Soạn bài Thánh Gióng SGK Ngữ văn 6 tập 1 Cánh diều chi tiết — Không quảng cáo

- Truyện truyền thuyết là loại truyện dân gian, có yếu tố hoang đường, kì ảo, kể về các sự kiện và nhân vật liên quan đến lịch sử hoặc giải thích nguồn gốc phong tục, cảnh vật địa phương theo quan niệm của nhân dân.

- Khi đọc truyện truyền thuyết:

+ Truyện xảy ra vào đời Hùng Vương thứ sáu.

+ Kể về một cậu bé mười hai tháng mới ra đời, lên ba chưa biết nói, biết cười, đặt đâu nằm đấy nhưng khi nghe tin giặc đến lại thay đổi kì lại và đứng lên chống lại kẻ thù.

+ Nhân vật nổi bật trong tác phẩm là Thánh Gióng.

+ Truyện liên quan đến sự thật lịch sử:

• Cuộc chiến đấu giữa dân ta và kẻ thù xâm lược phương Bắc.
• Vũ khí bằng sắt, thép đã được chế tạo bởi người Việt cổ.
• Toàn dân đoàn kết cùng nhau, sử dụng mọi nguồn lực để chống phá quân giặc, đánh đuổi chúng ra khỏi lãnh thổ.

+ Chi tiết tưởng tượng hoang đường, kì ảo:

• Bà mẹ ướm vào vết chân lạ rất to ở trên đồng mà thụ thai.
• Mang thai dài tận mười hai tháng; ba tuổi mà cậu bé chẳng biết đi đứng, nói cười.
• Khi sứ giả đến tìm người tài giỏi giúp cứu nước, Gióng bỗng dưng cất tiếng nói với mẹ xin đi đánh giặc.
• Gióng lớn nhanh như thổi, ăn cơm bao nhiêu cũng không no, áo rộng bao nhiêu vừa mặc xong đã đứt chỉ.
• Nghe tin giặc đến, Gióng vươn vai biến thành một tráng sĩ cao lớn.
• Ngựa sắt mà kêu hí lại phun thêm lửa.
• Nhổ tre ven đường đánh giặc, giặc tan vỡ.
• Khi dẹp giặc xong, Gióng và ngựa sắt từ từ bay lên trời.
• Lửa ngựa phun thiêu cháy một làng, khiến tre ngả màu vàng óng; vết chân ngựa biến thành ao hồ,...

+ Truyện muốn ca ngợi công cuộc chống giặc ngoại xâm, truyền thống đoàn kết sức mạnh của cả cộng đồng, dùng tất cả các nguồn lực để đánh giặc.

→ Qua đó, để lại bài học cho em và thế hệ thanh thiếu niên tương lai, bài học về giữ gìn, xây dựng, bảo vệ đất nước trong cuộc sống hiện nay.

- Truyện xảy ra vào thời Hùng Vương thứ sáu. Truyện kể về việc Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân. Nhân vật nổi bật là Thánh Gióng.

- Truyện liên quan đến sự thật lịch sử là giặc Ân xâm phạm bờ cõi nước ta.

- Truyện ca ngợi công cuộc đánh đuổi giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. Điều này thể hiện tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

Chi tiết khác thường:

- Người vợ thử ướm vào vết chân khổng lồ giữa đồng liền thụ thai.

- Mười hai tháng sau cậu bé mới ra đời.

- Lên ba, đứa trẻ vẫn không biết nói, biết cười, cũng chẳng biết đi, cứ đặt đâu nằm đấy.

Câu nói đầu tiên của chú bé là với mẹ rằng “ Mẹ ra mời sứ giả vào đây” khi nghe thấy tiếng rao tìm người tài giỏi của sứ giả.

" Mẹ ra mời sứ giả vào đây"

Bên cạnh cha mẹ, bà con, làng xóm là những người đã gom góp gạo nuôi chú bé vì ai cũng mong chú giết giặc, cứu nước.

Ngoài cha mẹ còn có bà con trong làng góp gạo nuôi chú bé.

Các chi tiết làm nổi bật phẩm chất nhân vật:

- Sứ giả vào, đứa bé bảo: “Ông về tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này”. → Sẵn sàng chiến đấu dẹp giặc, hi sinh vì đất nước.

- Một tráng sĩ mình cao hơn trượng, oai phong lẫm liệt. → Thể hiện khí thế hơn người.

- … tráng sĩ thúc ngựa phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng, đánh giết hết lớp này đến lớp khác, giặc chết như ngả rạ. → Phẩm chất anh hùng chủ động trong tình thế, sức mạnh hơn người.

