẻ đẹp hùng vĩ, thơ mộng, trữ tình với tất cả vẻ quyến rũ, làm say lòng người.
Sau khi đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 47 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Phân tích một số hình thức tổ chức ngôn ngữ đặc biệt trong bài thơ Tây Tiến
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức Ngữ văn, hiểu khái niệm “hình thức tổ chức ngôn ngữ”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
*Phân tích một số hình thức tổ chức ngôn ngữ đặc biệt trong bài thơ Tây Tiến:
1. Điệp ngữ:
- Điệp từ:
+"Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm" (lặp lại 2 lần)
+"Sông Mã gầm lên khúc độc hành" (lặp lại 2 lần)
+"Rải rác biên cương mồ viễn xứ" (lặp lại 2 lần)
- Điệp ngữ cách quãng:
+"Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa"
+"Kìa em xiêm áo tự bao giờ"
+"Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ"
- Tác dụng:
+Nhấn mạnh sự gian khổ, hiểm nguy của con đường hành quân.
+Nhấn mạnh sự hy sinh thầm lặng của người lính Tây Tiến.
+Gợi tả không khí náo nhiệt, vui tươi của đêm hội đuốc hoa.
+Thể hiện tình cảm yêu mến của tác giả dành cho con người Tây Bắc.
2. So sánh:
+"Súng ngửi trời"
+"Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm Heo hút cồn mây, súng ngửi trời"
+"Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi"
- Tác dụng:
+Làm nổi bật vẻ đẹp hùng vĩ, hoang sơ của thiên nhiên Tây Bắc.
+Thể hiện sự vất vả, gian khổ của người lính Tây Tiến trên con đường hành quân.
+Tạo nên hình ảnh thơ mộng, trữ tình.
3. Nhân hóa:
-"Sông Mã gầm lên khúc độc hành"
- Tác dụng:
+Thể hiện sự đồng cảm của tác giả với người lính Tây Tiến.
+Làm nổi bật vẻ đẹp bi tráng của người lính Tây Tiến.
+Tạo nên sức gợi cho bài thơ.
4. Giọng điệu:
- Giọng điệu thơ khi sôi nổi, hào hùng, khi bi tráng, khi lại da diết, bâng khuâng.
- Tác dụng:
+Thể hiện cảm xúc đa dạng của tác giả trước cảnh vật và con người Tây Bắc.
+Góp phần làm nổi bật vẻ đẹp lãng mạn và bi tráng của người lính Tây Tiến.
+Tạo nên sức hấp dẫn cho bài thơ.
→ Kết luận:
Với việc sử dụng các hình thức tổ chức ngôn ngữ đặc biệt, bài thơ "Tây Tiến" đã thể hiện thành công vẻ đẹp lãng mạn và bi tráng của người lính Tây Tiến. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tự hào, sự trân trọng và nỗi nhớ nhung về một thời đã qua.
- “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm” -> sử dụng “dốc thăm thẳm”: kết hợp từ mới mẻ vì “thăm thẳm” là từ chỉ độ sâu chứ không phải độ cao.
- “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi” -> sử dụng toàn thanh bằng gợi vẻ đẹp yên bình, nhẹ nhàng của vùng núi Tây Bắc.
- Phối hợp, hòa trộn nhiều sắc thái phong cách ngôn ngữ với những lớp từ vựng đặc trưng. Có ngôn ngữ trang trọng mang màu sắc cổ kính (đoàn binh, viễn xứ, biên cương, khúc độc hành,…); lại có ngôn ngữ thông tục, sinh động của tiếng nói hàng ngày (bỏ quên đời, cọp trêu người, không mọc tóc, chẳng tiếc đời xanh,…)
- Kết hợp từ độc đáo, mới lạ tạo nghĩa mới hoặc sắc thái mới cho từ ngữ (nhớ chơi vơi, súng ngửi trời, hoa đong đưa, dáng kiều thơm,…)
- Sử dụng hệ thống các địa danh, vừa tạo ấn tượng về tính cụ thể, xác thực của bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người lại vừa gợi được sự hấp dẫn xứ lạ phương xa
=> Những nét đặc sắc, tài hoa trong cách sử dụng ngôn ngữ của Quang Dũng đã khắc họa nỗi nhớ da diết của nhà thơ về người lính Tây Tiến hào hùng và hào hoa trên nền thiên nhiên miền Tây hùng vĩ, hiểm trở và thơ mộng.
