Soạn bài Sự tích Hồ Gươm SGK Ngữ văn 6 tập 1 Cánh diều chi tiết
Soạn bài Sự tích Hồ Gươm chi tiết Ngữ văn 6 tập 1 Cánh diều với đầy đủ lời giải tất cả các câu hỏi và bài tập phần Chuẩn bị và Đọc hiểu
Nội dung chính
| Truyện Sự tích Hồ Gươm ca ngợi tính chất chính nghĩa, tính chất nhân dân và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược do Lê Lợi lãnh đạo ở đầu thế kỉ XV. Truyện cũng nhằm giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm, đồng thời thể hiện khát vọng hoà bình của dân tộc. |
Chuẩn bị
Trả lời câu hỏi (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
- Xem lại hướng dẫn nêu trong mục Chuẩn bị ở bài Thánh Gióng để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
- Đọc trước truyện Sự tích Hồ Gươm , hãy tưởng tượng và miêu tả nơi cất giữ thanh gươm mà Rùa vàng nhận từ tay Lê Lợi
Phương pháp giải:
Em đọc trước truyện, thử tưởng tượng và nêu hình dung của em về nơi cất giữ thanh gươm.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Có thể tưởng tượng và miêu tả khung cảnh hồ Gươm như sau:
- Màu nước hồ trong xanh có thể nhìn thấy đáy hồ, như chiếc gương khổng lồ để mây trời soi bóng với những gợn sóng lăn tăn trên mặt hồ.
- Xung quanh hồ là những hàng cây xanh mướt bốn mùa, tỏa bóng xuống hồ. Đặc biệt là hàng liễu rủ xuống như cô thiếu nữ đang soi gương chải tóc.
- Bầu trời xanh thẳm, đám mây trắng muốt trôi lững lờ. Còn làn nước trong trẻo biến mặt hồ thánh tấm gương lớn…
- Xung quanh hồ là hàng cây xanh mướt, phất phơ trong làn gió nhè nhẹ…
Màu nước trong xanh, không một gợn sóng nên có thể nhìn thấy đáy hồ.
Xung quanh là cây cối xanh tươi, tỏa bóng mát xuống hồ…
Đọc hiểu 1
Trả lời câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Ba lần kéo lưới của Lê Thận có điều gì đáng chú ý?
Phương pháp giải:
Em chú ý các chi tiết được lặp lại trong 3 lần kéo lưới của Lê Thận.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Đáng chú ý ở chỗ cả ba lần Thận đều cất được một thanh sắt.
Cả ba lần kéo lưới của Lê Thận đáng chú ý ở chỗ là đều có sự xuất hiện của một thanh sắt – lưỡi gươm.
Cả ba lần Lê Thận đều kéo được một thanh sắt.
Đọc hiểu 2
Trả lời câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tranh minh họa nhân vật và sự việc gì của truyện?
Phương pháp giải:
Xem kĩ bức tranh trang 26 và cảm nhận.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Minh họa cho nhân vật: Lê Thận và sự việc kéo lưới 3 lần đều được một thanh sắt (lưỡi gươm thần).
Tranh minh họa nhân vật Lê Thận đang kéo lưới thì phát hiện một thanh sắt – lưỡi gươm thần
Tranh minh họa nhân vật Lê Thận và sự việc Lê Thân đang kéo lưới
Đọc hiểu 3
Trả lời câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Chú ý những chi tiết kì ảo trong văn bản.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản và liệt kê các chi tiết kì ảo.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Các chi tiết kì ảo trong văn bản là:
+ Ba lần kéo lưới đều kéo được 1 lưỡi gươm
+ Trong túp lều tối thanh gươm sáng rực hai chữ: "Thuận Thiên"
+ Chuôi gươm nạm ngọc phát sáng trên ngọn cây đa
+ Đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in
+ Lưỡi gươm tự nhiên động đậy.
+ Rùa Vàng lên đòi gươm.
- Vua Thủy Tề quyết định cho mượn thanh gươm thần.
- Ba lần kéo lưới, Lê Thận đều kéo được một lưỡi gươm.
- Trong túp lều tối, Lê Lợi cầm thanh gươm sáng rực hai chữ “Thuận Thiên”.
- Khi đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in.
- Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm thần.
- Nhà vua thấy lưỡi gươm thần đeo bên mình tự nhiên động đậy.
- Rùa Vàng đứng nổi trên mặt nước và đòi lại gươm thần cho Long Quân
Đọc hiểu 4
Trả lời câu 4 (trang 27 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Gươm thần giúp cho nghĩa quân Lê Lợi những gì?