- Bỗng roi sắt gãy. Tráng sĩ bè nhổ những cụm tre cạnh đường quật vào giặc. → Khẳng định sức mạnh phi phàm của nhân vật, thể hiện sự thông minh, nhanh nhạy của anh hùng trong chiến đấu.

- Đánh giặc xong cưỡi ngựa bay lên trời → Phẩm chất trong sạch, khẳng định hành động chính nghĩa mà anh hùng vừa thực hiện.

Sứ giả vào, đứa bé bảo: “Ông về tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này”.

Một tráng sĩ mình cao hơn trượng, oai phong lẫm liệt.

Tráng sĩ thúc ngựa phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng, đánh giết hết lớp này đến lớp khác, giặc chết như ngả rạ.

Bỗng roi sắt gãy. Tráng sĩ bè nhổ những cụm tre cạnh đường quật vào giặc.

Đánh giặc xong cưỡi ngựa bay lên trời.

Chi tiết kết thúc:

- Vua nhớ công ơn phong Thánh Gióng là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay ở quê nhà, mở hội làng Gióng. → Ca ngợi, tôn vinh công lao của anh hùng.

- Bụi tre đằng ngà do ngựa phun lửa cháy, vết chân ngựa để lại thành những ao hồ, lửa thiêu cháy một làng nên gọi đó là làng Cháy. → Giải thích nguồn gốc, phong tục theo quan niệm của dân gian.

- “Vua nhớ công ơn phong Thánh Gióng là Phù Đổng Thiên Vương và lập đền thờ ngay ở quê nhà, mở hội làng Gióng”: ca ngợi, tôn vinh công lao của anh hùng.

- “Bụi tre đằng ngà do ngựa phun lửa cháy, vết chân ngựa để lại thành những ao hồ, lửa thiêu cháy một làng nên gọi đó là làng Cháy”: giải thích nguồn gốc, phong tục theo quan niệm của dân gian.

Một số sự kiện chính của truyện Thánh Gióng : Sự ra đời kì lạ của Thánh Gióng → Thánh Gióng biết nói và đòi đi đánh giặc → Gióng lớn nhanh như thổi → Vươn vai mặc áo giáo sắt, cưỡi ngựa sắt, cầm roi sắt → Thánh Gióng dẹp tan quân giặc → Sau đó, người cùng với ngựa bay lên trời.

- Bà lão ra đồng, trông thấy một vết chân to liền ướm thử về nhà thì mang thai, sinh ra một cậu bé.

- Giặc Ân đến xâm lược, vua sai sứ giả đi tìm người tài giỏi cứu nước, cậu bé nghe tiếng rao thì bảo mẹ mời sứ giả vào.

- Gióng đòi ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt để đánh giặc

- Gióng được bà con làng xóm góp gạo nuôi lớn, vươn vai thành tráng sĩ.

- Gióng đánh giặc xong thì cởi áo giáp sắt bỏ lại rồi bay về trời.

- Trong truyện, Thánh Gióng bộc lộ những phẩm chất của một người anh hùng kiên cường, bất khuất chống giặc ngoại xâm.

+ Nói với sứ giả những yêu cầu về tư trang để được đi đánh giặc của Thánh Gióng → Sẵn sàng chiến đấu dẹp giặc, hi sinh vì đất nước.

+ Đến nơi có giặc để chặn đánh → Phẩm chất anh hùng chủ động trong tình thế, sức mạnh hơn người.

+ Nhổ những cụm tre để thay thế roi sắt bị gãy → Khẳng định sức mạnh phi phàm của nhân vật, thể hiện sự thông minh, nhanh nhạy của anh hùng trong chiến đấu.

+ Đánh giặc xong cưỡi ngựa bay lên trời → Phẩm chất trong sạch, khẳng định hành động chính nghĩa mà anh hùng vừa thực hiện.

- Tên truyện Thánh Gióng gợi cho em suy nghĩ về thái độ của người kể đối với nhân vật Gióng: Sự ca ngợi, tôn vinh dành cho Thánh Gióng. Một trong “Tứ bất tử” (tên gọi chung của bốn vị thánh bất tử trong tín ngưỡng Việt Nam), tượng trưng cho tinh thần chống ngoại xâm và sức mạnh tuổi trẻ.

- Phẩm chất của Thánh Gióng:

• Sự dũng cảm, kiên cường khi đối mặt với kẻ thù xâm lược.
• Tinh thần yêu nước sâu sắc, không đòi hỏi vinh danh.

