Soạn bài Nếu mai em về Chiêm Hóa SGK Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều - chi tiết
Đọc trước bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Mai Liễu.
Nội dung chính
| Nếu mai em về Chiêm Hóa là một trong những bài thơ tiêu biểu Mai Liễu viết về quê hương, mảnh đất Chiêm Hóa - một huyện nằm ở phía bắc của tỉnh Tuyên Quang. |
Chuẩn bị 1
Câu 1 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Đọc trước bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa ; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Mai Liễu.
Phương pháp giải:
Đọc và tìm hiểu về tác giả
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tác giả Mai Liễu (1949-2020), người dân tộc Tày, quê quán: Tuyên Quang. Ông viết nhiều đề tài nhưng dành mối quan tâm đặc biệt cho quê hương và tình người miền núi. Mỗi bài thơ giống như một cánh cửa mở vào cõi tâm hồn trĩu nặng tình yêu thương của nhà thơ đối với quê hương, nguồn cội của mình.
Tác giả Mai Liễu (1949-2020), người dân tộc Tày, quê quán: Tuyên Quang. Ông viết nhiều đề tài nhưng dành mối quan tâm đặc biệt cho quê hương và tình người miền núi.
- Thông tin về tác giả Mai Liễu:
+ Nhà thơ Mai Liễu (1949 – 2020): tên thật là Ma Văn Liễu, sinh năm 1950 tại xã Công Đa, huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang. Khi làm thơ, làm báo ông thường lấy bút danh là Mai Liễu.
+ Ông là nhà thơ dân tộc Tày, nổi tiếng với những vần thơ thấm đẫm tình yêu quê hương đất nước, đặc biệt là những vần thơ về đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao, biên giới.
Chuẩn bị 2
Câu 2 (trang 44, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Hãy tìm hiểu và chia sẻ ấn tượng của em về cảnh sắc thiên nhiên và con người ở vùng núi phía bắc nước ta vào mùa xuân.
Phương pháp giải:
Tìm hiểu và chia sẻ ấn tượng về cảnh sắc thiên nhiên và con người ở vùng núi phía Bắc nước ta vào mùa xuân.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Mùa xuân ở miền núi phía bắc nước ta rất đẹp, tràn ngập sức sống của thiên nhiên. Con người ở đây mộc mạc, giản dị.
Ấn tượng của em về cảnh sắc thiên nhiên và con người ở vùng núi phía bắc nước ta vào mùa xuân: khi mùa xuân đến đem theo sức sống khắp muôn nơi, cả vùng núi như một tấm khăn thổ cẩm rực rỡ sắc màu, bừng sáng lên vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng hiểm trở cùng những cánh đồng hoa bạt ngàn trải dài dưới các thung lũng, triền núi, triền đồi. Đến với các cung đường nơi đây, ta như lạc giữa tiên cảnh đẹp mê hoặc lòng người.
Đọc hiểu 1
Câu 1 (trang 45, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Chỉ ra biện pháp tu từ nhân hóa trong khổ thơ.
Phương pháp giải:
Đọc khổ 2 và tìm biện pháp tu từ nhân hoá.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Biện pháp nhân hoá:
“ Đá ngồi dưới bến trông nhau Non Thần hình như trẻ lại”
Biện pháp tu từ nhân hóa trong khổ thơ: “đá ngồi dưới bến trông nhau”, “non Thần hình như trẻ lại”.
Đọc hiểu 2
Câu 2 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Dòng thơ nào được điệp lại trong khổ cuối?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ khổ cuối.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Dòng thơ được điệp lại trong khổ cuối: Nếu mai em về Chiêm Hoá.
Dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa” được điệp lại với câu thơ đầu tiên trong bài.
CH cuối bài 1
Câu 1 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Hãy xác định bố cục và mạch cảm xúc của bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và xác định bố cục, mạch cảm xúc.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Bố cục:
Khổ 1, 2: Bức tranh thiên nhiên mùa xuân ở Chiêm Hóa.
Khổ 3, 4: Miêu tả vẻ đẹp của những người con gái vùng Chiêm Hóa.
