Soạn bài Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt SGK Ngữ văn 12 tập 2 Kết nối tri thức
Hãy nhớ lại một tình huống mà bạn tự mâu thuẫn với chính mình. Khi ấy bản cảm thấy ra sao? Chia sẻ về những trải nghiệm cụ thể đó.
Trước khi đọc
Trả lời Câu hỏi Trước khi đọc trang 102 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Hãy nhớ lại một tình huống mà bạn tự mâu thuẫn với chính mình. Khi ấy bản cảm thấy ra sao? Chia sẻ về những trải nghiệm cụ thể đó.
Phương pháp giải:
Vận dụng tri thức cá nhân để thực hiện yêu cầu.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
-Tình huống:
Bạn đang đứng trước tủ quần áo, chuẩn bị đi dự tiệc. Bạn muốn mặc một cái gì đó đẹp và ấn tượng, nhưng bạn cũng muốn cảm thấy thoải mái. Bạn mâu thuẫn giữa việc mặc một chiếc váy bó sát khiến bạn cảm thấy tự tin nhưng lại không thoải mái khi di chuyển, hoặc mặc một chiếc quần jean và áo thun khiến bạn cảm thấy thoải mái nhưng lại không cảm thấy tự tin.
-Cảm xúc
Tình huống này có thể khiến bạn cảm thấy lo lắng, bực bội và không chắc chắn. Bạn có thể cảm thấy áp lực phải chọn trang phục hoàn hảo, và bạn có thể lo lắng rằng bạn sẽ đưa ra lựa chọn sai lầm. Bạn cũng có thể cảm thấy thất vọng với bản thân vì không thể đưa ra quyết định.
-Giải quyết:
+ Có một vài điều bạn có thể làm để giải quyết tình huống này:
+ Nghĩ về mục tiêu của bạn. Bạn muốn đạt được gì khi đi dự tiệc? Bạn muốn gây ấn tượng với ai đó? Bạn muốn vui chơi và nhảy múa? Khi bạn biết mục tiêu của mình là gì, bạn có thể thu hẹp các lựa chọn trang phục của mình.
+ Cân nhắc các lựa chọn của bạn. Hãy dành một chút thời gian để thực sự nhìn vào từng món đồ trong tủ quần áo của bạn và nghĩ xem nó có phù hợp với mục tiêu của bạn hay không. Hãy thử kết hợp các món đồ khác nhau để tạo ra các diện mạo khác nhau.
+ Hãy thử nghiệm. Nếu bạn không chắc chắn về một bộ trang phục, hãy thử mặc nó và xem nó có khiến bạn cảm thấy thế nào. Đi bộ xung quanh, nhảy múa và ngồi xuống để xem nó có thoải mái hay không.
+ Nhờ bạn bè hoặc thành viên gia đình giúp đỡ. Nếu bạn vẫn không thể đưa ra quyết định, hãy nhờ bạn bè hoặc thành viên gia đình đưa ra ý kiến của họ. Họ có thể giúp bạn nhìn nhận các lựa chọn của mình một cách khách quan và đưa ra quyết định phù hợp với bạn.
-Kết luận: Mọi người đều trải qua sự mâu thuẫn nội tâm theo thời gian. Đó là một phần bình thường của cuộc sống. Điều quan trọng là phải tìm ra những cách lành mạnh để đối phó với những mâu thuẫn này để chúng không khiến bạn quá căng thẳng hay lo lắng.
- Tình huống: Lựa chọn giữa hai chiếc váy để đi dự bữa tiệc của khối, một chiếc có màu hồng - màu mà tôi yêu thích còn chiếc còn lại rất hợp với dáng của tôi.
- Cảm xúc: lúc đó tôi vô cùng phân vân, không biết nên lựa chọn chiếc nào.
Tình huống: Tôi phải đối mặt với việc lựa chọn giữa việc đi du học hay ở lại Việt Nam học.
Cảm xúc: Lúc ấy tôi cảm thấy bối rối, phân vân, nửa muốn nửa không.
Cách tôi giải quyết: tôi tham khảo ý kiến từ mọi người xung quanh và tự suy nghĩ lại về vấn đề này.
Trong khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Trong khi đọc trang 102 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Hình dung về cảnh tượng được tái hiện trên sân khấu ( ánh sáng, âm thanh, hình ảnh)
Phương pháp giải:
Vận dụng khả năng năng liên tưởng tưởng tượng để tái hiện các hình ảnh.
Lời giải chi tiết:
* Hồn Trương Ba:
- Tính cách:
+ Trong những khoảnh khắc bi thương, đau đớn khi nhận ra sự thật của cái chết và sự chuyển nhập vào một xác thể mới.
+ Trong niềm vui, hạnh phúc khi được trở lại sống và được gặp lại gia đình, bạn bè.
+ Khi tức giận, phẫn nộ trước những xung đột, mâu thuẫn nội tâm.
+ Trong cảm giác chua xót, hối hận khi nhận ra những sai lầm đã từng mắc phải trong quá khứ.
- Cách lập luận:
+ Sử dụng lý lẽ nhẹ nhàng, thuyết phục để giải thích với vợ con về tình hình hiện tại.
+ Dùng lý lẽ sắc bén, đầy quyết đoán để chỉ ra những thiên hướng xấu của bản thân và của những người xung quanh.
+ Sử dụng lý lẽ sâu sắc, triết lý để suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống, về giá trị của tình thương và lòng nhân ái.
* Xác hàng thịt:
- Tính cách:
+ Ban đầu thô lỗ, cục cằn khi tiếp xúc với hồn Trương Ba.
+ Dần trở nên vui vẻ, hồn nhiên khi thích nghi và học được cách sống tích cực từ hồn Trương Ba.
+ Khi hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm đã mắc phải trong quá khứ.
- Cách lập luận:
+ Dùng lý lẽ giản dị, mộc mạc để thể hiện quan điểm sống của mình.
+ Sử dụng lý lẽ thực tế, gần gũi với cuộc sống để bác bỏ những quan điểm sai lầm của hồn Trương Ba.
+ Sử dụng lý lẽ chân thành, đầy cảm xúc để thể hiện lòng hối hận và mong muốn sửa chữa sai lầm.
- Ánh sáng:
+ Mở đầu: Ánh sáng mập mờ, u ám, tạo cảm giác bí ẩn, căng thẳng.
+ Khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt: Ánh sáng dần sáng rõ, nhưng vẫn có phần lạnh lẽo, khác biệt với ánh sáng ấm áp khi hồn Trương Ba ở trong thân xác cũ.
+ Khi Trương Ba đối diện với các con: Ánh sáng thay đổi theo tâm trạng của Trương Ba, lúc bực bội, lúc hối hận, lúc lo lắng.
+ Kết thúc: Ánh sáng dần tối đi, thể hiện sự bi thương và bế tắc của Trương Ba.
- Âm thanh:
+ Tiếng đàn: Nhạc nền du dương, da diết, thể hiện tâm trạng buồn bã, u uất của Trương Ba.
+ Tiếng chim hót: Văng vẳng đâu đây, tạo cảm giác hoang vắng, cô đơn.
+ Tiếng ồn ào: Từ khu chợ, thể hiện sự náo nhiệt, ồn ào của cuộc sống trần tục.
+ Tiếng nức nở: Của các con Trương Ba khi họ nhận ra cha mình đã thay đổi.
- Hình ảnh:
+ Sân khấu được chia thành hai phần:
Phần bên trái: Bàn thờ gia tiên, tượng trưng cho truyền thống, đạo đức.
Phần bên phải: Khu chợ ồn ào, náo nhiệt, tượng trưng cho cuộc sống trần tục.
- Trang phục:
+ Trương Ba: Mặc bộ quần áo trắng của người đã khuất, thể hiện sự thanh tao, nho nhã.