Sau khi đọc 7
Trả lời Câu hỏi 7 Sau khi đọc trang 47 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Hình tượng người lính Tây Tiến trong bài thơ từng bị phê phán là “xa lạ” với hình ảnh thực tế của anh bộ đội cụ Hồ thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp. Theo bạn, vì sao có sự đánh giá như vậy? Hãy nêu quan điểm của bạn về vấn đề này.
Phương pháp giải:
Vận dụng khả năng liên tưởng, tưởng tượng; vận dụng khả năng phản biện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Hình tượng người lính Tây Tiến và những tranh cãi:
*Lý do hình tượng người lính Tây Tiến bị đánh giá là “xa lạ”:
- Hình ảnh người lính lãng mạn, hào hoa:
+Khác với hình ảnh người lính giản dị, mộc mạc, lam lũ thường thấy trong thơ ca thời kì kháng chiến.
+Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, so sánh, điển tích để miêu tả người lính: "Sông Mã gầm lên khúc độc hành", "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi".
- Nhấn mạnh vào vẻ đẹp bi tráng:
+ Nhắc đến sự hy sinh của người lính nhưng không đề cập đến những chiến công cụ thể.
+Sử dụng nhiều hình ảnh bi tráng: "Rải rác biên cương mồ viễn xứ", "Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh", "Anh về đất. Sông Mã gầm lên khúc độc hành".
* Quan điểm của tôi:
-Hình ảnh người lính Tây Tiến không hoàn toàn “xa lạ”:
+Vẫn thể hiện những phẩm chất chung của người lính Cụ Hồ:
- Lòng yêu nước, ý chí quyết tâm chiến đấu.
- Tình cảm đồng chí, đồng đội thắm thiết.
- Tinh thần lạc quan, yêu đời.
*Phản ánh vẻ đẹp của người lính:
- Vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa, phong trần.
- Sống và chiến đấu trong điều kiện gian khổ, thiếu thốn.
- Nỗi buồn, sự tiếc nuối trước những mất mát, hy sinh.
*Tính nghệ thuật của bài thơ:
- Sử dụng ngôn ngữ thơ mượt mà, giàu hình ảnh.
- Giọng điệu thơ khi sôi nổi, hào hùng, khi bi tráng, khi lại da diết, bâng khuâng.
- Bố cục chặt chẽ, logic.
→ Kết luận:
Hình tượng người lính Tây Tiến là một hình tượng thơ độc đáo, mang đậm dấu ấn cá nhân của Quang Dũng. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tự hào, sự trân trọng và nỗi nhớ nhung về một thời đã qua.
- Có sự đánh giá trên có lẽ là vì vẻ đẹp của người lính Tây Tiến hiện lên không chỉ oai hùng mà còn vô cùng lãng mạn.
- Quan điểm: Quan điểm cá nhân của tôi là việc sử dụng hình tượng người lính Tây Tiến có thể được hiểu như một phần của quá trình sáng tạo và thể hiện của tác giả. Mặc dù nó có thể không phản ánh hoàn toàn thực tế, nhưng nó có thể mang lại một góc nhìn mới và độc đáo về chủ đề chiến tranh và người lính trong văn học. Điều này có thể tạo ra một thách thức đối với độc giả để suy ngẫm và phân tích sâu hơn về ý nghĩa và tầm quan trọng của hình tượng này trong bài thơ.
- Đã có lúc, người ta cho rằng bài thơ Tây Tiến không có tác dụng tích cực, vì nó buồn, nó tô đậm cái gian khổ, cái tổn thất, làm nhụt nhuệ khí…
- Với tôi, nhưng câu thơ này đem lại cho chúng ta cái nhìn toàn diện, đầy đủ về chân dung người lính ra trận. Họ là những người không vì bom đạn mà trở thành con người khô cứng, không vì chết chóc mà bi lụy, căm thù,… họ vẫn còn mơ mộng, vẫn có những phút giây để hồn mình được trở về với quê nhà.