Phương pháp giải:
Chú ý kết quả mà gươm thần đem lại.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Nhờ có gươm thần, nghĩa khí của nghĩa quân dâng cao, giúp nghĩa quân tung hoành khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía, uy thế… vang khắp nơi, xông xáo đi tìm giặc, có những kho lương thực mới chiếm được, mở đường cho họ đánh tràn ra mãi.
Gươm thần giúp cho nghĩa quân Lê Lợi:
- Nhuệ khí của nghĩa quân tăng lên, làm cho quân Minh bạt vía.
- Không phải trốn tránh mà xông xáo đi tìm giặc.
- Không phải ăn uống khổ sở mà đã có những kho lương thực chiếm từ giặc.
- Khiến cho đất nước không còn bóng tên giặc nào trên đất nước.
Nhờ có thanh gươm thần mà nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng. Có thanh gươm thần trong tay, Lê Lợi tung hành khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía.
Đọc hiểu 5
Trả lời câu 5 (trang 27 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phần 5 nhằm giải thích điều gì?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần này và chú ý chi tiết giải thích sự vật, sự việc trong truyện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Phần 5 giải thích cho tên gọi Hồ Gươm hay Hồ Hoàn Kiếm.
Phần 5 giải thích lí do đặt tên gọi Hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm.
Phần 5 giải thích tên gọi hồ Gươm.
CH cuối bài 1
Trả lời câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Em hãy nêu những sự kiện chính trong truyện Sự tích Hồ Gươm .
Phương pháp giải:
Đọc lại văn bản, nêu sự kiện chính của truyện.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Sự việc chính:
- Quân Minh sang xâm lược nước ta.
- Lê Lợi khởi nghĩa ở Lam Sơn.
- Lê Thận kéo được lưỡi gươm báu.
- Lê Lợi lấy được chuôi gươm nạm ngọc.
- Trong tay Lê Lợi thanh gươm làm cho quân Minh bạt vía.
- Lê Lợi lên ngôi vua.
- Một năm sau Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm báu.
- Lê Lợi trả gươm ở hồ Tả Vọng.
- Hồ Tả Vọng được mang tên Hồ Gươm
Những sự kiện chính trong truyện Sự tích Hồ Gươm :
- Lí do Long Vương cho mượn gươm thần.
- Lê Thận ba lần kéo lười đều được lưỡi gươm thần.
- Lê Lợi phát hiện chuôi gươm thần và hoàn thành gươm thần.
- Gươm thần giúp nghĩa quân Lê Lợi chiến thắng.
- Sự hoàn trả gươm của Lê Lợi.
Quân Minh sang xâm lược nước ta.
Nghĩa quân Lam Sơn nổi dậy chống lại chúng.
Lê Thận - một người đánh cá vớt được lưỡi gươm.
Lê Lợi bắt được chuôi gươm nạm ngọc.
Nhờ thanh gươm báu, nghĩa quân của Lê Lợi đánh bại quân Minh.
Rùa Vàng hiện lên đòi lại thanh gươm.
CH cuối bài 2
Trả lời câu 2 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trong truyện, nhân vật nào nổi bật? Nhân vật ấy có đặc điểm gì?
Phương pháp giải:
Chú ý các nhân vật xuất hiện trong truyện (Lê Lợi, Lê Thận, Long Quân, Rùa Vàng) và chọn ra nhân vật nổi bật để nêu lên đặc điểm của nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Theo em nhân vật nổi bật trong truyện là Đức Long Quân.
- Nhân vật này có đặc điểm là yêu nước, thương dân, đã cho mượn gươm thần để nhân dân ta chiến đấu vì chính nghĩa và đây còn là người yêu chuộng hòa bình, ngài muốn Lê Lợi dùng chính năng lực của mình để cai quản đất nước khi chiến tranh kết thúc, không phải dựa vào gươm thần.
- Trong truyện nhân vật nổi bật nhất chính là gươm thần.
- Đặc điểm nhân vật: Gươm thần là của Long Quân, có khả năng phát sáng, trên lưỡi gươm có hai chữ “Thuận Thiên” khắc sâu và có sức mạnh vô biên giúp nghĩa quân Lê Lợi chiến thắng trước quân địch.
Nhân vật nổi bật: Lê Lợi
Đặc điểm nổi bật: Một con người chính trực, dũng cảm và có tài năng lãnh đạo.