+ Anh hàng thịt: Mặc bộ quần áo nâu sòng, thể hiện sự thô kệch, phàm tục.
- Biểu cảm khuôn mặt:
+ Trương Ba: Buồn bã, u uất, hối hận.
+ Các con Trương Ba: Ngạc nhiên, hoang mang, lo lắng.
Trong khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Trong khi đọc trang 103 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Xác định giọng điệu và lập luận của các nhân vật Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, chú ý các chi tiết đối thoại của các nhân vật
Lời giải chi tiết:
Cách 1
*Hồn Trương Ba:
-Giọng điệu:
+Lúc bi thương, đau khổ khi nhận ra mình đã chết và phải nhập vào xác người khác.
+Lúc vui sướng, hạnh phúc khi được sống lại và gặp gỡ vợ con, bạn bè.
+Lúc tức giận, phẫn nộ khi đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm.
+Lúc chua xót, hối hận khi nhận ra những sai lầm của bản thân trong quá khứ.
- Lập luận:
+Sử dụng những lý lẽ nhẹ nhàng, thuyết phục để giải thích cho vợ con hiểu về hoàn cảnh của mình.
+Sử dụng những lý lẽ sắc bén, đanh thép để phê phán những thói hư tật xấu của bản thân và của những người xung quanh.
+Sử dụng những lý lẽ sâu sắc, giàu triết lý để suy ngẫm về ý nghĩa cuộc sống, về giá trị của tình yêu thương, lòng nhân ái.
*Xác hàng thịt:
-Giọng điệu:
+Lúc thô lỗ, cục cằn khi mới gặp gỡ hồn Trương Ba.
+Lúc vui vẻ, hồn nhiên khi dần dần quen với hồn Trương Ba và học được cách sống tốt đẹp hơn.
+Lúc hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm của bản thân trong quá khứ.
-Lập luận:
+Sử dụng những lý lẽ dung dị, mộc mạc để thể hiện quan điểm sống của bản thân.
+Sử dụng những lý lẽ thực tế, gần gũi với đời sống để phản bác những quan điểm sai lầm của hồn Trương Ba.
+Sử dụng những lý lẽ chân thành, cảm động để bày tỏ lòng hối hận và mong muốn được sửa chữa sai lầm.
- Hồn Trương Ba: giọng điệu đau khổ, bối rối; cử chỉ điệu bộ đầy lúng túng; lời thoại thì ngắn, thái độ thì tự ti, đau khổ và khao khát muốn thoát khỏi cuộc sống như hiện tại.
- Xác hàng thịt: Giọng đắc thắng, đầy tự tin; thể hiện sức mạnh ghê gớm của mình và còn tỏ ra ghen với chính bản thân mình.
1. Hồn Trương Ba:
- Giọng đau khổ, bối rối: Hồn Trương Ba đang trải qua sự đau khổ và bất an. Giọng điệu của anh ta thể hiện sự lo lắng và khó khăn.
- Cử chỉ, điệu bộ lúng túng, khổ sở: Hồn Trương Ba tỏ ra lúng túng, không biết làm thế nào để thoát khỏi tình trạng hiện tại.
- Lời thoại ngắn, yếu ớt: Anh ta không có nhiều lời, chỉ nói những điều cần thiết.
- Tự ti, đau khổ vì không muốn sống như hiện tại: Hồn Trương Ba muốn tách ra khỏi xác anh hàng thịt.
- Muốn tách ra khỏi xác anh hàng thịt: Anh ta mong muốn được giải thoát khỏi thân thể hiện tại.
2. Xác hàng thịt:
1. Giọng đắc thắng, tự tin: Xác hàng thịt tự tin và mạnh mẽ.
2. Có tiếng nói, mạnh mẽ: Anh ta có khả năng nói chuyện và thể hiện sức mạnh.
3. Thể hiện sức mạnh ghê gớm: Xác hàng thịt có khả năng sai khiến linh hồn của Hồn Trương Ba.
4. Ghen với chính thân thể mình: Anh ta ghen tỵ với sức mạnh của thân xác.
Trong khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Trong khi đọc trang 105 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Chú ý thái độ, tâm trạng của các nhân vật vợ Trương Ba, cái Gái, người con dâu.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, tìm ra các chi tiết miêu tả các nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Vợ Trương Ba:
- Thái độ:
+ Ban đầu: Bàng hoàng, đau khổ khi biết chồng đã chết.
+ Sau đó: Lo lắng, nghi ngờ khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt.
+ Dần dần: Thấu hiểu, thương cảm cho hoàn cảnh của chồng.
+ Cuối cùng: Quyết định tha thứ cho chồng và cùng nhau vun vén hạnh phúc gia đình.
- Tâm trạng:
+ Buồn bã, đau đớn: Khi biết chồng đã chết và phải chịu cảnh sinh ly tử biệt.
+ Lo lắng, hoang mang: Khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt và có những hành động kỳ lạ.
+ Thương cảm, xót xa: Khi nhận ra những mâu thuẫn, xung đột nội tâm của chồng.
+ Hạnh phúc, hy vọng: Khi vợ chồng được đoàn tụ và cùng nhau hướng đến tương lai tốt đẹp hơn.
* Cái Gái:
- Thái độ:
+ Ban đầu: Tò mò, thích thú khi gặp gỡ hồn Trương Ba trong xác anh hàng thịt.
+ Sau đó: Dần dần nảy sinh tình cảm với hồn Trương Ba.
+ Cuối cùng: Quyết định hy sinh tình cảm của mình để vun vén hạnh phúc gia đình cho Trương Ba.
- Tâm trạng:
+ Vui vẻ, hồn nhiên: Khi gặp gỡ hồn Trương Ba và trò chuyện cùng anh.
+ Bối rối, lo lắng: Khi nhận ra mình đã nảy sinh tình cảm với hồn Trương Ba.
+ Buồn bã, đau khổ: Khi quyết định hy sinh tình cảm của mình để vun vén hạnh phúc gia đình cho Trương Ba.
+ Hy vọng, tin tưởng: Vào tương lai tươi sáng của Trương Ba và vợ con.
* Con dâu:
- Thái độ:
+ Hiếu thảo, kính trọng: Với cha chồng và mẹ chồng.
+ Thấu hiểu, thông cảm: Cho hoàn cảnh của cha chồng.
+ Chủ động, quyết đoán: Khi giải quyết những mâu thuẫn trong gia đình.
- Tâm trạng:
+ Lo lắng, buồn bã: Khi biết cha chồng đã chết và gia đình gặp nhiều khó khăn.
+ Thương cảm, xót xa: Khi nhận ra những mâu thuẫn, xung đột nội tâm của cha chồng.
+ Quyết tâm: Giữ gìn hạnh phúc gia đình và giúp đỡ cha mẹ vượt qua khó khăn.