Khổ 5: Lễ hội xuân ở vùng Chiêm Hóa.
- Mạch cảm xúc: Cảm xúc, nỗi nhớ mà nhà thơ dành cho vùng đất Chiêm Hoá.
- Bố cục bài thơ: 5 khổ thơ.
+ Khổ 1, 2: bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm Hóa.
+ Khổ 3, 4: vẻ đẹp con người trong mùa xuân.
+ Khổ 5: nét riêng trong lễ hội đầu năm ở Chiêm Hóa.
- Mạch cảm xúc với kết cấu giản đơn, bình dị, đi từ khung cảnh thiên nhiên đến con người và những rung cảm, nét đặc sắc riêng về cảnh sắc khi bước sang xuân tại quê hương.
CH cuối bài 2
Câu 2 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tác giả sử dụng những hình ảnh, chi tiết nào để thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân? Hãy chia sẻ ấn tượng, nhận xét của em về bức tranh đó (Gợi ý: về màu sắc, sức sống; về những nét riêng của mùa xuân ở vùng núi phía bắc,…)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những hình ảnh, chi tiết thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân: mưa tơ rét lộc, sông Gâm đôi bờ cát trắng, đá ngồi trông nhau, Non Thần như trẻ lại, cô gái Dao, cô gái bản Tày.
→ Nhận xét: Bức tranh thiên nhiên và con người hiện lên với những màu sắc tươi sáng, không khí tươi vui tràn đầy sức sống khi mùa xuân về.
Những hình ảnh, chi tiết: mưa tơ rét lộc, sông Gâm đôi bờ cát trắng, đá ngồi trông nhau, Non Thần như trẻ lại, cô gái Dao, cô gái bản Tày.
→ Bức tranh thiên nhiên và con người hiện lên với những màu sắc tươi sáng, không khí tươi vui tràn đầy sức sống
- Những hình ảnh, chi tiết thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân:
+ Mưa tơ rét lộc, mùa măng, sông Gâm “đôi bờ cát trắng”, non Thần “xanh ngút ngát”.
+ Cô gái Dao nào cũng đẹp, vòng bạc rung rinh, ngù hoa mơn mởn, con gái bản Tây duyên quá, nụ cười môi mọng.
- Chia sẻ ấn tượng, nhận xét của em: bức tranh được tái hiện lại khung cảnh thiên nhiên gần gũi, giản đơn nhưng có hồn tạo nên một mùa xuân tràn đầy sức sống. Cùng với đó, hình ảnh con người được miêu tả đầy khéo léo và tinh tế đã đem lại cho em những cái nhìn chân thực về cảnh sắc và con người tại mảnh đất Chiêm Hóa.
- Những hình ảnh, chi tiết thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân:
+ "Tháng Giêng mưa tơ rét lộc"
+ "Non thần....Xanh lên ngút ngát một màu"
+ "Cô gái Dao nào cũng đẹp/ Vòng bạc rung rinh cổ tay/ Ngù hoa mơn mởn ngực đầy"
+ "Con gái bản Tày...riêng nụ cười môi mọng"
- Bức tranh thiên nhiên và con người hiện ra với tông màu tươi sáng, tràn đầy sức sống của núi rừng khi mùa xuân về. Những người con gái khoác trên mình những bộ trang phục truyền thống, cùng nét cười duyên vừa duyên dáng là vừa hiền hậu.
CH cuối bài 3
Câu 3 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa được sử dụng trong các khổ thơ 2, 4 của văn bản.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ hai khổ thơ 2, 4
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Khổ 2:
- Đá - ngồi, trông nhau.
- Non Thần - trẻ lại.
→ Tác dụng: Làm cho sự vật có hồn, bức tranh thiên nhiên mùa xuân trở nên sống động.
Khổ 4:
Mùa xuân - lạc đường.
