Soạn bài Tục ngữ về con người và xã hội (Chi tiết)
Soạn bài Tục ngữ về con người và xã hội trang 12 SGK Ngữ văn 7 tập 2. Câu 2. Phân tích từng câu tục ngữ trong văn bản theo những nội dung sau:a) Nghĩa của câu tục ngữ.
Câu 1
Trả lời câu 1 (trang 12 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2)
Em hãy đọc kĩ văn bản và chú thích để hiểu các câu tục ngữ và một số từ trong văn bản.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản ở sách giáo khoa.
Lời giải chi tiết:
Đọc kĩ văn bản ở sách giáo khoa.
Câu 2
Trả lời câu 2 (trang 12 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2)
Phân tích từng câu tục ngữ trong văn bản theo những nội dung sau:
a) Nghĩa của câu tục ngữ.
b) Giá trị của kinh nghiệm mà câu tục ngữ thể hiện.
c) Nêu một số trường hợp cụ thể có thể ứng dụng câu tục ngữ (yêu cầu này chỉ cần thực hiện với một số câu làm mẫu).
Lời giải chi tiết:
|
STT |
Câu tục ngữ |
Ý nghĩa |
Giá trị kinh nghiệm |
Trường hợp ứng dụng |
|
1 |
Một mặt người bằng mười mặt của |
Người quý hơn của rất nhiều lần |
Răn dạy con người biết quý trọng con người, biết tạo lập giá trị bản thân |
Giữa lựa chọn con người với tiền bạc |
|
2 |
Cái rang, cái tóc là góc con người |
Rắng, tóc là phần thể hiện tính nết của con người |
Rèn dũa con người từ những điều nhỏ nhất về hình thức |
- Khuyên nhủ, nhắc nhở con người phải biết giữ rang, tóc đẹp - Thể hiện cách nhìn nhận, đánh giá, bình phẩm con người của nhân dân |
|
3 |
Đói cho sạch, rách cho thơm |
Khó khăn về vật chất vẫn phải sống trong sạch, thiện lương |
Răn con người không được tham lam, làm liều ngay cả khi thiếu thốn, khó khăn |
Những lúc con người gặp khó khăn, hoạn nạn |
|
4 |
Học ăn, học nói, học gói, học mở |
Cần phải học cách ăn, nói… đúng chuẩn mực |
Cần phải học cách ăn, nói… đúng chuẩn mực |
Trong giao tiếp, ứng xử với mọi người |
|
5 |
Học thầy không tày học bạn |
Đề cao việc học từ những người gần gũi thân thuộc như bạn bè |
Không chỉ học ở thầy cô mà cần học ở bạn bè, những người xung quanh |
Trong việc học hành, giáo dục |
|
6 |
Không thầy đố mày làm nên |
Cần phải có thầy cô hướng dẫn, dậy bảo thì mới nên người |
Khuyên con người biết lễ nghĩa, tôn kính thầy cô |
Trong việc học hành, giáo dục |
|
7 |
Thương người như thể thương thân |
Khuyên nhủ thương yêu người khác như chính bản thân mình |
Giáo dục con người biết yêu thương, vị tha |
Trong mối quan hệ với mọi người xung quanh |
|
8 |
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây |
Khi được hưởng thành quả nào đó, phải nhớ đến người có công xây dựng nên, phải biết ơn người đã giúp mình |
Phải biết ơn người mang lại thành quả cho mình hưởng thụ |
- Thể hiện tình cảm con cháu với cha mẹ, ông bà - Lòng biết ơn của nhân dân với các anh hùng, liệt sĩ… |
|
9 |
Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao |
Một người lẻ loi không thể làm nên việc lớn, khó khăn, nhiều người hợp sức lại sẽ làm được việc đó, thậm chí việc lớn lao, khó khăn hơn |
Khẳng định sức mạnh của sự đoàn kết |
Trong những trường hợp làm việc nhóm hay cùng hợp tác giải quyết các vấn đề khó khăn |
Câu 3
Trả lời câu 3 (trang 13 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2)
So sánh hai câu tục ngữ sau:
- Không thầy đố mày làm nên.
- Học thầy không tày học bạn.
Lời giải chi tiết:
- Ý nghĩa:
+ “Không thầy đố mày làm nên”: Khẳng định vai trò, công ơn của thầy - người dạy ta từ tri thức, cách sống, đạo đức...
+ “Học thầy không tày học hạn " : Đề cao vai trò, ý nghĩa của việc học bạn. Nó không hạ thấp việc học thầy, không coi học bạn quan trọng hơn học thầy mà muốn nhấn mạnh tới một đối tượng khác, phạm vi khác con người cần học hỏi.
- So sánh hai câu tục ngữ trên: Hai câu nói về hai vấn đề khác nhau, câu nhấn mạnh vai trò của thầy, một câu lại nới về tầm quan trọng của việc học bạn. Để cạnh nhau tưởng như hai câu mâu thuẫn, đối lập nhưng thực ra chúng bổ sung nghĩa cho nhau.
- Một số câu tục ngữ tương tự:
+ Máu chảy ruột mềm.
+ Bán anh em xa mua láng giềng gần.
+ Có mình thì giữ
+ Sẩy đàn tan nghé
Câu 4
Trả lời câu 4 (trang 13 SGK Ngữ Văn 7 Tập 2)
Hãy chứng minh và phân tích giá trị của các đặc điểm sau trong tục ngữ:
- Diễn đạt bằng so sánh
- Diễn đạt bằng hình ảnh ẩn dụ
- Từ và câu có nhiều nghĩa
Lời giải chi tiết:
- Diễn đạt bằng cách so sánh:
+ Học thầy không tày học bạn: quan hệ so sánh được thể hiện qua từ “không tày”
+ Một mặt người bằng mười mặt của: Hình thức so sánh, với đối lập đơn vị chỉ số lượng (một >< mười khẳng định sự quý giá của người so với của)
- Diễn đạt bằng hình ảnh ẩn dụ:
+ Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ: ẩn dụ ngựa - nghĩa đen chuyển sang nghĩa bóng là con người, cá thể trong một tập thể, cần được tương hỗ, yêu thương.
+ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây: từ cây - quả nghĩa đen chuyển sang thành quả và người có công giúp đỡ sinh thành.
- Dùng từ và câu có nhiều nghĩa:
+ Cái răng, cái tóc là góc con người: răng, tóc được hiểu là những yếu tố hình thức nói chung - hình thức nói lên lối sống, phẩm cách
+ Đói cho sạch, rách cho thơm: không những đói rách mà còn thiếu thốn, khó khăn nói chung. Sạch, thơm chỉ việc giữ gìn nhân cách, tư cách.
Luyện tập
LUYỆN TẬP
Tìm những câu tục ngữ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với những câu tục ngữ trong Bài 19 đã học
Lời giải chi tiết:
* Kiến tha lâu cũng đầy tổ.
* Có cứng mới đứng đầu gió.
* Chết trong còn hơn sống đục.
* Một miếng khi đói bằng một gói khi no.
* Ở chọn nơi, chơi chọn bạn.