- Kết luận: Mỗi nhân vật trong vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" đều có thái độ và tâm trạng riêng, góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng cho tác phẩm. Qua những diễn biến tâm lý của các nhân vật, vở kịch đã đề cập đến nhiều vấn đề sâu sắc về cuộc sống, về con người, giúp người đọc có thêm nhiều suy ngẫm về giá trị của tình yêu thương, lòng nhân ái và về ý nghĩa của hạnh phúc gia đình.
|
Đối tượng |
Thái độ |
Tâm trạng |
|
Vợ Trương Ba |
+ Ban đầu: Bàng hoàng, đau khổ khi biết chồng đã chết. + Sau đó: Lo lắng, nghi ngờ khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt. + Dần dần: Thấu hiểu, thương cảm cho hoàn cảnh của chồng. + Cuối cùng: Quyết định tha thứ cho chồng và cùng nhau vun vén hạnh phúc gia đình. |
+ Buồn bã, đau đớn: Khi biết chồng đã chết và phải chịu cảnh sinh ly tử biệt. + Lo lắng, hoang mang: Khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt và có những hành động kỳ lạ. + Thương cảm, xót xa: Khi nhận ra những mâu thuẫn, xung đột nội tâm của chồng. + Hạnh phúc, hy vọng: Khi vợ chồng được đoàn tụ và cùng nhau hướng đến tương lai tốt đẹp hơn. |
|
Cái Gái |
+ Ban đầu: Tò mò, thích thú khi gặp gỡ hồn Trương Ba trong xác anh hàng thịt. + Sau đó: Dần dần nảy sinh tình cảm với hồn Trương Ba. + Cuối cùng: Quyết định hy sinh tình cảm của mình để vun vén hạnh phúc gia đình cho Trương Ba. |
+ Vui vẻ, hồn nhiên: Khi gặp gỡ hồn Trương Ba và trò chuyện cùng anh. + Bối rối, lo lắng: Khi nhận ra mình đã nảy sinh tình cảm với hồn Trương Ba. + Buồn bã, đau khổ: Khi quyết định hy sinh tình cảm của mình để vun vén hạnh phúc gia đình cho Trương Ba. + Hy vọng, tin tưởng: Vào tương lai tươi sáng của Trương Ba và vợ con. |
|
Người con dâu |
+ Hiếu thảo, kính trọng: Với cha chồng và mẹ chồng. + Thấu hiểu, thông cảm: Cho hoàn cảnh của cha chồng. + Chủ động, quyết đoán: Khi giải quyết những mâu thuẫn trong gia đình. |
+ Lo lắng, buồn bã: Khi biết cha chồng đã chết và gia đình gặp nhiều khó khăn. + Thương cảm, xót xa: Khi nhận ra những mâu thuẫn, xung đột nội tâm của cha chồng. + Quyết tâm: Giữ gìn hạnh phúc gia đình và giúp đỡ cha mẹ vượt qua khó khăn. |
Trong khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Trong khi đọc trang 107 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Hình dung giọng điệu, hành động của nhân vật trên sân khấu.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, vận dụng khả năng liên tưởng tưởng tượng để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
* Hồn Trương Ba:
- Giọng điệu:
+ Lúc bi thương, đau khổ khi nhận ra mình đã chết và phải nhập vào xác người khác.
+ Lúc vui sướng, hạnh phúc khi được sống lại và gặp gỡ vợ con, bạn bè.
+ Lúc tức giận, phẫn nộ khi đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm.
+ Lúc chua xót, hối hận khi nhận ra những sai lầm của bản thân trong quá khứ.
- Hành động:
+ Lúc run rẩy, lúng túng khi mới nhập vào xác anh hàng thịt.
+ Lúc vui vẻ, hớn hở khi được trò chuyện với vợ con, bạn bè.
+ Lúc tức giận, đập bàn đập ghế khi đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm.
+ Lúc suy tư, trầm ngâm khi suy ngẫm về cuộc sống, về con người.
* Xác hàng thịt:
- Giọng điệu:
+ Lúc thô lỗ, cục cằn khi mới gặp gỡ hồn Trương Ba.
+ Lúc vui vẻ, hồn nhiên khi dần dần quen với hồn Trương Ba và học được cách sống tốt đẹp hơn.
+ Lúc hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm của bản thân trong quá khứ.
- Hành động:
+ Lúc thô lỗ, hung hăng khi đối xử với mọi người xung quanh.
+ Lúc vui vẻ, hồn nhiên khi được trò chuyện với hồn Trương Ba và học được những điều mới mẻ.
+ Lúc hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm của bản thân và cố gắng sửa chữa.
* Nhân vật khác:
- Giọng điệu:
+ Tùy thuộc vào từng nhân vật và tình huống cụ thể.
- Hành động:
+ Tùy thuộc vào từng nhân vật và tình huống cụ thể.
- Ví dụ:
+ Khi hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt, anh ta sẽ có những hành động khác thường so với bình thường, khiến cho mọi người xung quanh ngạc nhiên, bối rối.
+ Khi hồn Trương Ba gặp gỡ vợ con, anh ta sẽ có những hành động thể hiện tình cảm, sự quan tâm đối với vợ con, khiến cho họ cảm động và hạnh phúc.
+ Khi hồn Trương Ba đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm, anh ta sẽ có những hành động thể hiện sự giằng xé, đau khổ, khiến cho khán giả cảm thấy đồng cảm và xót xa.
+ Kết luận: Giọng điệu và hành động của các nhân vật trên sân khấu đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của vở kịch. Qua những biểu hiện bên ngoài của các nhân vật, khán giả có thể hiểu được tâm lý, suy nghĩ, cảm xúc của họ, từ đó có thêm nhiều suy ngẫm về cuộc sống, về con người.
|
Nhân vật |
Giọng điệu |
Hành động |
|
Hồn Trương Ba |
- Khi đau buồn và tuyệt vọng nhận ra mình đã chết và phải sống trong thân xác của người khác. - Khi hân hoan và hạnh phúc được sống lại và gặp gỡ vợ con, bạn bè. - Khi phẫn nộ và tức giận đối diện với những mâu thuẫn và xung đột nội tâm. - Khi cảm thấy chua xót và hối hận về những sai lầm đã phạm phải trong quá khứ. |
- Khi run rẩy, lúng túng lúc mới nhập vào xác anh hàng thịt. - Khi vui vẻ, hớn hở trò chuyện cùng vợ con, bạn bè. - Khi tức giận, đập bàn đập ghế trước những mâu thuẫn và xung đột nội tâm. - Khi suy tư, trầm ngâm suy ngẫm về cuộc sống và con người. |
|
Xác Hàng Thịt |
- Ban đầu, thô lỗ và cục cằn khi mới gặp hồn Trương Ba. - Dần dần trở nên vui vẻ và hồn nhiên khi quen với hồn Trương Ba và học được cách sống tốt đẹp hơn. - Khi hối hận và ăn năn nhận ra những sai lầm của bản thân trong quá khứ. |
- Lúc thô lỗ, hung hăng khi đối xử với mọi người xung quanh. - Lúc vui vẻ, hồn nhiên khi được trò chuyện với hồn Trương Ba và học được những điều mới mẻ. - Lúc hối hận, ăn năn khi nhận ra những sai lầm của bản thân và cố gắng sửa chữa. |
1. Hồn Trương Ba:
- Giọng đau khổ, bối rối.
- Cử chỉ, điệu bộ lúng túng, khổ sở.
- Lời thoại ngắn, yếu ớt.
- Tự ti, đau khổ vì không muốn sống như hiện tại.
- Muốn tách ra khỏi xác anh hàng thịt.
2. Xác hàng thịt:
- Giọng đắc thắng, tự tin.
- Có tiếng nói, mạnh mẽ.
- Thể hiện sức mạnh ghê gớm.
- Sai khiến linh hồn của Hồn Trương Ba.
- Ghen với chính thân thể mình.
Trong cuộc đối thoại này, Hồn Trương Ba và Xác hàng thịt tranh luận về tình trạng của họ, với những lời lẽ thô bạo và đầy mâu thuẫn. Từ đó, tác giả tạo nên một bức tranh tâm lý phức tạp về con người và tình cảm trong vở kịch này.
Trong khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Trong khi đọc trang 108 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Chú ý sự khác biệt trong các lí lẽ, lập luận của Hồn Trương Ba và Đế Thích.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản chú ý lời nói và hành động của các nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
*Hồn Trương Ba:
- Quan điểm: Sống là được sống, được hòa hợp cả về thể xác và tâm hồn. Con người cần được sống đúng với bản thân mình, được trải nghiệm những cảm xúc, tình cảm của cuộc sống.
- Lập luận:
+Sử dụng những lý lẽ nhẹ nhàng, thuyết phục để giải thích cho Đế Thích hiểu về mong muốn được sống lại của mình.
