Soạn bài Cái chúc thư SGK Ngữ văn 8 tập 1 Chân trời sáng tạo - chi tiết
Các bản chúc thư thường có nội dung, mục đích thế nào và thường do ai lập? Điều gì bảo đảm cho một bản chúc thư có giá trị?
Nội dung chính
| Thông qua đoạn trích, người đọc có thể thấy được những mặt trái tồn tại trong tâm lí con người. Các nhân vật Hy Lạc, Khiết, Lý lòa đại diện cho những kẻ cấu ham tiền tài, thích trục lợi cho mình. Vì lợi ích của bản thân mà không từ thủ đoạn, đối phó với chính người thân của mình. |
Chuẩn bị đọc
(trang 105, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Các bản chúc thư thường có nội dung, mục đích thế nào và thường do ai lập? Điều gì bảo đảm cho một bản chúc thư có giá trị?
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức thực tế
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Nội dung: thông báo việc phân chia gia tài
- Mục đích: dặn dò, chia gia tài cho những người có quyền thừa kế
- Thường do người chủ gia đình, sở hữu tài sản lập
- Điều bảo đảm cho một bản chúc thư có giá trị: Có chữ ký của người lập di chúc trong tình trạng sức khỏe minh mẫn; có người chứng kiến; nội dung di chúc phù hợp với đạo đức và pháp luật…
- Các bản chúc thư thường là lời dặn dò của người chủ gia đình, người lãnh đạo đất nước trước khi mất.
- Chúc thư, di chúc viết thành văn bản có giá trị hành chính, pháp lý.
"Chúc thư" hay "Di chúc" là lời dặn dò của người chủ gia đình, người lãnh đạo đất nước trước khi mất. Chúc thư, di chúc viết thành văn bản có giá trị hành chính, pháp lý. Nếu không biết chữ, hoặc yếu quá không viết được nữa thì nhờ người khác viết, đọc lại cho nghe rồi ký tên hoặc điểm chỉ vào dưới.
Trải nghiệm cùng VB 1
Câu 1 (trang 105, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Điều gì sẽ xảy ra với các nhân vật khi họ tham dự vào màn kịch làm chúc thư mạo danh này?
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Điều sẽ xảy ra với các nhân vật khi họ tham dự vào màn kịch làm chúc thư mạo danh này: Nếu màn kịch thành công thì họ sẽ được tài sản còn nếu bị bại lộ thì họ bị bỏ tù do phạm pháp
Nếu màn kịch thành công thì họ sẽ được tài sản còn nếu bại lộ thì họ bị bỏ tù do phạm pháp
Các nhân vật sẽ bị bại lộ và có khi bị bắt khi họ tham dự vào màn kịch làm chúc thư mạo danh này.
Trải nghiệm cùng VB 2
Câu 2 (trang 106, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Ở lớp kịch thứ III và thứ IV, khi sắp thực hiện mưu kế đã vạch sẵn, tâm trạng của Hy Lạc, Khiết, Lý có gì khác nhau? Vì sao có sự khác nhau ấy?
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Ở lớp kịch thứ III và thứ IV, khi sắp thực hiện mưu kế đã vạch sẵn, tâm trạng của Hy Lạc, Khiết, Lý có sự khác nhau: Hy Lạc và Lý thúc giục, động viên Khiết làm điều sai trái còn Khiết muốn làm nhưng còn lo sợ
Sự khác nhau ấy là do: Hy Lạc và Lý không phải là người đóng giả cụ Di Lung còn Khiết là người đóng giả cụ và làm điều sai trái.
|
Tâm trạng các nhân vật |
Hy Lạc |
Lý |
Khiết |
|
Lớp kịch thứ III và thứ IV |
Thúc giục, động viên Khiết làm điều sai trái |
Muốn làm nhưng còn lo sợ |
|
|
Lí do của sự khác nhau |
Không phải là người đóng giả cụ Di Lung nên không sợ sệt |
Là người trực tiếp đóng giả cụ Di Lung |
Ở lớp kịch thứ III và thứ IV, khi sắp thực hiện mưu kế đã vạch sẵn, tâm trạng của Hy Lạc là hào hứng, mong đợi, còn Khiết thì lo sợ. Bởi Hy Lạc là người giục nhưng không phải là người ký nên không có tội, còn được hưởng lợi nếu thành công còn Khiết thì lo sợ do Khiết là người giả mạo, sợ bị phát hiện.