→ Tác dụng: Gợi vẻ đẹp của các cô gái bản Tày, vẻ đẹp khiến cho mùa xuân mải mê say đắm đến mức lạc đường.
|
Khổ |
Biện pháp nhân hóa |
Tác dụng |
|
2 |
- Đá - ngồi, trông nhau. - Non Thần - trẻ lại. |
Làm cho sự vật có hồn, bức tranh thiên nhiên mùa xuân trở nên sống động. |
|
4 |
Mùa xuân - lạc đường. |
Gợi vẻ đẹp của các cô gái bản Tày, vẻ đẹp khiến cho mùa xuân mải mê say đắm đến mức lạc đường. |
- Biện pháp tu từ nhân hóa được sử dụng:
+ Trong khổ 2: hình ảnh “đá ngồi dưới bến trông nhau”, “non Thần hình như trẻ lại”.
+ Trong khổ 4: hình ảnh “mùa xuân e cũng lạc đường”.
CH cuối bài 4
Câu 4 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tìm các từ đồng nghĩa với từ “về” trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”. Theo em, vì sao nên chọn từ “về”?
Phương pháp giải:
Tìm các từ đồng nghĩa với từ “về” và lí giải.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Các từ đồng nghĩa với từ về: quay lại, lại, đến ,....
Nên chọn từ “về” vì nó tạo cho ta một cảm giác thân quen như người đi xa quay lại nơi mình có quan hệ gắn bó coi như nhà mình, quê hương mình, hoặc người nhà mình
Các từ đồng nghĩa với từ về: quay lại, lại, đến ,.... → Nên chọn từ từ “về” tạo cho ta một cảm giác thân quen như người đi xa quay lại nơi mình có quan hệ gắn bó
- Các từ đồng nghĩa với từ “về” trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”: đi, trở lại, tới.
- Theo em, nên chọn từ “về” bởi câu thơ sẽ truyền tải được mong muốn, những hoài niệm của nhà thơ khi nhắc tới cội nguồn. Qua đó, giúp bộc lộ được tâm tư, tình cảm đầy yêu thương của nhà thơ đối với quê hương của mình.
CH cuối bài 5
Câu 5 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Bài thơ thể hiện tình cảm, cảm xúc gì của tác giả với quê hương?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bài thơ thể hiện tình yêu, nỗi nhớ của tác giả đối với quê hương mình.
Mượn hình ảnh cảnh sắc thiên nhiên cùng con người tại mảnh đất Chiêm Hóa khi mùa xuân về, bài thơ đã thể hiện được tình cảm sâu sắc, da diết, đầy gắn bó cùng với tình yêu thương của nhà thơ đối với quê hương, nguồn cội của mình.
CH cuối bài 6
Câu 6 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Giả sử sau dấu ba chấm “Nếu mai em về…” là tên vùng đất quê hương em, thì em sẽ chia sẻ những hình ảnh, chi tiết nào của quê hương mình? Vì sao em lại chọn các chi tiết, hình ảnh ấy?
Phương pháp giải:
Đưa ra câu trả lời và lí giải hợp lí.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Nếu sau dấu ba chấm là tên vùng đất quê hương em thì em sẽ chia sẻ hình ảnh những đồng lúa chín, những đàn trâu chiều chiều gặm cỏ, những hàng cây xanh mát mỗi trưa hè. Em chọn những hình ảnh ấy bởi vì đó là những điểm đặc trưng nổi bật của quê hương em, nó khiến cho em có cảm giác yên bình mỗi khi nhớ về.
- Nếu mai em về… (là tên vùng đất quê hương em), thì em sẽ chia sẻ những hình ảnh cảnh vật vào mùa nước nổi.
- Em chọn hình ảnh đó là bởi đây là đặc trưng nhất cho vùng quê sông nước quê hương em. Vào mùa này, nước dâng lên hiền hòa, do đó người dân quê em gọi đó là mùa nước nổi. Mưa dần về, mưa từ ngày này sang ngày khác. Nước dần dâng lên. Do đó phương tiện đi lại chính ở quê em là những chiếc ghe. Em rất thích được ngồi trên ghe theo mẹ ra chợ và tha thẩn xuôi theo dòng nước. Em rất yêu mùa nước nổi với biết bao kỉ niệm đẹp của quê hương.