Phê phán quan điểm "sống là sống" của Đế Thích, cho rằng đó là quan điểm phi nhân văn, thiếu đi sự trân trọng giá trị của cuộc sống.
+Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc được sống đúng với bản thân, được hòa hợp cả về thể xác và tâm hồn.
*Đế Thích:
- Quan điểm: Sống là được tồn tại, được tiếp tục trải nghiệm cuộc sống, dù là dưới bất kỳ hình thức nào. Con người cần biết trân trọng sự sống, dù là ngắn ngủi hay dài lâu.
- Lập luận:
+Sử dụng những lý lẽ logic, thuyết phục để giải thích cho Hồn Trương +Ba hiểu về quy luật sinh tử của con người.
+Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc trân trọng sự sống, dù là ngắn ngủi hay dài lâu.
+Cho rằng việc hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt là một cơ hội để anh ta có thể tiếp tục trải nghiệm cuộc sống và sửa chữa những sai lầm trong quá khứ.
-Sự khác biệt:
+ Quan điểm về ý nghĩa cuộc sống: Hồn Trương Ba quan niệm sống là được sống đúng với bản thân, được hòa hợp cả về thể xác và tâm hồn, trong khi Đế Thích quan niệm sống là được tồn tại, được tiếp tục trải nghiệm cuộc sống.
+ Cách nhìn nhận giá trị của cuộc sống: Hồn Trương Ba trân trọng giá trị của cuộc sống hiện tại, muốn được sống trọn vẹn từng khoảnh khắc, trong khi Đế Thích nhìn nhận giá trị của cuộc sống một cách bao quát, trân trọng cả quá khứ, hiện tại và tương lai.
+ Cách giải quyết mâu thuẫn: Hồn Trương Ba muốn được trở lại đúng với con người của mình, trong khi Đế Thích muốn anh ta chấp nhận thực tế và tiếp tục sống trong cơ thể mới.
-Kết luận: Sự khác biệt trong các lí lẽ, lập luận của Hồn Trương Ba và Đế Thích đã tạo nên những mâu thuẫn, xung đột trong vở kịch, góp phần làm nổi bật chủ đề về ý nghĩa cuộc sống, về giá trị của tình yêu thương, lòng nhân ái. Qua những đối thoại, tranh luận giữa hai nhân vật, vở kịch đã mang đến cho khán giả nhiều suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, về con người.
* Lí lẽ:
Với Hồn Trương Ba thì sống là được hòa hợp giữa thể xác và tâm hồn; còn với Đế Thích, chỉ cần đang tồn tại là đang sống.
* Lập luận:
Quan điểm về ý nghĩa của cuộc sống, cách nhìn nhận của cuộc sống đã tạo nên sự mâu thuẫn rất tự nhiên và cũng rất kịch tính cho tác phẩm.
Trong khi đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Trong khi đọc trang 110 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Chú ý sự thay đổi trong giọng điệu, thái độ của Hồn Trương Ba
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, chú ý những chi tiết thể hiện giọng điệu,thái độ của nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Giai đoạn 1: Sau khi chết và nhập vào xác anh Hàng Thịt
+ Giọng điệu: Bàng hoàng, lo lắng, sợ hãi, hoang mang.
+ Thái độ: Bị động, chưa quen với hoàn cảnh mới, có những hành động, lời nói kỳ quặc.
- Giai đoạn 2: Gặp gỡ vợ con, bạn bè
+ Giọng điệu: Vui sướng, hạnh phúc, xúc động.
+ Thái độ: Thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm đối với vợ con, bạn bè.
+ Bắt đầu có những suy nghĩ về cuộc sống, về bản thân.
- Giai đoạn 3: Đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm
+ Giọng điệu: Buồn bã, đau khổ, giằng xé, mâu thuẫn.
+ Thái độ: Hối hận về những sai lầm trong quá khứ, tự trách bản thân.
+ Có những hành động tiêu cực như say rượu, đánh bạc.
- Giai đoạn 4: Nhận ra ý nghĩa cuộc sống, quyết tâm sửa chữa sai lầm
+ Giọng điệu: Chững chạc, quyết tâm, có trách nhiệm.
+ Thái độ: Thay đổi cách nhìn nhận cuộc sống, hướng đến những điều tốt đẹp.
+ Có những hành động tích cực như giúp đỡ mọi người, làm việc thiện.
- Kết luận: Sự thay đổi trong giọng điệu, thái độ của Hồn Trương Ba thể hiện diễn biến tâm lý, suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật trước hoàn cảnh mới. Qua những thay đổi này, vở kịch đã đề cập đến nhiều vấn đề sâu sắc về cuộc sống, về con người, giúp người đọc có thêm nhiều suy ngẫm về giá trị của cuộc sống, về ý nghĩa của tình yêu thương, lòng nhân ái và về tầm quan trọng của việc sống có trách nhiệm.
- Giai đoạn 1: Sau khi chết và nhập vào xác anh Hàng Thịt
+ Giọng điệu: Bàng hoàng, lo lắng, sợ hãi, hoang mang.
+ Thái độ: Bị động, chưa quen với hoàn cảnh mới, có những hành động, lời nói kỳ quặc.
- Giai đoạn 2: Gặp gỡ vợ con, bạn bè
+ Giọng điệu: Vui sướng, hạnh phúc, xúc động.
+Thái độ: Thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm đối với vợ con, bạn bè.
- Giai đoạn 3: Đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm
+ Giọng điệu: Buồn bã, đau khổ, giằng xé, mâu thuẫn.
+ Thái độ: Hối hận về những sai lầm trong quá khứ, tự trách bản thân.
- Giai đoạn 4: Nhận ra ý nghĩa cuộc sống, quyết tâm sửa chữa sai lầm
+ Giọng điệu: Chững chạc, quyết tâm, có trách nhiệm.
+ Thái độ: Thay đổi cách nhìn nhận cuộc sống, hướng đến những điều tốt đẹp.
Trong khi đọc 7
Trả lời Câu hỏi 7 Trong khi đọc trang 112 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Hình dung cảnh tượng được miêu tả trong đoạn kết của vở kịch
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn kết vận dụng khả năng liên tưởng tưởng tượng để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Ánh sáng:
- Mờ dần, bao trùm sân khấu trong một bầu không khí huyền ảo, thơ mộng.
* Âm thanh:
- Tiếng côn trùng rả rích, tiếng chim hót líu lo hòa quyện với tiếng gió xào xạc tạo nên bản nhạc đồng quê nhẹ nhàng, thanh bình.
- Tiếng hát ru con ngọt ngào của vợ Trương Ba vang vọng trong đêm khuya, thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm của người phụ nữ dành cho con mình.
*Hình ảnh:
- Trên sân khấu:
+ Hồn Trương Ba xuất hiện trong hình ảnh một ông lão hiền từ, phúc hậu, mỉm cười hạnh phúc nhìn vợ con đang quây quần bên nhau.
+ Vợ Trương Ba ôm con vào lòng, hát ru con ngủ với ánh mắt dịu dàng, ấm áp.
+ Cái Gái đứng bên cạnh, nhìn vợ con Trương Ba với ánh mắt trìu mến, chan hòa tình thương.
+ Hình ảnh gia đình Trương Ba quây quần bên nhau, tượng trưng cho hạnh phúc bình dị, giản đơn nhưng vô cùng quý giá.
- Bên ngoài sân khấu:
+ Bầu trời đêm đầy sao lấp lánh, như đang chúc phúc cho hạnh phúc của gia đình Trương Ba.
+ Gió thổi nhẹ nhàng, mang theo hương thơm của hoa cỏ, tạo cảm giác thanh bình, yên ả.
- Cảm xúc:
+ Cảnh tượng trong đoạn kết của vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" mang đến cho người xem cảm xúc nhẹ nhàng, thanh bình, xen lẫn chút bâng khuâng, hoài niệm.