Trải nghiệm cùng VB 3
Câu 3 (trang 107, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Chú ý phân biệt các lượt thoại nhân vật nói với người khác (đối thoại) và nói với chính mình (độc thoại) trong lớp thứ VI?
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp (mỗi lượt lời là một lần gạch đầu dòng)
- Độc thoại là lời của một người nào đó với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng, khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng, có lời chỉ dẫn (nói riêng).
- Đối thoại: hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người.
- Độc thoại: lời của một người nào đó với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng.
Các lượt thoại nói với chính mình thì đứng sau (nói một mình), (nói riêng), (nói rõ) còn lại là các thoại nói với người khác.
Trải nghiệm cùng VB 4
Câu 4 (trang 110, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Từng nhân vật: Hy Lạc, Khiết, Lý hiện ra trong màn kịch với nét tính cách như thế nào?
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Từng nhân vật: Hy Lạc, Khiết, Lý hiện ra trong màn kịch với nét tính cách:
- Hy Lạc: Mưu mô, tính toán, trục lợi cho mình.
- Khiết: Sợ bị phát hiện, nhưng vì tiền nên dám liều
- Lý: Vui mừng khi được hưởng lợi mà không phải hy sinh gì.
- Hy Lạc: Mưu mô, tính toán trục lợi.
- Khiết: Lo sợ nhưng vẫn làm liều
- Lý: Vui mừng khi được hưởng lợi mà không phải hy sinh gì.
- Hy Lạc là một người tham vật chất, không sợ gì cả mà bất chấp tất cả chỉ để giành được gia sản của bác mình, vô tình vô nghĩa.
- Khiết là một người tham vật chất nhưng vẫn sợ bị phát hiện, biết cách hưởng lợi cho mình.
- Lý là người tham vật chất nhưng biết cách lợi dụng người khác, ngư ông đắc lợi mà không mang tiếng xấu.
Suy ngẫm và phản hồi 1
Câu 1 (trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nêu một số biểu hiện cụ thể của hành động kịch trong văn bản. Có thể sử dụng mẫu bảng sau:
|
Nhân vật |
Hành động kịch qua lời đối thoại |
Hành động kịch qua lời độc thoại |
Hành động kịch qua cử chỉ, hành vi |
|
Hy Lạc |
|||
|
Khiết |
|||
|
Lý |
Xung đột kịch trong văn bản là xung đột giữa “cái thấp kém” với “cái thấp kém” hay “cái thấp kém” với “cái cao cả”? Hãy giải thích ý kiến của em.
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
|
Nhân vật |
Hành động kịch qua lời đối thoại |
Hành động kịch qua lời độc thoại |
Hành động kịch qua cử chỉ, hành vi |
|
Hy Lạc |
- Thuyết phục nhân vật Khiết đóng giả chữ ký thay của người cụ bị tê liệt tay. - Trấn an nhân vật Khiết. - Làm mọi chuyện chỉ vì tình yêu và để lấy được người yêu. - Vờ đau đớn khi người bác để lại gia tài cho mình. - Tức tối, chửi rủa khi biết mình nhận được tiền. |
- Chửi thầm Khiết khi tự ý để tiền lại cho mình và không làm theo kế hoạch ban đầu |
- Tức giận - Vui mừng -Vờ khóc, vờ đau đớn - Chửi thầm |
|
Khiết |
- Lúc đầu sợ sệt, nhưng khi nghe Hy Lạc cổ vũ thì vẫn làm liều. - Ngồi cạnh Hy Lạc để tránh bị mọi người phát hiện. - Không muốn làm đám tang của mình quá to. - Không làm như đã thỏa thuận ban đầu với Hy Lạc, để lại toàn bộ gia sản cho bản thân mình. |