CH cuối bài 3
Trả lời câu 3 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Những chi tiết nào liên quan đến lịch sử? Theo em, những chi tiết nào là hoang đường, kì ảo?
Phương pháp giải:
Đây là đặc trưng của truyền thuyết, em đọc lại văn bản và tìm các chi tiết liên quan đến lịch sử nước nhà và chi tiết hoang đường kì ảo.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Chi tiết liên quan tới lịch sử:
+ Giặc Minh đô hộ nước ta.
+ Khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi đứng đầu vùng lên chiến thắng giặc Minh vang dội.
- Chi tiết hoang đường kì ảo:
+ Ba lần thả lưới đều vớt được duy nhất một lưỡi gươm có khắc chữ "thuận thiên".
+ Lưỡi gươm sáng rực một góc nhà.
+ Chuôi gươm nằm ở trên ngọn cây đa.
+ Đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in
+ Lưỡi gươm tự nhiên động đậy.
+ Rùa Vàng lên đòi gươm.
- Những chi tiết liên quan đến lịch sử: Sự kiện lịch sử giặc Minh đô hộ nước ta, khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi đứng dậy vùng lên thành công, chiến thắng giặc Minh vang dội.
- Những chi tiết nào là hoang đường, kì ảo:
+ Vua Thủy Tề quyết định cho mượn thanh gươm thần.
+ Ba lần kéo lưới, Lê Thận đều kéo được một lưỡi gươm.
+ Trong túp lều tối, Lê Lợi cầm thanh gươm sáng rực hai chữ “Thuận Thiên”.
+ Lê Lợi phát hiện chuôi gươm nạm ngọc tỏa sáng trên ngọn cây đa.
+ Khi đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in.
+ Long Quân sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm thần.
+ Nhà vua thấy lưỡi gươm thần đeo bên mình tự nhiên động đậy.
+ Rùa Vàng đứng nổi trên mặt nước và đòi lại gươm thần cho Long Quân.
- Chi tiết liên quan đến lịch sử:
- Giặc Minh xâm lược nước ta.
- Lê Lợi lãnh đạo nghĩa quân Lam Sơn đánh bại quân Minh.
- Chi tiết hoang đường, kì ảo:
- Ba lần kéo lưới đều khéo được một thanh sắt.
- Trong túp lều tối thanh gươm sáng rực hai chữ: “Thuận Thiên”
- Chuôi gươm nạm ngọc phát sáng trên ngọn cây đa.
- Lưỡi gươm tự nhiên động đậy, đem tra gươm vào chuôi thì vừa như in.
- Rùa Vàng thay Đức Long Quân hiện lên đòi gươm thần.
CH cuối bài 4
Trả lời câu 4 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Truyện muốn ca ngợi hay giải thích điều gì? Điều ấy có ý nghĩa như thế nào?
Phương pháp giải:
Từ văn bản đã học, em nêu ra điều mà truyện muốn ca ngợi và giải thích.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Ý nghĩa của truyện Sự tích Hồ Gươm :
- Truyện Sự tích Hồ Gươm giải thích tên gọi của Hồ Gươm (Hoàn Kiếm)
- Dân gian muốn giải thích, ca ngợi tính chất chính nghĩa nghĩa, tính nhân dân của khởi nghĩa Lam Sơn.
- Truyện đề cao, suy tôn vai trò của Lê Lợi, người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã được nhân dân hết lòng ủng hộ, có công đánh đuổi giặc, đem lại thái bình cho đất nước, nhân dân.
- Truyện thể hiện khát vọng của quần chúng nhân dân muốn được sống trong hoà bình, hạnh phúc.
Ý nghĩa của truyện Sự tích Hồ Gươm :
- Ca ngợi tài năng, anh minh, sáng suốt của Lê Lợi – người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có công đánh đuổi giặc Minh, đem lại thái bình cho tổ quốc.
- Giải thích, ca ngợi tính chất toàn dân, chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
- Giải thích tên gọi của Hồ Gươm (hồ Hoàn Kiếm).
- Thể hiện mong muốn hòa bình, hạnh phúc của nhân dân.
- Truyện muốn ca ngợi, đề cao vai trò của Lê Lợi - vị chủ tướng tài năng của nghĩa quân Lam Sơn đã lãnh đạo nhân dân đánh bại kẻ thù xâm lược. Đồng thời truyện cũng giải thích về sự tích tên gọi Hồ Gươm (hay Hồ Hoàn Kiếm).
- Ý nghĩa: Thể hiện khát vọng của nhân dân về cuộc sống hòa bình, ấm no.