+ Qua cảnh tượng này, vở kịch đã khẳng định giá trị của tình yêu thương, lòng nhân ái và tầm quan trọng của hạnh phúc gia đình.
- Kết luận: Đoạn kết của vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" là một bức tranh đẹp đẽ, đầy ý nghĩa, khép lại câu chuyện một cách trọn vẹn, để lại cho người xem nhiều suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, về con người.
- Khu vườn của Trương Ba:
+ Trương Ba hóa thân vào những hình ảnh quen thuộc trong gia đình: ánh lửa bà nấu cơm, con dao bà giẫy cỏ, cầu ao bà vo gạo, và trong mỗi trái cây mà cái Gái nâng niu.
+ Cảnh này tượng trưng cho sự sống mới và kết nối với quá khứ.
- Cu Tị sống lại:
+ Cu Tị ôm chầm lấy mẹ, chị Lụa cuống quít vuốt ve con.
+ Sự ra đi của Trương Ba đã mang lại sự sống mới cho Cu Tị.
1. Khu vườn của Trương Ba:
- Trương Ba hóa thân vào những hình ảnh quen thuộc trong gia đình.
- Ánh lửa bà nấu cơm, con dao bà giẫy cỏ, cầu ao bà vo gạo, và trong mỗi trái cây, cái Gái nâng niu.
- Cảnh này tượng trưng cho sự sống mới và kết nối với quá khứ.
2. Cu Tị sống lại:
- Cu Tị đang ôm chầm lấy mẹ, chị Lụa cuống quít vuốt ve con.
- Sự ra đi của Trương Ba đã mang lại sự sống mới cho Cu Tị.
- Chị Lụa đớn đau tột độ, tưởng chừng như sắp tuột mất đứa con yêu dấu khỏi tay mình, nhưng nay nó lại trở về khỏe mạnh và vui cười quấn quýt ngay cạnh bên.
* Đoạn kết này tạo nên một hình ảnh đẹp và đầy ý nghĩa về sự sống, tình thân, và kết nối giữa thế hệ.
Sau khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Tóm tắt các sự kiện chính trong từng lớp kịch. Nêu nhận xét về diễn biến của các sự kiện đó
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, vận dụng khả năng tổng hợp kiến thức để thực hiện yêu cầu.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Lớp 1:
- Sự kiện chính:
+ Nam Tào nhầm lẫn, bắt hồn Trương Ba về âm phủ.
+ Nam Tào sửa sai bằng cách cho hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt vừa mới chết.
+ Hồn Trương Ba gặp gỡ Đế Thích, được Đế Thích giải thích về quy luật sinh tử.
+ Hồn Trương Ba được Đế Thích cho phép trở về dương gian trong 7 ngày.
- Nhận xét:
+ Diễn biến nhanh, dồn dập, tạo sự bất ngờ cho khán giả.
+ Giới thiệu các nhân vật chính và mâu thuẫn kịch.
+ Đặt nền tảng cho những diễn biến tiếp theo của vở kịch.
*Lớp 2:
- Sự kiện chính:
+ Hồn Trương Ba trở về nhà, gặp gỡ vợ con, bạn bè.
+ Hồn Trương Ba vui sướng khi được gặp lại những người thân yêu.
+ Vợ con Trương Ba ngỡ ngàng, hoang mang khi thấy chồng mình có những hành động kỳ quặc.
+ Cái Gái xuất hiện, tỏ ra thích thú với hồn Trương Ba.
- Nhận xét:
+ Diễn biến chậm rãi, nhẹ nhàng, tập trung vào tâm lý nhân vật.
+ Khắc họa hình ảnh vợ Trương Ba, Cái Gái và những mâu thuẫn nội tâm của Hồn Trương Ba.
+ Tạo ra bầu không khí vui tươi, hài hước xen lẫn chút bi thương.
* Lớp 3:
- Sự kiện chính:
+ Hồn Trương Ba đối diện với những mâu thuẫn, xung đột nội tâm.
+ Hồn Trương Ba bị cám dỗ bởi những ham muốn bản năng của xác hàng thịt.
+ Hồn Trương Ba dần dần thay đổi, trở nên giống với anh hàng thịt.
+ Vợ con Trương Ba đau khổ, thất vọng khi nhận ra sự thay đổi của chồng.
- Nhận xét:
+ Diễn biến gay cấn, căng thẳng, thể hiện những mâu thuẫn gay gắt trong nội tâm nhân vật.
+ Đưa vở kịch đến cao trào, đẩy con người vào những tình huống lựa chọn khó khăn.
+ Gợi lên những suy ngẫm về bản chất con người, về giá trị của đạo đức.
*Lớp 4:
- Sự kiện chính:
+ Hồn Trương Ba thức tỉnh, nhận ra sai lầm của bản thân.
+ Hồn Trương Ba quyết tâm sửa chữa sai lầm, sống tốt hơn.
+ Hồn Trương Ba từ chối lời đề nghị của Đế Thích, trở về cõi hư vô.
+ Vợ con Trương Ba đau buồn nhưng vẫn tin tưởng vào sự thay đổi của chồng.
- Nhận xét:
+ Diễn biến có phần nhẹ nhàng, giải quyết mâu thuẫn một cách hợp lý.
+ Thể hiện niềm tin vào bản chất tốt đẹp của con người, khả năng hoàn thiện bản thân của mỗi người.
+ Kết thúc vở kịch một cách ý nghĩa, để lại dư âm cho khán giả.
- Nhìn chung: Vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" có diễn biến hợp lý, logic, dẫn dắt người xem từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Mỗi lớp kịch đều có những sự kiện chính riêng, góp phần tạo nên nội dung phong phú, đa dạng cho tác phẩm. Diễn biến của các sự kiện trong vở kịch vừa gay cấn, căng thẳng, vừa nhẹ nhàng, sâu lắng, khơi gợi nhiều suy ngẫm cho người xem về cuộc sống, về con người.
|
Lớp kịch |
Sự kiện |
Nhận xét |
|
Lớp kịch 1 |
Hồn Trương Ba được sống lại ở xác Hàng Thịt |
- Diễn biến bất ngờ, mở ra nút thắt cho vở kịch - Tạo sự tò mò cho người đọc |
|
Lớp kịch 2 |
Hồn Trương Ba gặp lại những người thân |
- Nội tâm nhân vật giằng xé => thể hiện sự bất hòa giữa hồn và xác. - Tạo mâu thuẫn cho vở kịch |
|
Lớp kịch 3 |
Hồn Trương Ba gặp lại Đế Thích |
- Đẩy bi kịch lên cao trào nhất. - Thể hiện tư tưởng của tác giả |
|
Lớp kịch 4 |
Hồn Trương Ba về đúng nơi nên thuộc về |
- Cái kết bất ngờ cho người đọc - Mở ra nhiều suy nghĩ về cuộc sống |
Tóm tắt và nhận xét diễn biến các sự kiện:
Lớp kịch 1:
- Sự kiện: Hồn Trương Ba được sống lại trong thân xác anh hàng thịt Cu Tị.
- Nhận xét:
+ Diễn biến bất ngờ, mở ra nút thắt cho vở kịch.
+ Tạo sự tò mò, hấp dẫn cho người xem.
- Lớp kịch 2:
- Sự kiện: Hồn Trương Ba gặp gỡ gia đình, thể hiện sự bất hòa giữa hồn và xác.
- Nhận xét:
+ Diễn biến thể hiện bi kịch nội tâm của nhân vật.
+ Tạo sự mâu thuẫn, xung đột cho vở kịch.
Lớp kịch 3:
- Sự kiện: Hồn Trương Ba gặp Đế Thích, bày tỏ mong muốn được trả lại kiếp người.
- Nhận xét:
+ Diễn biến đẩy bi kịch lên cao trào.
