Bài 21. Nội dung cơ bản của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 về chính trị
Em hãy quan sát những hình ảnh dưới đây và trả lời câu hỏi.
Mở đầu
Trả lời câu hỏi trang 139 sách giáo khoa GDCD 10 – Chân trời sáng tạo
Đề bài: Em hãy quan sát những hình ảnh dưới đây và trả lời câu hỏi.
Theo em, những hình ảnh trên thể hiện nội dung nào của Hiến pháp về chế độ chính trị?
Phương pháp giải:
Quan sát hình ảnh và nêu những nội dung của Hiến pháp về chính trị được thể hiện qua từng hình ảnh.
Lời giải chi tiết:
- Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời.
- Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam theo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội.
- Khẳng định và thể hiện rõ tư tưởng phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc, coi đại đoàn kết toàn dân tộc là động lực, nguồn sức mạnh to lớn để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Giữ quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Công đoàn như Hiến pháp hiện hành; đồng thời bổ sung, làm rõ vai trò của Mặt trận, Công đoàn và các tổ chức chính trị – xã hội, các tổ chức xã hội trong việc động viên nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình…
Khám phá 1
Trả lời câu hỏi trang 140 sách giáo khoa GDCD 10 – Chân trời sáng tạo
Đề bài: Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi.
- Theo em, nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo chỉnh thể nào?
- Lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bao gồm những bộ phận nào?
Phương pháp giải:
- Đọc thông tin 1, xác định chỉnh thể của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
- Đọc thông tin 2, nêu những bộ phận của lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Lời giải chi tiết:
- Chỉnh thể của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Chỉnh thể cộng hòa xã hội chủ nghĩa với quyền lực tối cao thuộc về Quốc hội và nhân dân tham gia vào việc bầu ra đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.
- Lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bao gồm: đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời.
Khám phá 2
Trả lời câu hỏi trang 140 sách giáo khoa GDCD 10 – Chân trời sáng tạo
Đề bài: Em hãy đọc các thông tin sau và thực hiện yêu cầu.
- Trình bày bản chất của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
- Cho biết, có bao nhiêu hình thức thực hiện quyền lực nhà nước của nhân dân.
Phương pháp giải:
- Đọc thông tin 1, nêu bản chất của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
- Đọc thông tin 2, liệt kê các hình thức thực hiện quyền lực nhà nước của nhân dân.
Lời giải chi tiết:
- Bản chất của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, là Nhà nước do Nhân dân làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ tri thức.
- Hình thức thực hiện quyền lực nhà nước của nhân dân: dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ quan khác của Nhà nước.
Khám phá 3
Trả lời câu hỏi trang 141 sách giáo khoa GDCD 10 – Chân trời sáng tạo
Đề bài: Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi.
- Tại sao quốc kì, quốc ca, quốc huy, thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam lại được quy định trong Hiến pháp.
- Đường lối ngoại giao nhất quán của nhà nước Việt Nam hiện nay được thể hiện như thế nào?
Phương pháp giải:
- Đọc thông tin 1 kết hợp kiến thức đã biết, nêu lí do vì sao quốc kì, quốc ca, quốc huy, thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam lại được quy định trong Hiến pháp.
- Dựa vào thông tin 2, nêu biểu hiện của đường lối ngoại giao nhất quán của nhà nước Việt Nam hiện nay.
Lời giải chi tiết:
- Quốc kì, quốc ca, quốc huy, thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được quy định trong Hiến pháp vì đó là những nội dung quan trọng, đại diện cho một quốc gia, dân tộc.
- Nhà nước ta nhất quán thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa; vừa hợp tác vừa đấu tranh; kiên trì về nguyên tắc, linh hoạt về sách lược, "dĩ bất biến ứng vạn biến"; bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Cùng với đó, chiến lược đối ngoại của Việt Nam đặt trong tổng thể đường lối phát triển của đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa; gắn kết hài hòa, chặt chẽ, có hiệu quả với đường lối, chính sách quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, đặt sự phát triển của đất nước vào dòng chảy của thời đại, từ đó xây dựng, triển khai các đường lối, chính sách phù hợp, phát huy tối đa sức mạnh dân tộc, tranh thủ nguồn lực bên ngoài cho xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Khám phá 4
Trả lời câu hỏi trang 142 sách giáo khoa GDCD 10 – Chân trời sáng tạo
Đề bài: Em hãy đọc thông tin sau và trả lời câu hỏi.
- Nếu là B, em sẽ trả lời câu hỏi trên như thế nào?
- Theo em, những việc làm nào thể hiện được nội dung sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật.
Phương pháp giải:
- Đóng vai là nhân vật B để trả lời câu hỏi: Vì sao công dân có nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp về chế độ chính trị?
- Liên hệ bản thân, liệt kê những việc làm thể hiện nội dung sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật.
Lời giải chi tiết:
- Nếu là B em sẽ trả lời là: Hiến pháp quy định Nhà nước ta là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân lập nên, hoạt động vì lợi ích của nhân dân vì thế công dân có quyền và nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của mình, hơn nữa góp phần vào duy trì ổn định trật tự xã hội.
