Soạn bài Tản Viên từ phán sự lục SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Kết nối tri thức - chi tiết
Xác định người kể chuyện trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên. Những lời kể nào giúp bạn có được sự hình dung ban đầu về tính cách của nhân vật Tử Văn?
Nội dung chính
|
Chuyện chức phán sự đền Tản Viên kể về hành động dũng cảm, đối đầu với gian tà của Ngô Tử Văn. |
Trước khi đọc 1
Câu 1 (trang 15 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Bạn có thích đọc những truyện kể chứa đựng các yếu tố kì ảo không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Dựa vào trải nghiệm của bản thân
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Học sinh nêu cảm nhận của bản thân.
Gợi ý:
- Có
- Chi tiết tưởng tượng, kì ảo là những chi tiết không có thật. Đó là những chi tiết được tác giả dân gian sáng tạo nhằm phục vụ cho mục đích nhất định nào đó. Những yếu tố tưởng tượng, kì ảo góp phần giúp câu chuyện kể hấp dẫn, sinh động hơn.
Truyện có những yếu tố kì ảo luôn có sức hấp dẫn bạn đọc bởi nó khiến chúng ta tò mò, bị lôi cuốn bởi những điều không có thực đó.
Trước khi đọc 2
Câu 2 (trang 15 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Trong cuộc sống hằng ngày, đôi khi chúng ta phải chứng kiến hoặc trải qua những sự việc ngang trái, bất công. Lúc đó, bạn cảm thấy như thế nào và mong muốn điều gì?
Phương pháp giải:
Dựa vào trải nghiệm của bản thân và đưa ra câu trả lời.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Học sinh nêu cảm nhận của bản thân.
Gợi ý: Những điều bất công trong cuộc sống vẫn luôn tồn tại, đôi khi xảy đến với chính bản thân chúng ta hay với người xung quanh. Điều quan trọng là chúng ta sẽ đối diện với điều bất công đó như thế nào? Bạn lựa chọn bực tức, than phiền, im lặng hay đứng lên đấu tranh để đòi lại công bằng?
Gợi ý:
- Những điều bất công trong cuộc sống vẫn luôn tồn tại, đôi khi xảy đến với chính bản thân chúng ta hay với người xung quanh.
- Tôi sẽ chọn cách đứng lên đòi lại công bằng.
Trước những sự việc bất công, tôi cảm thấy vô cùng bất bình và tức giận. Tôi mong muốn mình có thể đứng ra giải quyết, giúp đỡ người chịu khổ và trừng phạt kẻ gây ra những trái ngang cho người khác.
Trong khi đọc 1
Câu 1 (trang 15 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Chú ý lời giới thiệu về nhân vật Tử Văn
Phương pháp giải:
Dựa vào nội dung đoạn 1
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Lời giới thiệu về nhân vật Tử Văn:
- Tên: Soạn
- Quê quán: người huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang
- Tính cách: khảng khái, nóng nảy.
Ngô Tử Văn tên là Soạn, người huyện Yên Dũng đất Lạng Giang. Chàng vốn khảng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được, vùng Bắc vẫn khen là một người cương trực.
Trong khi đọc 2
Câu 2 (trang 16 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Đề bài: Từ Văn có những suy nghĩ, cảm xúc gì khi nghe câu chuyện của Thổ Công?
Phương pháp giải:
Dựa vào nội dung đoạn 2
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Suy nghĩ, cảm xúc của Tử Văn khi nghe câu chuyện của Thổ Công.
- Ban đầu, Tử Văn kinh ngạc vì người ban đầu mình nói chuyện không phải là thổ công.
- Sau khi nghe câu chuyện của Thổ Công, Tử Văn vô cùng tức giận trước việc “hung yêu tác quái” của tên hung thần và hành động đốt đền trừ hại cho dân.
- Thể hiện qua các chi tiết: “Tử Văn kinh ngạc; Sao mà nhiều thần quá vậy?"
Sau khi nghe câu chuyện của Thổ Công, Tử Văn vô cùng tức giận trước việc “hung yêu tác quái” của tên hung thần và hành động đốt đền trừ hại cho dân.
Tử Văn kinh ngạc khi nghe câu chuyện của Thổ Công và hỏi rõ ngọn ngành, sẵn sàng đòi lại công bằng cho Thổ Công.
Sau khi nghe câu chuyện của Thổ công, Tử Văn cảm thấy rất bất bình.