+ Thể hiện tư tưởng của tác giả về giá trị con người.
Lớp kịch 4:
- Sự kiện: Hồn Trương Ba trở về với cõi chết, xác anh hàng thịt cũng chết theo.
- Nhận xét:
+ Diễn biến tạo sự bất ngờ, day dứt cho người xem.
+ Mở ra nhiều suy ngẫm về ý nghĩa cuộc sống.
Nhận xét chung:
- Diễn biến các sự kiện logic, chặt chẽ, dẫn dắt người xem đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.
- Tạo sự mâu thuẫn, xung đột gay gắt, đẩy bi kịch lên cao trào.
Sau khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Xác định xung đột chính trong đoạn trích. Qua xung đột đó, Lưu Quang Vũ làm nổi bật bi kịch gì của con người
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, chú ý các xung đột có trong văn bản, sử dụng cảm nhận của bản thân để nêu lên tác dụng của các bi kịch đó.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Xung đột chính trong đoạn trích "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" là mâu thuẫn nội tâm của nhân vật Trương Ba khi linh hồn thanh cao của ông bị nhốt vào thân xác thô lỗ của anh hàng thịt. Mâu thuẫn này được thể hiện qua nhiều chi tiết:
+ Trương Ba không thể chấp nhận bản thân: Ông liên tục cảm thấy xa lạ với chính mình, "thấy mình như con rắn bò vào hang", "thấy mình như con vẹt mượn lông". Ông đau đớn khi nhận ra những bản năng thấp hèn của anh hàng thịt đang dần lấn át tâm hồn thanh cao của mình.
+ Trương Ba phải đấu tranh để giữ gìn bản sắc: Ông cố gắng cư xử đúng mực, giữ gìn nếp sống đạo đức của một người nông dân chất phác. Tuy nhiên, bản năng của anh hàng thịt liên tục cám dỗ ông, khiến ông suýt ngã vào những ham muốn thấp hèn.
+ Trương Ba đối diện với sự xa lánh, nghi ngờ: Vợ con, bạn bè không còn nhận ra ông, xa lánh và nghi ngờ ông. Mâu thuẫn này khiến Trương Ba càng thêm đau khổ và cô đơn.
- Bi kịch của con người được làm nổi bật qua xung đột này:
+ Bi kịch đánh mất bản thân: Trương Ba bị giằng xé giữa hai bản ngã: bản ngã thanh cao của linh hồn và bản ngã thô lỗ của thể xác. Ông không thể hòa nhập với chính mình, dẫn đến sự giày vò, dằn vặt nội tâm.
+ Bi kịch bị tha hóa: Trương Ba dần bị tha hóa bởi những bản năng thấp hèn của anh hàng thịt. Ông suýt ngã vào những ham muốn vật chất, đánh mất phẩm giá của một con người.
+ Bi kịch cô đơn: Trương Ba bị cô lập bởi chính những người thân yêu nhất. Ông không thể chia sẻ nỗi đau khổ của mình với ai, càng thêm chìm đắm trong bi kịch.
- Lưu Quang Vũ đã sử dụng nghệ thuật xây dựng tình huống độc đáo, kết hợp với ngôn ngữ giàu sức gợi để khắc họa thành công bi kịch của con người trong vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt". Qua đó, tác giả gửi gắm thông điệp sâu sắc về giá trị của nhân phẩm, về tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc con người trong cuộc sống.
- Xung đột chính: Sự giằng xé giữa tâm hồn và thể xác
- Bi kịch của con người được Lưu Quang Vũ gửi gắm: bị kịch của con người khi đánh mất giá trị của bản thân.
Xung đột chính:
- Xung đột giữa hồn và xác trong con người Trương Ba.
- Xung đột giữa quan niệm sống coi trọng giá trị tinh thần và đề cao giá trị vật chất.
Bi kịch:
- Bi kịch của con người khi phải sống trong sự bất hòa giữa hồn và xác.
- Bi kịch của con người khi đánh mất bản thân, giá trị tinh thần.
Sau khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Phân tích diễn biến tâm trạng của Trương Ba trong đoạn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt.
Phương pháp giải:
Vận dụng khả năng phân tích để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Đoạn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt trong vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" của Lưu Quang Vũ là một đoạn trích tiêu biểu thể hiện diễn biến tâm trạng đầy phức tạp của Trương Ba khi linh hồn thanh cao của ông bị nhốt vào thân xác thô lỗ của anh hàng thịt.
- Diễn biến tâm trạng của Trương Ba:
+ Bắt đầu bằng sự hoang mang, lo lắng: Trương Ba không thể tin nổi sự thật mình đang ở trong thân xác của người khác. Ông liên tục đặt câu hỏi để xác minh ("Đây là đâu?", "Tôi là ai?"), thể hiện sự bối rối và hoảng hốt trước tình cảnh éo le của bản thân.
+ Chuyển sang sự tức giận: Khi nhận ra mình đã trở thành anh hàng thịt, Trương Ba vô cùng tức giận. Ông trách móc số phận, oán hận Đế Thích đã trớ trêu đưa ông vào hoàn cảnh này. Sự tức giận của Trương Ba thể hiện qua những lời nói gay gắt, thậm chí xúc phạm Xác Hàng Thịt.
+ Dần dần chuyển sang sự buồn bã, chán nản: Trương Ba nhận ra rằng mình không thể thoát khỏi thân xác này. Ông cảm thấy buồn bã, chán nản khi phải sống trong một cơ thể không thuộc về mình. Nỗi buồn của Trương Ba được thể hiện qua những lời than thở, giọng điệu ảm đạm.
+ Lên đến đỉnh điểm của sự tuyệt vọng: Khi Xác Hàng Thịt phơi bày những ham muốn thấp hèn, thô tục, Trương Ba hoàn toàn tuyệt vọng. Ông không thể chấp nhận bản thân bị tha hóa bởi những bản năng thấp kém. Nỗi tuyệt vọng của Trương Ba được thể hiện qua những lời nói cay đắng, chua chát.
+ Quyết tâm giữ gìn bản sắc: Tuy nhiên, Trương Ba không cam chịu khuất phục trước số phận. Ông quyết tâm giữ gìn bản sắc thanh cao của mình, không để bản thân bị tha hóa bởi Xác Hàng Thịt. Quyết tâm của Trương Ba được thể hiện qua những lời nói khẳng định mạnh mẽ.
- Phân tích:
+ Diễn biến tâm trạng của Trương Ba được thể hiện một cách sinh động, chân thực qua ngôn ngữ đối thoại.
Lưu Quang Vũ đã sử dụng nghệ thuật tương phản để làm nổi bật sự mâu thuẫn nội tâm của Trương Ba: giữa linh hồn thanh cao và thể xác thô lỗ.
+ Qua đoạn đối thoại này, tác giả đã thể hiện sự thấu hiểu sâu sắc tâm lý con người trong hoàn cảnh éo le, đồng thời gửi gắm thông điệp về giá trị của nhân phẩm, về tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc con người trong cuộc sống.
Trong cuộc đối thoại này, Hồn Trương Ba chiến đấu với những ham muốn bản năng của thân xác hàng thịt. Sau một thời gian, hồn Trương Ba cũng bị dần hòa nhập vào thế giới vật chất, làm cho gia đình anh trở nên rạn nứt và đau buồn. Trương Ba quyết định thắp nhang và kêu gọi Đế Thích để quyết định rời bỏ thân xác của mình.
Phân tích diễn biến tâm trạng Trương Ba:
- Hồn Trương Ba đang ở trong tâm trạng vô cùng bức bối, đau khổ. Anh ta thể hiện điều này qua những câu cảm thán ngắn, dồn dập cùng với ước nguyện khắc khoải.
- Hồn bức bối bởi không thể nào thoát ra khỏi cái thân xác mà hồn ghê tởm.