• Gióng là biểu tượng cho vẻ đẹp của người anh hùng dân tộc với trách nhiệm cứu nước cứu dân.
• Sức mạnh của Gióng chính là biểu tượng cho sức mạnh đoàn kết của cả dân tộc Việt.
• Thể hiện niềm tin của nhân dân luôn có một người anh hùng phi thường đứng ra bảo vệ đất nước nhân dân.

Các chi tiết cho thấy truyện có liên quan đến lịch sử:

- Cuộc chiến đấu giữa dân ta và kẻ thù xâm lược phương Bắc.

- Vũ khí bằng sắt, thép đã được chế tạo bởi người Việt cổ.

- Toàn dân đoàn kết cùng nhau, sử dụng mọi nguồn lực để chống phá quân giặc, đánh đuổi chúng ra khỏi lãnh thổ.

- Vào thời Hùng Vương thứ sáu, giặc Ân sang xâm lược bờ cõi nước ta.

- Nhân dân ta đứng lên chống lại giặc ngoại xâm, giành lại độc lập cho dân tộc bằng sức mạnh của toàn dân và tinh thần đoàn kết.

- Những chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện Thánh Gióng :

+ Bà mẹ ướm vào vết chân lạ rất to ở trên đồng mà thụ thai.

+ Mang thai dài tận mười hai tháng; ba tuổi mà cậu bé chẳng biết đi đứng, nói cười.

+ Khi sứ giả đến tìm người tài giỏi giúp cứu nước, Gióng bỗng dưng cất tiếng nói với mẹ xin đi đánh giặc.

+ Gióng lớn nhanh như thổi, ăn cơm bao nhiêu cũng không no, áo rộng bao nhiêu vừa mặc xong đã đứt chỉ.

+ Nghe tin giặc đến, Gióng vươn vai biến thành một tráng sĩ cao lớn.

+ Ngựa sắt mà kêu hí lại phun thêm lửa.

+ Nhổ tre ven đường đánh giặc, giặc tan vỡ.

+ Khi dẹp giặc xong, Gióng và ngựa sắt từ từ bay lên trời.

+ Lửa ngựa phun thiêu cháy một làng, khiến tre ngả màu vàng óng; vết chân ngựa biến thành ao hồ,...

- Tác dụng của những chi tiết trên trong việc thể hiện nội dung: Xây dựng biểu tưởng về một người anh hùng chống giặc ngoại xâm cứu nước, qua đó bộc lộ lòng yêu nước và sức mạnh của dân tộc.

- Những chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện:

• Bà lão ra đồng, trông thấy một vết chân to liền ướm thử, không lâu sau về nhà liền mang thai.
• Mang thai mười hai tháng.
• Đứa trẻ lên ba không biết nói biết cười, ai đặt đâu ngồi đấy.
• Cậu bé nghe sứ giả rao thì cất tiếng nói đầu tiên.
• Lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ.
• Biến thành tráng sĩ, mình cao hơn trượng.
• Ngựa sắt biết phun lửa.
• Nhổ bụi tre bên đường để giết giặc.
• Người và ngựa cùng bay lên trời.

- Tác dụng: Các chi tiết hoang đường cho thấy xuất thân kỳ lạ của Thánh Gióng, đồng thời thể hiện ước mơ về người anh hùng có sức mạnh phi thường đánh bại giặc ngoại xâm của nhân dân ta.

Truyện phản ánh hiện thực và ước mơ của cha ông ta:

- Sự thật là nhân dân ta đã đứng lên đấu tranh chống lại quân thù.

- Mơ ước về một hình mẫu lí tưởng về một người anh hùng tràn đầy sức mạnh, khí thế hơn người.

- Phán ảnh sức mạnh tiềm tàng ở trong nội lực con người và sức mạnh đoàn kết của toàn dân tộc.

- Hiện thực: tinh thần yêu nước, sự đoàn kết của nhân dân Việt Nam.

Lí do đặt tên:

- Hội thi dành cho học sinh các cấp – đại diện cho Thánh Gióng trong thời đại mới.

- Thánh Gióng tượng trưng cho tinh thần chiến thắng chống ngoại xâm và sức mạnh tuổi trẻ nên phù hợp với ý nghĩa của một hội thi thể thao.

- Mục đích của Đại hội thể dục thể thao là khoẻ khoắn để học tập, lao động, góp phần bảo vệ và xây dựng Tổ quốc sau này.

Vì:

- Đây là hội thi dành cho lứa tuổi thiếu niên - lứa tuổi của Thánh Gióng.

- Hội thi được tổ chức với mong muốn rèn luyện sức khỏe cho học sinh, để học sinh có thể lực tốt nhất trong học tập và lao động góp phần vào sự nghiệp xây dựng bảo vệ đất nước.