Trong khi đọc 3
Câu 3 (trang 17 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Dự đoán kết quả cuộc đấu tranh của Tử Văn dưới cõi âm.
Phương pháp giải:
Dựa vào nội dung đoạn ba và cảm nhận của bản thân.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Học sinh tự đưa ra gợi ý của bản thân.
- Gợi ý: Cuộc đấu tranh của Tử Văn dưới cõi âm là cuộc đấu tranh cho chính nghĩa, đấu tranh giữa chính và tà – một cuộc đấu tranh không khoan nhượng. Cuộc đấu tranh của Tử Văn dưới âm ti sẽ là một cuộc đấu tranh đầy khó khăn, tuy nhiên chiến thắng sẽ thuộc về chính nghĩa, cái thiện sẽ chiến thắng cái ác.
Gợi ý:
- Cuộc đấu tranh của Tử Văn dưới âm ti sẽ là một cuộc đấu tranh đầy khó khăn, tuy nhiên chiến thắng sẽ thuộc về chính nghĩa, cái thiện sẽ chiến thắng cái ác.
Tử Văn tố cáo tên tướng bại trận của Bắc triều với Diêm Vương và thắng kiện
Tử Văn sẽ làm sáng tỏ mọi việc và chiến thắng trong cuộc đấu tranh dưới cõi âm.
Trong khi đọc 4
Câu 4 (trang 18 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Sự việc nào có tác dụng xoay chuyển tình thế của cuộc xử án?
Phương pháp giải:
Dựa vào văn bản và nội dung đoạn 3, tìm sự việc có tác dụng xoay chuyển tình thế của cuộc xử án.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Trước khi xuống Minh ty, Tử Văn đã được Thổ Công dặn dò “Hễ ở Minh ty có tra hỏi, thầy cứ khai ra những lời nói của tôi. Nếu hắn chối, thầy kêu xin tư giấy đến đên Tản Viên, tôi sẽ khai rõ thì nó phải đớ miệng”. Xuống Minh ty, Tử Văn bèn tâu trình đầu đuôi như lời Thổ Công nói, lời rất cứng cỏi, không chịu nhún nhường chút nào.
→ Chính sự việc này đã góp phần làm xoay chuyển tình thế của Tử Văn trong cuộc xử án.
Góp phần làm xoay chuyển tình thế của Tử Văn trong cuộc xử án.
Tử Văn xin tư giấy đến đền Tản Viên để hỏi.
Sự việc có tác dụng xoay chuyển tình thế của cuộc xử án là việc nhà vua đã sai người đến Tản Viên để lấy chứng thực.
Trong khi đọc 5
Câu 5 (trang 18 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Đề bài: Diễn biến và kết quả cuộc đấu tranh của Tử Văn có giống như suy đoán của bạn không?
Phương pháp giải:
Xem lại suy đoán của bạn ở HĐ3 và so sánh.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Học sinh xem lại suy đoán của mình và trả lời
- Gợi ý: Kết quả của cuộc đấu tranh ở Minh ty của Ngô Tử Văn:
Bằng chính nghĩa và sự dũng cảm, cương trực đấu tranh cho chính nghĩa, cuối cùng Ngô Tử Văn đã chiến thắng.
+ Giải trừ được tai họa, đem lại an lành cho dân.
+ Diệt trừ tận gốc thế lực xâm lược tàn ác, làm sáng tỏ nỗi oan khuất và phục hồi danh vị cho Thổ thần nước Việt.
+ Tử Văn được tiến cử vào chức phán sự đền Tản Viên, đảm đương nhiệm vụ giữ gìn công lí.
- Học sinh xem lại suy đoán của mình và trả lời
- Gợi ý: Kết quả của cuộc đấu tranh ở Minh ty của Ngô Tử Văn:
Bằng chính nghĩa và sự dũng cảm, cương trực đấu tranh cho chính nghĩa, cuối cùng Ngô Tử Văn đã chiến thắng.
+ Giải trừ được tai họa, giải oan cho Thổ thần,được tiến cử chức phán sự đền Tản Viên.
Giống. Vì cuối cùng Tử Văn đã chiến thắng, lấy lại được công bằng cho Thổ công.
Diễn biến và kết quả cuộc đấu tranh cũng giống như suy đoán của em. Tử Văn đã được minh oan và những tên gian ác đã bị trừng trị.