- Lúc đầu sợ sệt, nhưng khi nghe Hy Lạc cổ vũ thì vẫn làm liều. - Ngồi cạnh Hy Lạc để tránh bị mọi người phát hiện. - Không muốn làm đám tang của mình quá to. - Không làm như đã thỏa thuận ban đầu với Hy Lạc, để lại toàn bộ gia sản cho bản thân mình. |
|
|
Lý |
- Bắt tay với Hy Lạc để Khiết đóng giả người bác. - Vờ đau đớn khi nghe Khiết muốn chia gia sản trước khi ra đi. - Vờ khóc khi biết được chia gia tài. - Vui mừng, cảm ơn rối rít khi được nhận 200 ngàn đồng. |
- Lo lắng Khiết sẽ quên phần của mình. - Vui sướng khi lấy được tiền và việc giả mạo thành công trót lọt. |
- Bất ngờ - Mừng rỡ |
|
Nhân vật |
Hành động kịch qua lời đối thoại |
Hành động kịch qua lời độc thoại |
Hành động kịch qua cử chỉ, hành vi |
|
Hy Lạc |
- Cảm ơn và trấn an Khiết vì đóng giả bác... - Làm việc này vì tình yêu - Muốn ở bên cạnh Khiết để xem xét - Giả vờ buồn khi Khiết bảo sẽ để lại cho gia tài - Tức tối khi Khiết muốn để tiền cho mình |
- Tức tối và chửi thầm Khiết vì tự ý để tiền cho mình - Muốn biết Khiết có ý gì |
- Chửi thầm - Tức giận - Bất ngờ - Vui mừng |
|
Khiết |
- Sợ bị phát hiện khi đóng giả nhưng vẫn liều - Cho đóng cửa và bảo Hy Lạc ngồi cạnh vì sợ bị phát hiện - Cho Hy Lạc và Lý ở cạnh - Đóng giả và muốn chết tiết kiệm - Tự ý để tiền cho mình |
- Vui mừng |
|
|
Lý |
- Giúp khiết đóng giả bác - Muốn ở bên cạnh Khiết để xem xét - Giả vờ cảm ơn khi Khiết bảo sẽ để lại cho gia tài - Vui mừng khi được để cho hai trăm ngàn đồng |
- Sợ Khiết quên mình - Mừng khi việc làm giả hoàn thành |
- Bất ngờ - Vui mừng |
Suy ngẫm và phản hồi 2
Câu 2 (trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Phân tích một số điểm tương đồng và khác biệt trong tính cách của các nhân vật: Hy Lạc, Khiết, Lý.
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Điểm giống là cả ba đều ham tiền tài, tham của, và sẵn sàng làm mọi chuyện để đạt lợi ích cho mình. Đặc biệt, qua cách thể hiện ta còn thấy ba người đều là những kẻ giả dối, là đại diện cho cả một xã hội loạn lạc và suy đồi đạo đức.
Tuy nhiên, điểm khác biệt giữa họ như sau:
- Hy Lạc: Mưu mô, tính toán nhưng vẫn bị Khiết trục lợi mà không thể làm gì.
- Khiết: Ban đầu thì lo sợ bị phát hiện, nhưng vì tiền nên dám liều, lợi dụng sơ hở để trục lợi cho mình.
- Lý: Là một kẻ ba phải, khi thấy mình được lợi thì vui mừng dù không can thiệp vào tranh chấp của hai nhân vật trên. Chị ta còn là kẻ ngu muội, bị tiền tài làm mờ mắt và có thể mua chuộc bằng 200 ngàn đồng.
- Điểm giống là cả ba đều tham tiền tài, hám của, dám làm mọi chuyện để trục lời cho mình
- Điểm khác:
+ Hy Lạc: Ham tiền tài nhưng lại không biết tính toán nên khi Khiết trục lợi cho mình nên chỉ biết chấp nhận
+ Khiết: Sợ bị phát hiện nhưng vì tiền nên dám làm liều, lợi dụng sơ hở để trục lợi cho mình
Suy ngẫm và phản hồi 3
Câu 3 (trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tác giả muốn gửi đến người đọc/ người xem thông điệp gì qua văn bản trên? Căn cứ vào đâu để xác định như vậy?