- Những việc làm thể hiện nội dung sống, làm việc theo Hiến pháp và pháp luật
+ Tuân thủ nghiêm chỉnh mọi luật lệ
+ Tham gia các cuộc thi Tìm hiểu Hiến pháp, pháp luật Việt Nam
+ Vận động người dân cùng tham gia tuân thủ Hiến pháp và pháp luật
Luyện tập 1
Trả lời câu hỏi trang 143 sách giáo khoa GDCD 10 – Chân trời sáng tạo
Đề bài: Em đồng tình hay không đồng tình với những nhận định sau đây? Vì sao?
Phương pháp giải:
Đưa ra quan điểm đồng tình hay không đồng tình với từng nhận định. Giải thích lí do vì sao lại đưa ra quan điểm như vậy.
Lời giải chi tiết:
a – Em đồng tình với nhận định trên vì đây là nội dung đã được quy định trong Hiến pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
b – Em không đồng tình với ý kiến trên vì nhân dân còn có thể thực hiện quyền lực bằng hình thức dân chủ trực tiếp.
c – Em đồng tình với nhận định trên vì bất kì một quốc gia nào cũng đều có độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ riêng, buộc các nước khác phải tôn trọng và không can thiệp vào công việc nội bộ của họ.
d – Em đồng tình với ý kiến trên vì Hiến pháp đã quy định rất rõ chủ quyền lãnh thổ Việt Nam là thiêng liêng và bất khả xâm phạm.
Luyện tập 2
Trả lời câu hỏi trang 144 sách giáo khoa GDCD 10 – Chân trời sáng tạo
Đề bài: Em hãy nhận xét về hành vi của các nhân vật dưới đây:
Phương pháp giải:
Căn cứ vào nghĩa vụ, trách nhiệm của công dân trong việc thực hiện tuân theo Hiến pháp về chế độ chính trị, nêu nhận xét về từng hành vi của các nhân vật.
Lời giải chi tiết:
a – Hành động của A đã thể hiện rất rõ ý thức trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ lãnh thổ, chủ quyền của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trên mạng xã hội.
b – Hành động của chị M đã thể hiện rất rõ ý thức trách nhiệm của mình trong việc vận động người dân cùng tham gia chương trình để bảo vệ chủ quyền và lãnh thổ.
c – Hành động của anh D đã thể hiện rất rõ nghĩa vụ, trách nhiệm của mình trong việc khuyến khích mọi người cùng nhau tham gia tổ chức Công đoàn cơ sở để bảo vệ tốt quyền lợi của mình
Luyện tập 3
Trả lời câu hỏi trang 144 sách giáo khoa GDCD 10 – Chân trời sáng tạo
Đề bài: Em hãy đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu.
Em có nhận xét gì về hành vi của các nhân vật trong ba trường hợp nêu trên. Từ đó rút ra bài học cho bản thân.
Phương pháp giải:
- Xác định hành vi của các nhân vật trong ba trường hợp, từ đó nêu nhận xét về hành vi của từng nhân vật.
- Từ hành vi của ba nhân vật ấy, rút ra bài học cho bản thân về ý thức trách nhiệm của công dân trong việc thực hiện tuân theo Hiến pháp về chế độ chính trị
Lời giải chi tiết:
*Trường hợp 1: Hành động của V đã thể hiện rất rõ ý thức trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ lãnh thổ, chủ quyền của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trên mạng xã hội.
*Trường hợp 2: Hành động may lại cờ Tồ quốc của bạn C đã thể hiện rất rõ trách nhiệm của bản thân trong việc tuân theo Hiến pháp về quốc kì của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
*Trường hợp 3: Những hành động tuân thủ luật lệ giao thông của D thể hiện ý thức trách nhiệm của D trong việc chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật.
- Bài học cho bản thân: Phải ý thức được trách nhiệm của bản thân trong việc chấp hành và bảo vệ Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Luôn luôn nêu cao tinh thần tham gia các hoạt động để bảo vệ Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Vận dụng 1
Trả lời câu hỏi trang 144 sách giáo khoa GDCD 10 – Chân trời sáng tạo
Đề bài: Em hãy sưu tầm những tư liệu, bài viết, hình ảnh về chủ quyền của Việt Nam đối với 2 quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa.
Phương pháp giải:
- Tìm kiếm tư liệu, bài viết, hình ảnh ở nhiều nguồn thông tin khác nhau như sách, báo, tạp chí, Internet,… về chủ quyền của Việt Nam đối với 2 quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa
Lời giải chi tiết:
Gợi ý một số tranh ảnh về 2 quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa:
Hình 1 – Bản đồ Việt Nam được các nước phương Tây vẽ vào năm 1754
Hình 2 – Cột mốc khẳng định chủ quyền quần đảo Trường Sa là của Việt Nam dưới thời Việt Nam cộng hòa