Trong khi đọc 6
Câu 6 (trang 19 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Vì sao Tử Văn đồng ý nhận chức phán sự đền Tản Viên?
Phương pháp giải:
Xem lại đoạn văn từ “Sau đó một tháng… Tử Văn vui vẻ nhận lời, rồi không bệnh mà mất”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Kết thúc câu chuyện, Ngô Tử Văn được nhận chức phán sự đền Tản Viên. Đó là chức quan chuyên trông coi việc kiện tụng, xử án ở chốn công đường, giúp cho quá trình thực thi công lí được đảm bảo. Trước sự biết ơn, tin tưởng và tiến cử của Thổ Công, Ngô Tử Văn đã vui vẻ đồng ý nhận chức phán sự đền Tản Viên.
Chức phán sự đền Tản Viên là phần thưởng xứng đáng, có ý nghĩa noi gương cho người sau, khích lệ mọi người dũng cảm đấu tranh chống cái ác, bảo vệ công lí.
Trước sự biết ơn, tin tưởng và tiến cử của Thổ Công, Ngô Tử Văn đã vui vẻ đồng ý nhận chức phán sự đền Tản Viên.
Tử Văn nhận chức Phán sự vì muốn trở thành một vị quan chính nghĩa, xét xử công bằng những vụ án của nhân dân, để kẻ ác không lộng hành, người tốt không chịu khổ.
Tử Văn đồng ý nhận chức Phán sự đền Tản Viên vì nghe lời khuyên của Thổ công, có thể để lại tiếng về sau cho đời.
Trong khi đọc 7
Câu 7 (trang 19 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Ai là người đưa ra lời bình? Nội dung chính của lời bình là gì?
Phương pháp giải:
Xem lại lời bình ở đoạn cuối và rút ra nội dung chính.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Lời bình cuối truyện là lời bình của chính tác giả. Lời bình ở cuối truyện hàm chứa ý nghĩa sâu xa về khí tiết của kẻ sĩ chân chính: “Than ôi! Người ta thường nói: “Cứng quá thì gãy”. Kẻ sĩ chỉ lo không cứng cỏi được, còn gãy hay không là việc của Trời. Sao lại đoán trước là sẽ gãy mà đổi cứng ra mềm?
→ Ý nghĩa lời bình: Hãy đấu tranh đến cùng chống lại cái xấu, cái ác. Chỉ có đấu tranh dũng cảm mới đem lại phần thắng cho chính nghĩa.
Lời bình cuối truyện là lời bình của chính tác giả. Lời bình ở cuối truyện hàm chứa ý nghĩa sâu xa về khí tiết của kẻ sĩ chân chính.
- Người đưa ra lời bình là tác giả Nguyễn Dữ.
- Nội dung chính: Ca ngợi bản lĩnh chính trực, dũng cảm, dám chống lại cái xấu, bảo vệ cái tốt của Ngô Tử Văn, đồng thời thể hiện niềm tin về lẽ công bằng ở đời.
Người đưa ra lời bình là tác giả. Nội dung lời bình ca ngợi sự cứng cỏi, dám đương đầu, đấu tranh với cái ác của anh chàng áo vải Ngô Tử Văn.
Sau khi đọc 1
Câu 1 (trang 20 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Xác định người kể chuyện trong Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên. Những lời kể nào giúp bạn có được sự hình dung ban đầu về tính cách của nhân vật Tử Văn?
Phương pháp giải:
Xem lại nội dung bài đọc
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Truyện được kể theo ngôi thứ ba, người kể chuyện là chính tác giả. Tác giả không bộc lộ trực tiếp tình cảm, quan điểm mà ẩn sau sự kiện và thái độ, hành động của nhân vật.
- Ngô Tử Văn được giới thiệu trực tiếp là một người “khảng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được, vùng Bắc người ta vẫn khen là một người cương trực”.
- Người kể chuyện là tác giả Nguyễn Dữ
- Những lời kể giúp hình dung về tính cách của nhân vật Tử Văn: Chàng vốn khảng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được, vùng Bắc vẫn khen là một người cương trực.
- Người kể chuyện là tác giả.
- Lời kể cho thấy hình dung ban đầu về tính cách của nhân vật Tử Văn:
+ "Chàng vốn khảng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được, vùng Bắc người ta vẫn khen là một người cương trực."