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Qua văn bản trên, tác giả muốn gửi đến người đọc người xem thông điệp là sự phê phán, lên án mãnh liệt với các hành vi giả dối để chuộc lợi cho bản thân.Vì tiền, họ có thể không cần cả người thân, tham lam đến nỗi mờ và đánh mất cả lý trí. Vậy nên đối với con người hiện nay, chúng ta cần trân trọng, yêu thương người thân hơn, bằng cách dành nhiều thời gian và sự quan tâm hơn đến họ. Bởi có yêu thương, biết ơn chúng ta mới nhận được những sự tử tế. Bởi người đối xử thật lòng với chúng ta là người thân, ở cạnh ta đến cuối cùng cũng là người thân cận.
- Thông điệp: phê phán, lên án mãnh liệt với các hành vi giả dối để chuộc lợi cho bản thân.
- Căn cứ: các nhân vật vì tiền, họ có thể không cần cả người thân, tham lam đến nỗi lu mờ và đánh mất cả lý trí.
Tác giả muốn phê phán mãnh liệt bản chất giả dối và sự lố lăng, đồi bại của xã hội ngày ấy, vì tiền mà bất chấp tất cả bất chấp tình thương, tình cảm anh em chỉ để có lợi cho mình.
Suy ngẫm và phản hồi 4
Câu 4 (trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Phân tích thủ pháp trào phúng mà em cho là đặc sắc trong văn bản
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Thủ pháp trào phúng được tác giả thể hiện qua rất nhiều chi tiết, từ hành động đến lời nói của các nhân vật.
- Khiết rất sợ, nhưng khi thấy tiền liền nổi lòng tham, đồng ý vào vai nhân vật và biết cách lợi dụng sơ hở để trục lợi cho bản thân.
- Hy Lạc rất vui vì Khiết đã nhận lời diễn kịch, nhưng khi thấy lợi không về mình thì liền tức tối và thậm chí chửi rủa Khiết.
- Lý là một kẻ ba phải, bất ngờ vì hành vi lật lọng của Khiết nhưng vì mình cũng được chia lợi liền vui mừng.
- Những lời nói của nhân vật thể hiện rõ tính cách của các nhân vật, lại càng làm tăng thêm bộ mặt giả nhân giả nghĩa. Các hành động giả vờ cũng được thể hiện một cách rất mỉa mai, làm nổi bật được sự tương phản sâu sắc.
- Thủ pháp trào phúng được tác giả thể hiện qua rất nhiều chi tiết, từ hành động đến lời nói của các nhân vật.
- Những lời nói của nhân vật thể hiện rõ tính cách, lại càng làm tăng thêm bộ mặt giả nhân giả nghĩa.
- Các hành động giả vờ cũng được thể hiện một cách rất mỉa mai, làm nổi bật được sự tương phản sâu sắc.
- Thủ pháp trào phúng trong văn bản:
+ Khiết sợ bị phát hiện nhưng vì tiền nên vẫn dám làm liều
+ Hy Lạc vui mừng vì thành công làm giả chúc thư nhưng lại tức tối khi thấy Khiết trục lợi cho bản thân
+ Lý bất ngờ vì hành động của Khiết nhưng vẫn thấy vui vì được chia tiền.
- Nghệ thuật xây dựng và phát triển tình huống:
+ Giọng văn mỉa mai, sử dụng thủ pháp cường điệu.
+ Ngòi bút miêu tả sắc sảo, thể hiện rõ nét riêng của từng nhân vật.
- Xây dựng những chi tiết mâu thuẫn trào phúng ấn tượng trong đoạn trích:
- Khiết sợ bị phát hiện nhưng vì tiền nên vẫn dám làm liều
- Hy Lạc vui mừng vì thành công làm giả chúc thư nhưng lại tức tối khi thấy Khiết trục lợi cho bản thân
- Lý bất ngờ vì hành động của Khiết nhưng vẫn thấy vui vì được chia tiền
- Nghệ thuật xây dựng và phát triển các tình huống
- Giọng văn mỉa mai, sử dụng thủ pháp cường điệu, nói quá được sử dụng một cách linh hoạt: Đâu cugnx được.... chỉ cốt đừng chôn tôi gần bọn tham quan ô lại..... hoặc tác giả miêu tả : “Chết đắt tiền lắm thì sao cho yên được giấc trăm năm? Nhất sinh tôi cần kiệm, việc tổng táng tôi không được làm tốn tiền”..... Dù lấy tiền của người khác nhưng lại không cho người ta được chết một cách thoải mái, tham tiền nhưng lại không muốn chôn cùng bọn tham ô -> Sự mâu thuẫn, mỉa mai được bộc lộ rõ.