Kết nối đọc - viết
Trả lời Câu hỏi Kết nối đọc viết trang 47 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận của bạn về một nét đẹp của hình tượng người lính Tây Tiến.
Phương pháp giải:
Dựa vào những phân tích ở trên
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Trong bài thơ "Tây Tiến" của Quang Dũng, hình tượng người lính Tây Tiến hiện lên với nhiều vẻ đẹp khác nhau, trong đó nổi bật nhất là vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa. Họ là những chàng trai trẻ, xuất thân từ nhiều tầng lớp xã hội khác nhau, nhưng đều có chung lòng yêu nước và tinh thần dũng cảm. Họ không ngại gian khổ, hiểm nguy, sẵn sàng chiến đấu hy sinh để bảo vệ Tổ quốc. Vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa của người lính Tây Tiến được thể hiện qua nhiều chi tiết trong bài thơ. Họ yêu thiên nhiên, say mê trước cảnh đẹp hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi". Họ cũng yêu văn hóa, nghệ thuật, thích ca hát, nhảy múa: "Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa", "Kìa em xiêm áo tự bao giờ", "Khèn lên man điệu nàng e ấp", "Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ". Họ là những con người có tâm hồn phong phú, tinh tế, biết yêu thương và trân trọng cuộc sống. Tuy nhiên, cuộc sống của họ cũng đầy gian khổ, thiếu thốn và hiểm nguy. Họ phải đối mặt với thiên nhiên khắc nghiệt, với bom đạn kẻ thù: "Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm", "Heo hút cồn mây, súng ngửi trời", "Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống", "Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi". Dù vậy, họ vẫn giữ được tinh thần lạc quan, yêu đời và ý chí chiến đấu ngoan cường: "Sông Mã gầm lên khúc độc hành", "Rải rác biên cương mồ viễn xứ", "Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh", "Anh về đất. Sông Mã gầm lên khúc độc hành". Vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa của người lính Tây Tiến đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Họ là những người anh hùng thầm lặng, góp phần vào công cuộc bảo vệ và xây dựng Tổ quốc.
Hình tượng người lính Tây Tiến mang trong mình một nét đẹp rất riêng, đó là sự kiên cường và quyết tâm vượt qua những thách thức khó khăn. Dù đối diện với cuộc sống khắc nghiệt và môi trường chiến tranh khắc nghiệt, họ vẫn không ngừng chiến đấu với lòng dũng cảm và sự hy sinh. Người lính Tây Tiến với nét đẹp oai hùng nhưng cũng lãng mạn và vô cùng yêu đời. Hình ảnh họ, mặc dù không hoàn hảo, nhưng luôn toát lên vẻ mạnh mẽ và sự tự hào về lòng yêu nước. Điều này tạo nên một nét đẹp kiên trì và kiên nhẫn, góp phần làm nên vẻ quyến rũ và ý nghĩa sâu sắc của hình tượng người lính Tây Tiến trong tâm trí của người đọc.
Dưới bàn tay tài hoa của tác giả Quang Dũng, bài thơ "Tây Tiến" đã khắc họa những người chiến sĩ cách mạng một cách oai hùng và thiêng liêng. Họ là những người không mọc tóc, không sợ nguy nan, đứng lên chống lại kẻ ác. Đối với họ, cái chết không đáng sợ bằng việc mất nước mất nhà. Dòng Sông Mã, qua tháng năm thăng trầm, đã chứng kiến bao nhiêu đồng chí ngã xuống. Trong tâm tư tình cảm của người lính cụ Hồ, quê hương là điều thiêng liêng. Những chiến sĩ gục lên súng mũ, bỏ quên đời, đã đối mặt với hiểm nguy và vắt sạch sức lực của mình. Nhiều người đã vào giấc ngủ vĩnh hằng, không thể kề vai bên đồng đội nữa. Dù gặp phải hoàn cảnh khó khăn, các chiến sĩ vẫn giữ cho mình tinh thần lạc quan, hướng về tương lai và cống hiến sức lực cả đời cho tổ quốc. Sự hi sinh của họ là vô cùng to lớn và mang giá trị lịch sử không thể phai nhòa.