+ "Tử Văn rất tức giận, một hôm tắm gội sạch sẽ, khấn trời, rồi châm lửa đốt đền. Mọi người đều lắc đầu lè lưỡi, lo sợ thay cho Tử Văn, nhưng chàng vẫn vung tay không cần gì cả.
Sau khi đọc 2
Câu 2 (trang 20 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Nêu các sự kiện chính của câu chuyện. Các sự kiện đó được trình bày theo trình tự nào?
Phương pháp giải:
Xem lại nội dung bài đọc và tìm các sự kiện chính.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Các sự kiện chính của truyện:
- Tử Văn châm lửa đốt đền của tên tướng giặc.
- Tử Văn “thấy trong mình khó chịu, đầu lảo đảo và bụng run run, rồi nổi lên một cơn sốt nóng sốt rét” và thấy tên hung thần đến trách mắng, đe dọa.
- Thổ thần đến báo cho Tử Văn biết sự việc đã trở nên nghiêm trọng và bảo cho Tử Văn cách chuẩn bị đối phó.
- Tử Văn bệnh nặng thêm, rồi bị quỷ sử bắt xuống Minh ty và khép vào tội chết. Tử Văn vẫn rất cứng cỏi, không bị khuất phục bởi những lời buộc tội oan.
- Tử Văn được giải oan, giữ chức phán sử đền Tản Viên.
* Truyện được kể theo trình tự thời gian.
- Các sự kiện chính:
+ Trong làng có ngôi đền bị hồn ma tác yêu tác quái, Tử Văn tức giận khấn trời và châm lửa đốt đền.
+ Tử Văn sốt mê man, mơ thấy tên hung thần đòi trả đền và đe doạ đưa xuống địa ngục
+ Tử Văn gặp Thổ Công và được nghe kể rõ câu chuyện về viên tướng ở đền, bất bình muốn kiện Diêm Vương.
+ Trước Diêm Vương, Tử Văn đã tố cáo tên hung thần, bắt hắn phải chịu tội, yêu cầu xin tư giấy đến đền Tản Viên để làm chứng.
+ Tên tướng bị Diêm Vương trừng phạt, Tử Văn được thưởng và trở về trần gian.
+ Tử Văn mất và nhận chức phán sự ở đền Tản Viên.
- Các sự kiện được kể theo trình tự thời gian.
- Các sự kiện chính của câu chuyện:
+ Tử Văn và hành động đốt đền
+ Tử Văn gặp hồn ma tên Bách hộ Thôi và Thổ thần.
+ Tử Văn bị bắt và cuộc đối chất ở Minh ti trước Diêm Vương.
+ Tử Văn thắng lợi trở về, nhận chức Tản Viên.
+ Cuộc gặp gỡ giữa quan phán sự và người quen cũ.
Các sự kiện chính được trình bày theo trình tự thời gian, từ lúc bắt đầu sự việc là hành động đốt đền tà của Tử Văn, sau đó chàng gặp hồn ma tên Bách hộ Thôi và Thổ thần, rồi chàng bị bắt xuống Minh Ti, đối chẩt với Diêm Vương và thắng lợi trở về, nhận chức Tản Viên.
Sau khi đọc 3
Câu 3 (trang 20 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Tóm tắt diễn biến của chuyện xử án. Chỉ ra các yếu tố góp phần làm nên chiến thắng của Tử Văn trong phiên tòa. Theo bạn, yếu tố nào đóng vai trò quyết định trong chiến thắng đó?
Phương pháp giải:
Xem lại đoạn văn thứ 3 và tóm tắt lại diễn biến cuộc xử án
Lời giải chi tiết:
Cách 1
* Tóm tắt diễn biến câu chuyện xử án tại Minh ty:
- Tử Văn bị quỷ sứ bắt xuống Minh ty.
- Người đội mũ trụ (tên tướng giặc) vu khống, bịa đặt nhằm đẩy Tử Văn vào đường cùng.
- Tử Văn vẫn rất cương quyết, cứng cỏi, không chịu nhún nhường.
- Hai bên cãi cọ nhau mãi vẫn không phân phải trái, vì thế Diêm Vương sinh nghi.
- Diêm Vương sai người đến đền Tản Viên để lấy chứng thực như đúng lời Tử Văn nói.
- Tử Văn được trả lại công bằng, người đội mũ trụ bị bỏ vào ngục Cửu U.
* Có ba yếu tố làm nên chiến thắng của Tử Văn:
- Yếu tố 1: Tử Văn là một người khảng khái, cương trực, không bị khuất phục bởi uy quyền. Sự kiên định chính nghĩa của Ngô Tử Văn.