- Ngòi bút miêu tả sắc sảo: Những nét riêng của từng nhân vật trong đoạn trích.
Suy ngẫm và phản hồi 5
Câu 5 (trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Cho biết ý kiến của em về một trong hai nhận định dưới đây:
a. Nhân vật cụ Di Lung tuy không xuất hiện nhưng thực ra vẫn luôn luôn có mặt trong các Lớp kịch III, IV, V, VI.
b. “Cái chúc thư” cũng là một nhân vật văn học có nhiều ý nghĩa.
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
a. Nhân vật cụ Di Lung tuy không xuất hiện nhưng thực ra vẫn luôn có mặt trong các lớp kịch III, IV, V, VI. Đây là một nhận định đúng, tuy không thực sự xuất hiện nhưng qua hình ảnh đóng vai của Khiết, người ta luôn nhớ về một nhân vật là cụ Di Lung.
b. “Cái chúc thư” cũng là một nhân vật văn học có nhiều ý nghĩa. Đây là một nhận định chính xác. Tuy không phải là một người có hành vi, suy nghĩ hay lời nói riêng nhưng cái chúc thư lại thể hiện được sự hiện diện của mình trong toàn tác phẩm. Nó là một “minh chứng sống” về cuộc đấu đá và tranh giành của những nhân vật, cũng tham gia trực tiếp vào quá trình đó.
a. Đây là một nhận định đúng, tuy không thực sự xuất hiện nhưng người ta luôn nhớ về một nhân vật là cụ Di Lung qua Khiết.
b. Đây là một nhận định chính xác. Nó là một “minh chứng sống” về cuộc đấu đá và tranh giành của những nhân vật.
a. Nhân vật cụ Di Lung tuy không xuất hiện nhưng thực ra vẫn luôn có mặt trong các lớp kịch III, IV, V, VI.
b. Ý kiến này đúng vì dù cụ không xuất hiện nhưng luôn được nhắc tới bởi sự đóng vai của Khiết, làm giả cụ Di Lung.
Suy ngẫm và phản hồi 6
Câu 6 (trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết văn bản Cái chúc thư là hài kịch?
Phương pháp giải:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những dấu hiệu giúp em nhận biết văn bản Cái chúc thư là hài kịch là sự trái ngược trong lời nói, cách làm của 3 nhân vật chính là Hy Lạc, Khiết và Lý. Tác giả cho họ sử dụng nhiều lời độc thoại thể hiện được tính cách, bản chất nhân vật, đồng thời thể hiện sự mỉa mai của mình với những người sống giả dối, hám lợi. Ông cũng thể hiện rõ sự bài xích và lên án mạnh mẽ đối với con người, xã hội lúc bấy giờ.
Dấu hiệu:
- Là sự trái ngược trong lời nói, cách làm của 3 nhân vật chính.
- Sử dụng nhiều lời độc thoại thể hiện được tính cách, bản chất nhân vật
- Thể hiện sự mỉa mai của mình với những người sống giả dối, hám lợi.
- Thể hiện rõ sự bài xích và lên án mạnh mẽ đối với con người, xã hội lúc bấy giờ.
- Dựa trên hành động kịch của các nhân vật Hy Lạc, Khiết, Lý.
- Qua lời đối thoại và lời độc thoại nội tâm của các nhân vật cho thấy sự mỉa mai của tác giả.
Suy ngẫm và phản hồi 7
Câu 7 (trang 111, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Cùng với ba bạn trong lớp, em hãy nhập vai và thể hiện lời thoại của một trong bốn nhân vật Hy Lạc, Khiết, Lý, Thận Trọng.
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức về thể loại hài kịch
Lời giải chi tiết:
Để có thể diễn được vở kịch cần có 4 học sinh tương ứng với bốn nhân vật: Lạc, Khiết, Lý, Thận Trọng. Thực hiện đóng vai diễn theo lời thoại và phần chỉ dẫn về trang phục, cử chỉ, điệu bộ…
Để nhập được vai nhân vật cần tìm hiểu kỹ văn bản, chuẩn bị theo chỉ dẫn.
Bài đọc