- Hồn đau khổ bởi mình không còn là mình nữa.
Trong cuộc đối thoại này, Hồn Trương Ba đấu tranh với những ham muốn bản năng của thân xác hàng thịt. Sau một thời gian, chính hồn Trương Ba cũng phần nào bị tha hóa, gia đình Trương Ba trở nên ly tán và đau buồn. Trương Ba quyết định thắp nhang gọi Đế Thích lên để quyết định rời khỏi thân xác anh hàng thịt.
Sau khi đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Nhận xét về kết thúc của vở kịch. Theo bạn, đó có phải là một kết thúc bi kịch không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần kết thúc, vận dụng tri thức cá nhân để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Kết thúc của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một kết thúc mở, đầy ám ảnh và khiến người xem suy ngẫm.
- Phân tích:
+ Hồn Trương Ba lựa chọn cái chết: Sau khi biết được cu Tị đã chết, Trương Ba quyết định trả lại xác cho anh hàng thịt và chấp nhận cái chết. Ông không muốn sống trong một cơ thể không thuộc về mình, cũng không muốn tiếp tục chịu đựng sự giày vò nội tâm.
+ Đế Thích thương xót và hứa sẽ giúp đỡ: Đế Thích thương xót cho số phận của Trương Ba và hứa sẽ giúp đỡ ông trong kiếp sau. Tuy nhiên, Đế Thích không thể thay đổi quyết định của Trương Ba.
+ Vợ con, bạn bè tiễn đưa Trương Ba: Vợ con, bạn bè của Trương Ba vô cùng đau buồn khi ông ra đi. Họ tiếc thương một người chồng, người cha, người bạn tốt bụng và nhân hậu.
+ Vở kịch kết thúc với dấu chấm lửng: Dấu chấm lửng khiến người xem cảm thấy hụt hẫng, ám ảnh và buộc phải suy ngẫm về số phận của con người, về giá trị của nhân phẩm, về ý nghĩa của cuộc sống.
* Kết thúc bi kịch hay không?
- Có thể khẳng định kết thúc của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một kết thúc bi kịch.
+ Trương Ba phải chịu đựng một bi kịch: Ông mất đi mạng sống, mất đi bản thân, và không thể đoàn tụ với vợ con, bạn bè.
+ Bi kịch của Trương Ba thể hiện bi kịch chung của kiếp người: Con người bất lực trước số phận, luôn phải đối mặt với những thử thách, cám dỗ và không thể tránh khỏi cái chết.
- Kết thúc bi kịch khiến người xem thương cảm cho số phận của Trương Ba: Đồng thời, nó cũng khơi gợi những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, về giá trị của nhân phẩm, về ý nghĩa của việc sống đúng bản chất con người.
- Tuy nhiên, kết thúc bi kịch này cũng chứa đựng một tia hy vọng:
+ Đế Thích hứa sẽ giúp đỡ Trương Ba trong kiếp sau: Điều này cho thấy rằng con người có thể được ban cho một cuộc sống tốt đẹp hơn nếu họ biết sống thiện, sống đúng bản chất con người.
+ Vợ con, bạn bè của Trương Ba vẫn luôn nhớ thương ông: Điều này cho thấy rằng tình yêu thương, sự trân trọng giữa con người với nhau là một giá trị thiêng liêng, có thể giúp con người vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống.
- Kết luận: Kết thúc của vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một kết thúc bi kịch, nhưng nó cũng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc, khiến người xem phải suy ngẫm và trân trọng cuộc sống hơn.
- Nhận xét về kết thúc của vở kịch: đây là kết thúc mở, khiến cho người đọc không có lời giải rõ ràng về ý nghĩa nhưng lại mở ra nhiều ý nghĩa cho cuộc sống.
- Theo tôi đó là một kết thúc bi kịch. Vì cuối cùng Trương Ba vẫn không thể sống đúng với bản thân, giá trị tinh thần bị tha hóa bởi thể xác.
Nhận xét về kết thúc:
- Kết thúc mở: Không có lời giải cho bi kịch.
- Mở ra nhiều suy ngẫm về ý nghĩa cuộc sống.
- Có thể coi là một kết thúc bi kịch:
+ Trương Ba không thể sống đúng với bản thân.
+ Giá trị tinh thần bị tha hóa bởi thể xác.
Sau khi đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Trong đoạn trích, Hồn Trương Ba cho rằng thể xác không có tiếng nói, không có ý nghĩa gì hết, nhưng Xác Hàng Thịt lại cho rằng thể xác có sức mạnh ghê gớm, lắm khi lấn át cả linh hồn. Trình bày ý kiến của bạn về quan điểm trên.
Phương pháp giải:
Vận dụng khả năng phân tích và tri thức Ngữ văn để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Đoạn trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ là một cuộc tranh luận gay gắt giữa Hồn Trương Ba và Xác Hàng Thịt về vai trò của thể xác. Hai nhân vật có quan điểm hoàn toàn trái ngược nhau về vấn đề này:
+ Hồn Trương Ba cho rằng thể xác không có tiếng nói, không có ý nghĩa gì hết: Ông chỉ coi trọng linh hồn, là phần cốt lõi của con người, là nơi chứa đựng những giá trị đạo đức, tư tưởng. Theo ông, thể xác chỉ là cái vỏ bên ngoài, không có khả năng suy nghĩ, cảm nhận và quyết định.
+ Xác Hàng Thịt lại cho rằng thể xác có sức mạnh ghê gớm, lắm khi lấn át cả linh hồn: Ông cho rằng thể xác là nơi xuất phát của những ham muốn, bản năng con người. Nó có ảnh hưởng mạnh mẽ đến suy nghĩ, hành động và cảm xúc của con người.
- Ý kiến của tôi:
+ Cả hai quan điểm trên đều có phần đúng đắn.
+ Thể xác đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người: Nó là nơi che chở cho linh hồn, giúp con người thực hiện các hoạt động trong cuộc sống. Thể xác cũng là nơi biểu hiện những cảm xúc, trạng thái của con người.
+ Tuy nhiên, linh hồn mới là yếu tố quyết định bản chất con người: Linh hồn là nơi chứa đựng những giá trị đạo đức, tư tưởng, nhân cách của con người. Nó là yếu tố chi phối suy nghĩ, hành động và cảm xúc của con người. Hai yếu tố này không thể tách rời nhau: Con người là một chỉnh thể hoàn chỉnh bao gồm cả linh hồn và thể xác. Khi thiếu một trong hai yếu tố này, con người sẽ không thể tồn tại và phát triển một cách toàn diện.
Trong đoạn trích, Hồn Trương Ba đang ở trong một tình huống đặc biệt: Linh hồn ông bị nhốt vào thân xác của người khác. Điều này khiến ông cảm thấy xa lạ với chính mình, nghi ngờ bản thân và lo sợ bị tha hóa bởi những bản năng thấp hèn. Do đó, ông có xu hướng hạ thấp vai trò của thể xác.
- Xác Hàng Thịt cũng có những lý do riêng để đề cao vai trò của thể xác: Ông là một người lao động bình thường, sống bằng sức lao động của mình. Do đó, ông trân trọng giá trị của sức khỏe và sức mạnh thể chất.
- Kết luận: Vai trò của thể xác và linh hồn trong con người là một vấn đề phức tạp, cần được nhìn nhận một cách toàn diện và khách quan. Cả hai yếu tố này đều đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người và không thể tách rời nhau.
- Lớp kịch “Cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác” cho biết sự giằng xé luôn tồn tại trong mỗi con người, nó như là mặt thiện và mặt ác của mỗi người đòi hỏi cần phải có bản lĩnh để đè nén lại mặt ác bên trong.
- Triết lí này như một tấm gương muốn mỗi người chúng ta tự soi lại, để hiểu rõ bản chất của chính mình để từ đó có cách sống, lối suy nghĩ đúng đắn.