- Yếu tố 2: Sự giúp đỡ của Thổ thần
- Yếu tố 3: Sự quyết định đúng đắn của Diêm Vương
→ Yếu tố đầu tiên là yếu tố quyết định, yếu tố làm nên chiến thắng của Tử Văn ở Minh ty. Sự chiến thắng của Tử Văn sau nhiều khó khan, thử thách. Tử Văn đã đấu tranh đến cùng chống cái xấu, cái ác.
* Tóm tắt diễn biến câu chuyện xử án tại Minh ty:
- Tử Văn bị quỷ sứ bắt xuống Minh ty.
- Bị tên tướng giặc vu khống.
- Tử Văn vẫn rất không chịu nhún nhường.
- Hai bên cãi cọ nhau mãi vẫn không phân phải trái, vì thế Diêm Vương sinh nghi.
- Diêm Vương sai người đến đền Tản Viên để lấy chứng thực như đúng lời Tử Văn nói.
- Tử Văn được trả lại công bằng, người đội mũ trụ bị bỏ vào ngục Cửu U.
* Có ba yếu tố làm nên chiến thắng của Tử Văn:
- Yếu tố 1: Sự kiên định chính nghĩa của Ngô Tử Văn.
- Yếu tố 2: Sự giúp đỡ của Thổ thần
- Yếu tố 3: Sự quyết định đúng đắn của Diêm Vương
→ Yếu tố đầu tiên là yếu tố quyết định, yếu tố làm nên chiến thắng của Tử Văn ở Minh ty.
- Diễn biến câu chuyện xử án: Tử Văn bị đưa xuống Âm Phủ, Diêm Vương xét xử định tội. Ngô Tử Văn và người đội mũ trụ cãi cọ mãi không phân phải trái. Vì vậy, Tử Văn yêu cầu xin giấy tư đền ở Tản Viên để làm chứng khiến tên đội mũ trụ sợ hãi, nói khéo tha tội Tử Văn. Diêm Vương sai người đến Tản Viên chứng thực, nhận ra viên tướng kia nói dối liền xử phạt, bỏ vào ngục Cửu U, còn Tử Văn được thưởng và trở về trần gian.
- Yếu tố đóng vai trò quyết định cho chiến thắng của Tử Văn: thái độ cương quyết, khẳng khái của Ngô Tử Văn khiến Diêm Vương phải sai người đến đền Tản Viên để lấy chứng thực.
*Tóm tắt câu chuyện xử án:
Chặng 1:
- Hồn ma tên tướng giặc: Tố cáo Tử Văn với Diêm Vương.
- Diêm Vương: Nghe lời tố cáo của tên tướng giặc mà trách mắng Tử Văn
- Ngô Tử Văn: Tỏ thái độ cứng cỏi trước Diêm Vương đầy uy quyền, đấu tranh vạch mặt tên tướng giặc gian tà.
Chặng 2:
- Hồn ma tên tướng giặc: Tranh cải với Tử Văn, sau lại lo sợ, đạo đức giả: xin giảm án cho Tử Văn.
- Ngô Tử Văn: Xin đem tư giấy đến đền Tản Viên chứng thực.
- Diêm Vương: Nghi ngờ, cho người đến đền Tản Viên chứng thực g xử cho Tử Văn thắng kiện.
- Kết quả: Ngô Tử Văn thắng kiện và được tiến cử làm chân phán sự ở đền thánh Tản Viên.
*Các yếu tố giúp Tử Văn chiến thắng trong phiên tòa:
+ Sự gan dạ, không run sợ trước cảnh địa ngục, ma quỷ xung quan mình.
+ Sự thẳng thắn, cương trực, không để bị cái ác khuất phục.
+ Ý thức được việc làm chính nghĩa của mình, kiên quyết đối chất đến cùng để minh oan cho bản thân, đấu tranh diệt trừ cái ác.
Trong đó, yếu tố đóng vai trò quyết định là sự dũng cảm đấu tranh chống lại cái ác của Tử Văn.
Sau khi đọc 4
Câu 4 (trang 20 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Nhân vật Tử Văn được khắc họa chủ yếu qua những chi tiết nào? Chọn phân tích một số chi tiết tiêu biểu, từ đó nhận xét khái quát về tính cách của nhân vật này?
Phương pháp giải:
Đọc lại văn bản và tìm những chi tiết khắc họa nhân vật Ngô Tử Văn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những chi tiết khắc họa nhân vật Ngô Tử Văn:
- Ngô Tử Văn được giới thiệu là một người “khảng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được, vùng Bắc người ta vẫn khen là một người cương trực”.
- Tính cách của Tử Văn được thể hiện qua các chi tiết:
+ Sự tức giận trước việc “hưng yêu tác quái” của tên hung thần và hành động đốt đền trừ hại cho dân.
+ Thái độ điềm nhiên không khiếp sợ trước những lời đe dọa của tên hung thần.
+ Sự gan dạ trước bọn quỷ Dạ Xoa nanh ác và quang cảnh đáng sợ nơi cõi âm.
+ Thái độ cứng cỏi, bất khuất trước Diêm Vương đầy quyền lực.
→ Ngô Tử Văn tính tình nóng nảy nhưng là người ngay thẳng, cương trực, đại diện cho chính nghĩa.
- Nhân vật Tử Văn được khắc hoạ chủ yếu qua lời nói và hành động
+Tử Văn rất tức giận, một hôm tắm gội sạch sẽ, khấn trời rồi châm lửa đốt đền
→ Những hành động của Ngô Tử Văn rất cương quyết, có tính toán, chủ động, không phải sự bộc phát, cho thấy ý chí mạnh mẽ, quyết tâm diệt trừ cái xấu.
+ Khi nghe tên tướng đe doạ, Tử Văn ngồi ngất ngưởng tự nhiên → thái độ ngang tàng, bất khuất, không e sợ trước cái xấu, cái ác.
+ Câu nói: “Ngô Soạn này là một kẻ sĩ ngay thẳng ở trần gian, có tội lỗi gì xin bảo cho, không nên bắt phải chết một cách oan uổng” → Tinh thần khẳng khái, tự tin, dám làm dám chịu, không cúi đầu trước cái xấu cái ác của Ngô Tự Văn
- Nhân vật Ngô Tử Văn là một người dũng cảm, cương trực, khẳng khái, luôn sẵn sàng đấu tranh bảo vệ cái tốt và diệt trừ cái xấu.
* Ngô Tử Văn qua lời người dẫn chuyện và nhận xét của những người đương thời:
- Là người nóng nảy, nhưng tính tình khảng khái, nên được nhiều người yêu quý kính trọng dành khen hai từ "cương trực", danh tiếng tốt.
* Ngô Tử Văn xuất hiện trực tiếp qua các sự kiện:
- Đốt ngôi đền bị tên tướng giặc họ Thôi chiếm giữ:
+ Thể hiện lòng can đảm, tinh thần chính nghĩa, không phải là hành động bộc phát, nông nổi.
- Lúc gặp tên tướng giặc trong mộng:
+ Bình tĩnh, điềm nhiên, coi thường sự dọa dẫm của hắn.
- Lúc gặp và nói chuyện với Thổ Thần:
+ Bình tĩnh, thể hiện sự thông minh, nhanh trí khi hỏi thăm về tên tướng giặc, để chuẩn bị ứng phó.
- Lúc ở điện Diêm Vương:
+ Gặp cảnh kinh hãi cũng bình tĩnh mà kêu to để hòng kinh oan.
+ Không hề e sợ lời dọa dẫm kết tội của Diêm Vương, sẵn sàng đối chất với tên tướng giặc họ Thôi cho ra nhẽ.
Sau khi đọc 5
Câu 5 (trang 20 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Sáng tạo chi tiết người đi đường gặp Tử Văn ngồi trên “xe quan Phán sự” và việc người đời sau truyền nhau về “nhà quan phán sự”, tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?
Phương pháp giải:
Suy nghĩ, liên hệ với văn bản và tưởng tượng
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Chức phán sự đền Tản Viên là phần thưởng xứng đáng dành cho Tử Văn, có ý nghĩa noi gương cho người sau, khích lệ mọi người dũng cảm đấu tranh cho cái ác, bảo vệ công lí. Cuộc gặp gỡ của quan phán sự với người quen cũ thể hiện niềm tin tưởng của nhân dân vào vị quan tốt, bảo vệ công lí cho người dân. Đồng thời, qua chi tiết này tác giả cũng muốn gửi gắm rằng: Những người chính trực sẽ luôn được kính trọng, tiếng thơm lưu giữ muôn đời.