Phân tích quan điểm về thể xác:
- Hồn Trương Ba: Thể xác không có tiếng nói, không có ý nghĩa gì hết.
- Xác Hàng Thịt: Thể xác có sức mạnh ghê gớm, lắm khi lấn át cả linh hồn.
Ý kiến của bản thân:
- Cả hai quan điểm đều có phần đúng.
- Thể xác và linh hồn là hai yếu tố thống nhất, không thể tách rời.
- Cần có sự hài hòa giữa hai yếu tố để có một cuộc sống trọn vẹn.
Sau khi đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Văn bản “Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt” của Lưu Quang Vũ gợi cho bạn những suy nghĩ gì về ý nghĩa cuộc sống?Theo bạn, thế nào là một cuộc sống thực sự có ý nghĩa?
Phương pháp giải:
Vận dụng khả năng phân tích và tri thức Ngữ văn để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Văn bản "Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt" của Lưu Quang Vũ không chỉ là một vở kịch châm biếm sâu sắc về xã hội đương thời, mà còn là tác phẩm giàu ý nghĩa về cuộc sống. Qua bi kịch của nhân vật Trương Ba, tác giả đã gợi cho người đọc nhiều suy nghĩ sâu sắc về giá trị và ý nghĩa của cuộc sống.
- Về ý nghĩa cuộc sống:
+ Cuộc sống là một món quà quý giá: Trương Ba dù đã chết nhưng vẫn được Đế Thích cho sống lại, dù chỉ trong một thời gian ngắn. Điều này cho thấy cuộc sống là một món quà quý giá mà con người cần phải trân trọng.
+ Cuộc sống cần có mục đích: Trương Ba sau khi được sống lại đã nhận ra rằng mình cần phải sống một cuộc sống có ý nghĩa. Ông quyết tâm sửa chữa những lỗi lầm trong quá khứ và sống một cuộc đời tốt đẹp hơn.
+ Cuộc sống cần có tình yêu thương: Trương Ba dù chỉ sống trong một thời gian ngắn nhưng ông đã nhận được sự yêu thương của vợ con, bạn bè. Tình yêu thương là một giá trị tinh thần vô giá giúp con người vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống.
+ Cuộc sống cần có đạo đức: Trương Ba là một người nông dân chất phác, hiền lành. Ông luôn sống đúng mực, giữ gìn phẩm giá con người. Đạo đức là phẩm chất quan trọng giúp con người sống tốt đẹp và được mọi người yêu quý.
- Về một cuộc sống thực sự có ý nghĩa: Theo tôi, một cuộc sống thực sự có ý nghĩa là:
+ Sống có mục đích: Mỗi người cần phải xác định cho mình một mục đích sống cụ thể để có động lực phấn đấu và cống hiến.
+ Sống có trách nhiệm: Mỗi người cần phải sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.
+ Sống vị tha: Mỗi người cần phải biết yêu thương, giúp đỡ người khác.
+ Sống cống hiến: Mỗi người cần phải sống cống hiến cho xã hội, góp phần xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn.
- Kết luận: Văn bản "Hồn Trương Ba, da Hàng Thịt" là một tác phẩm giàu ý nghĩa về cuộc sống. Qua bi kịch của nhân vật Trương Ba, tác giả đã khẳng định giá trị của cuộc sống và gợi cho người đọc nhiều suy nghĩ sâu sắc về cách sống để có một cuộc đời thực sự có ý nghĩa.
- Phân tích quan điểm về thể xác:
+ Hồn Trương Ba: Thể xác không có tiếng nói, không có ý nghĩa gì hết.
+ Xác Hàng Thịt: Thể xác có sức mạnh ghê gớm, lắm khi lấn át cả linh hồn.
- Ý kiến của bản thân:
+ Cả hai quan điểm đều có phần đúng.
+ Thể xác và linh hồn là hai phần không thể tách rời, hòa quyện với nhau.
+ Để có một cuộc sống trọn vẹn, cần phải duy trì sự cân bằng, hài hòa giữa hai yếu tố này.
Suy nghĩ về ý nghĩa cuộc sống:
+ Cuộc sống thực sự có ý nghĩa:
Được sống đúng với bản thân, giá trị tinh thần.
Sống có ích cho xã hội, cho người khác.
+ Vở kịch "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" là bài học sâu sắc về ý nghĩa cuộc sống.
Kết nối đọc viết
Trả lời Câu hỏi Kết nối đọc viết trang 113 SGK Văn 12 Kết nối tri thức
Nếu bạn là Hồn Trương Ba trong đoạn kịch, bạn có lựa chọn giống như nhân vật hay không? Vì sao? Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về vấn đề này.
Phương pháp giải:
Dựa vào phần phân tích ở trên
Dựa vào kĩ năng viết đoạn văn đã học
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Nếu tôi là Hồn Trương Ba, tôi sẽ không lựa chọn giống như nhân vật trong đoạn kịch. Lý do cho lựa chọn này là khao khát được sống: Mặc dù linh hồn tôi bị nhốt vào thân xác thô lỗ của anh hàng thịt, nhưng tôi vẫn khao khát được sống, được trải nghiệm những cảm xúc và niềm vui của cuộc sống. Tôi muốn được nhìn thấy vợ con, bạn bè, được tiếp tục cống hiến cho xã hội. Niềm tin vào bản thân: Tôi tin tưởng rằng mình có thể chiến thắng những cám dỗ, bản năng thấp hèn của anh hàng thịt. Tôi sẽ rèn luyện bản thân, giữ gìn phẩm chất cao đẹp của một người nông dân chất phác, hiền lành. Trách nhiệm với gia đình: Tôi là trụ cột của gia đình, là người chồng, người cha mà vợ con đang trông mong. Nếu tôi ra đi, họ sẽ phải chịu đựng nhiều đau khổ. Mong muốn sửa chữa sai lầm: Trong quá khứ, tôi đã mắc một số sai lầm. Nếu được sống lại, tôi sẽ sửa chữa những sai lầm đó và sống một cuộc đời tốt đẹp hơn. Chắc chắn, sống trong thân xác của anh hàng thịt sẽ là một thử thách vô cùng lớn đối với tôi. Tuy nhiên, tôi tin rằng với bản lĩnh và ý chí của mình, tôi có thể vượt qua mọi khó khăn và sống một cuộc đời ý nghĩa.
Nếu tôi là Hồn Trương Ba trong đoạn kịch, tôi sẽ không chọn con đường giống như nhân vật. Quyết định từ bỏ thân xác và trở về cõi chết của Trương Ba phản ánh sự bất hòa, mâu thuẫn giữa hồn và xác. Ông cảm thấy chán nản, tuyệt vọng vì không thể sống đúng với bản thân, giá trị tinh thần bị mất đi do sự tha hóa của thể xác. Tuy nhiên, tôi tin rằng con người là một thể thống nhất, bao gồm cả hồn và xác. Hai yếu tố này có khác biệt nhưng lại hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Thể xác là ngôi nhà của linh hồn, cho phép con người tương tác với thế giới bên ngoài. Linh hồn là bản chất, quyết định giá trị và phẩm chất của mỗi người. Thay vì từ bỏ thể xác, tôi sẽ tìm cách hòa hợp, để hồn và xác cùng tồn tại một cách hài hòa. Tôi sẽ rèn luyện ý chí, bản lĩnh để không bị đánh mất bởi cám dỗ vật chất và sử dụng trí tuệ, tâm hồn để bồi dưỡng thể xác, làm cho nó trở nên đẹp đẽ, cao quý hơn. Tôi tin rằng con người có thể sống hạnh phúc ngay cả khi đối mặt với khó khăn, thử thách, với ý chí kiên định, tâm hồn cao đẹp và niềm tin vào cuộc sống.