- Cuộc gặp gỡ của quan phán sự với người quen cũ thể hiện niềm tin tưởng của nhân dân vào vị quan tốt, bảo vệ công lí cho người dân.
- Đồng thời, tác giả cũng muốn gửi gắm rằng: Những người chính trực sẽ luôn được kính trọng, tiếng thơm lưu giữ muôn đời.
Tác giả nhấn mạnh người ở hiền gặp lành và sẽ được đền đáp xứng đáng. Ngô Tử Văn với việc làm chính nghĩa của mình đã nhận được phần thưởng xứng đáng, bất tử và để lại tiếng thơm muôn đời.
Chi tiết người đi đường gặp Tử Văn ngồi trên “xe quan Phán sự" và việc người đời sau truyền nhau về "nhà quan Phán sự", tác giả muốn nhấn mạnh rằng người tốt sẽ luôn nhận được những phần thưởng xứng đáng, tiếng tốt sẽ được lưu truyền trong nhân gian.
Sau khi đọc 6
Câu 6 (trang 20 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Thế giới thần linh, ma quỷ trong truyện là sản phẩm hư cấu của nghệ thuật của Nguyễn Dữ. Khám phá thế giới đó, bạn hiểu thêm được điều gì về chủ đề của tác phẩm?
Phương pháp giải:
Xem lại kiến thức về những tác phẩm có yếu tố kì ảo của Nguyễn Dữ, liên hệ với văn bản để thấy được chủ đề mà tác giả truyền tải qua tác phẩm
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Truyện phơi bày hiện thực đầy rẫy những bất công từ cõi trần đến cõi âm: kẻ ác được sung sướng, người lương thiện chịu oan ức; thánh thần ở cõi âm cũng tham của đút bao che cho kẻ ác và cái ác lộng hành; Diêm Vương và các Phán quan đại diện cho công lí cũng bị lấp tai, che mắt.
→ Những hiện tượng tiêu cực ở cõi âm chính là hình chiếu cho những bất công trong xã hội đương thời mà ở đó điều nhức nhối nhất là bọn tham quan ô lại đã tiếp tay cho kẻ ác, kẻ xấu để gây nên bao nỗi khổ cho người dân lương thiện.
Thế giới thần linh, ma quỷ trong câu chuyện đã thể hiện suy nghĩ của tác giả “trần sao âm vậy”, làm nổi bật giá trị hiện thực của tác phẩm. Những lời nói của Tử Văn với Thổ Công, lời nói của Diêm Vương đã phản ánh hiện thực chốn quan trường: những người có tài năng phải lánh đục về trong, còn những kẻ có chức có quyền thì cấu kết hại dân. Ngoài ra, tác phẩm còn phản ánh hiện thực cuộc sống đầy bất công, khổ cực đối với những con người thấp cổ bé họng trong xã hội.
Thế giới thần linh, ma quỷ như một tấm gương phản chiếu thực tại xã hội. Qua đó, tác giả muốn phơi bày hiện thực của xã hội phong kiến với đầy rẫy những tệ nạn, các thế lực cường quyền phong kiến chia bè kết phái, hãm hại dân lành.
Sau khi đọc 7
Câu 7 (trang 20 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Nêu quan niệm về kẻ sĩ được thể hiện trong lời bình cuối truyện. Bạn có đồng tình với quan niệm đó không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Xem lại lời bình ở cuối truyện và đưa ra nhận xét của bản thân.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Học sinh đưa ra quan điểm cá nhân. Lý giải hợp lý, thuyết phục.
Gợi ý: Lời bình ở cuối truyện muốn nhấn mạnh đến lòng dũng cảm và bản lĩnh của con người . Ở đời chỉ sợ con người không đủ can đảm để đứng lên chống lại những điều gian ác , thấy khó khăn đã nản lòng rồi buông xuôi mặc kệ cái ác tồn tại. Qua lời bình có thể thấy lời nhắn nhủ của tác giả: Hãy đấu tranh đến cùng chống cái xấu, cái ác. Chỉ có đấu tranh dũng cảm mới đem lại phần thắng cho chính nghĩa.
- Quan niệm về kẻ sĩ: Kẻ sĩ không nên kiêng sợ sự cứng cỏi.
- Đồng tình với quan niệm đó. Vì kẻ sĩ là những người tri thức, có hiểu biết, vì vậy không nên vì bất cứ khó khăn gì mà nản lòng, bỏ cuộc. Câu nói đề cao phẩm chất kiên quyết hành động, con người cần phải bản lĩnh, dám nghĩ dám làm, dám đương đầu với khó khăn thử thách.
Trong lời bình cuối chuyện, tác giả nhấn mạnh quan niệm về kẻ sĩ. Đó phải là một người cương trực, cứng cỏi, dám đứng lên đấu tranh chống lại cái ác, không kiêng sợ bất cứ điều gì, chiến đấu đến cùng để bảo vệ lẽ phải.
Kết nối đọc - viết
Câu 7 (trang 20 SGK, Ngữ văn 10, tập 1):
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố làm nên sức hấp dẫn của câu chuyện trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên.
Phương pháp giải:
Chọn một yếu tố em cho là tạo nên sức hấp dẫn với văn bản (ví dụ chi tiết Tử Văn nói chuyện với Diêm Vương ở Minh ty), suy nghĩ sự ảnh hưởng của nó đối với sức hấp dẫn của văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn là một trong những yếu tố làm nên sức hấp dẫn của Chuyện chức phán sự đền Tản Viên. Chi tiết mở đầu truyện – Tử Văn “châm lửa đốt đền. Mọi người đều lắc đầu lè lưỡi, lo sợ thay cho Tử Văn...” – đã gây chú ý và dự báo những diễn tiến tiếp theo sẽ rất khác thường, thu hút người đọc đi sâu vào truyện. Câu chuyện được thắt nút dần với những xung đột ngày càng căng thẳng, dẫn đến cao trào. Truyện được mở nút: lời Tử Văn được minh chứng, sự thật phơi bày. Công lý được thực hiện: kẻ ác phải đền tội, người lương thiện được phục hồi và đền đáp. Truyện được xây dựng đầy kịch tính với kết cấu chặt chẽ, logic, thu hút và lôi cuốn người đọc cùng chia sẻ với tình cảm, quan điểm của người viết.
Một trong những yếu tố làm nên sức hấp dẫn của “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là tác giả đã viết rất thực, rất hay về một thế giới tâm linh kì ảo – đó là chốn Âm Phủ. Đó là cách để nhà văn gián tiếp tái hiện hiện thực xã hội thời bấy giờ, thông qua lời nói của Diêm Vương: “Lũ các ngươi chia toà sở, giữ chức sự, cầm lệnh chí công, làm phép chí công, thưởng thì xứng đáng mà không thiên tư, phạt thì đích xác mà không nghiệt ngã, vậy mà còn sự dối trá càn bậy như thế, huống chi về đời nhà Hán, nhà Đường buôn quan bán ngục thì những mối tệ còn nói sao hết được!”. Câu nói đã cho thấy việc những kẻ có cường quyền trong xã hội chia bè kéo phái làm hại dân lành, phản ánh cuộc sống bất công, cực khổ của nhân dân và bộ mặt dối trá của những kẻ làm quan, làm tướng. Đó chính là giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm.
Có nhiều yếu tố tạo nên sực hấp dẫn của Chuyện chức phán sự đền Tản Viên như nghệ thuật kể chuyện lôi cuốn, các chi tiết kì ảo được đan xen khéo léo, hiệu quả. Thêm vào đó, nét đặc sắc của truyện còn nằm ở việc xây dựng tuyến nhân vật thiện - ác tương phản đối lập nhau rõ ràng. Nhân vật Ngô Tử Văn tuy chỉ là người phàm nhưng dũng cảm có tấm lòng hành thiện trượng nghĩa, bình tĩnh trước mọi biến cố xảy đến, khi cần thưa chuyện thì nói năng mạch lạc, chứng cứ rõ ràng, không hề chịu lép vế trước tên giặc họ Thôi. Trái lại hồn ma tên tướng giặc thì có phép thuật, mạnh hơn Tử Văn, thế nhưng lại làm việc ác, giả nhân giả nghĩa, nói dối trắng trợn, cuối cùng đành chịu đuối lý trước sự vạch trần mạnh mẽ, thẳng thắn của Ngô Tử Văn. Đọc truyện ta có thể thấy tính chất thiện-ác của nhân vật được bộc lộ một cách rõ ràng qua lời nói, hành động, cùng với nội tâm (Ngô Tử Văn), điều đó giúp độc giả có một cái nhìn đa chiều và khách quan hơn về các nhân vật.