Soạn bài Thực hành tiếng Việt bài 6 SGK Ngữ văn 9 tập 2 Chân trời sáng tạo
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Câu 1
Trả lời Câu hỏi 1 Thực hành tiếng Việt trang 15 SGK Ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
(1) Đặc trưng của toàn cầu hoá là sự đón nhận và trân trọng đóng góp của tất cả các dân tộc trong bản hòa ca của nhân loại. (2) Ở đó, người ta chia sẻ giá trị của mình vào cái chung, tạo nên một bức tranh lớn đa sắc màu nhưng vẫn nhất quán và đầy tính nhân bản. (3) Nhiều ý kiến cho rằng khi "thế giới phẳng"), các nền văn hóa giao thoa sẽ dần hòa lẫn với nhau, mỗi người đều giống hệt nhau và mất đi văn hóa đặc trưng của dân tộc mình. (4) Điều đó là không đúng, bởi mỗi công dân, mỗi dân tộc là một mảnh ghép vừa vặn trong bức tranh chung của nhân loại nhưng vẫn mang trong minh một sắc màu đặc trưng của dân tộc.
(Nam Lê - Như Ý, Bản sắc dân tộc cái gốc của mọi công dân toàn cầu, https://glaoducthoidai.vn/.ngày 03/11/2019)
a. Phân tích cấu trúc các câu trong đoạn trích trên, sau đó, cho biết câu nào là câu đơn, câu nào là câu ghép
b. Nêu tác dụng của việc lựa chọn các kiểu câu (câu đơn, câu ghép) trong đoạn trích trên.
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức về câu đơn, câu ghép để thực hiện
Lời giải chi tiết:
Cách 1
(1) Đặc trưng của toàn cầu hoá/ là sự đón nhận và trân trọng đóng góp của tất cả các
CN VN
dân tộc trong bản hòà ca của nhân loại .
Phân loại: Câu đơn
(2) Ở đó, người ta chia sẻ giá trị của mình vào cái chung /, tạo nên một bức
CN VN
tranh lớn đa sắc màu nhưng vẫn nhất quán và đầy tính nhân bản.
Phân loại: Câu đơn
(3) Nhiều ý kiến / cho rằng khi "thế giới phẳng" , các nền văn hóa giao thoa /
CN1 VN1 CN2
sẽ dần hòa lẫn với nhau,/ mỗi người/ đều giống hệt nhau và mất đi văn hóa
VN2 CN2 VN2
đặc trưng của dân tộc mình .
Phân loại: Câu ghép
(4) Điều đó / là không đúng , bởi mỗi công dân, mỗi dân tộc/ là một mảnh ghép vừa
CN1 VN1 CN2
văn trong búc tranh chung của nhân loại nhưng vẫn mang trong minh một sắc màu
VN2
đặc trưng của dân tộc.
Phân loại: Câu ghép
b. Nhận xét: Việc lựa chọn các kiểu câu (câu đơn, câu ghép) một cách hợp lý đã góp phần làm cho đoạn văn trên thêm mạch lạc, rõ ràng, logic, sinh động và có sức thuyết phục cao.
a. Phân tích cấu trúc các câu trong đoạn văn:
(1) Đặc trưng của chủ nghĩa toàn cầu hiện đại /là sự đón nhận và trân trọng
CN
đóng góp của tất cả các dân tộc trong bản hòa ca của nhân loại.
VN
=> Câu đơn
(2) Ở đó, người ta / chia sẻ giá trị của mình vào cái chung, tạo nên một bức tranh
CN
lớn đa sắc màu nhưng vẫn nhất quán và đầy tính nhân bản.
VN
=> Câu đơn
(3) Nhiều ý kiến / cho rằng khi “thế giới phẳng”, các nền văn hoá giao thoa / sẽ
CN1 VN1 TN CN2
dần hoà lẫn với nhau , mỗi người / đều giống hệt nhau và mất đi văn hoá đặc
VN2 CN3 VN3
trưng của dân tộc mình.
=> Câu ghép
(4) Điều đó là không đúng , bởi mỗi công dân, mỗi dân tộc là một mảnh ghép
CN1 VN1 CN2 VN2
vừa vặn trong bức tranh chung của nhân loại nhưng vẫn mang trong mình một
sắc màu đặc trưng của dân tộc.
=> Câu ghép
b. Tác dụng của việc lựa chọn các kiểu câu (câu đơn, câu ghép) trong đoạn trích trên.
- Câu đơn: diễn tả ý đơn giản, tập trung truyền đạt một ý chính, giúp người đọc hoặc người nghe nắm bắt thông tin nhanh chóng.
- Câu ghép: chứa nhiều ý, mối quan hệ phức tạp hơn, phù hợp để truyền đạt thông tin chi tiết và liên quan.
Câu 2
Trả lời Câu hỏi 2 Thực hành tiếng Việt trang 15 SGK Ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo
Cho đoạn trích sau:
Nhan đề "Sang thu" đưa bao trùm lại vừa thấm vào từng từ ngữ, cảnh vật. Hương quả sang thu . Ngọn gió sang thu. Dòng sông, bầy chim, đám mây, bầu trời sang thu. Nắng sang thu. Mưa sang thu. Sấm chớp, đông bão, cây cối sang thu. Nhưng trong từng cảnh sang thu của thiên nhiên, đất trời, tạo vật là lồng lộng hồn người sang thu.
(Theo Vũ Nho, Đi giữa miền thơ)
a. Nhận xét về cấu trúc của các câu in đậm trong đoạn trích trên.
b. Nêu tác dụng của việc lựa chọn cấu trúc câu như vậy
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức về câu đơn, câu ghép để thực hiện
Lời giải chi tiết:
Cách 1
a. Tất cả các câu trên đều là câu đơn ( 1 cụm C-V)
b. Tác dụng
- Việc sử dụng các câu đơn liên tiếp tạo ra nhịp điệu dồn dập, thể hiện cảm xúc sôi nổi, háo hức của tác giả trước cảnh sắc mùa thu.
- Các câu văn ngắn gọn, súc tích, tập trung miêu tả những đặc trưng của mùa thu.
- Việc sử dụng từ ngữ gợi hình, gợi cảm giúp cho bức tranh mùa thu thêm sinh động, hấp dẫn.
a. Nhận xét về cấu trúc của các câu in đậm trong đoạn trích: Các câu in đậm đều là câu đơn, ngắn, nhịp điệu nhanh.
b. Tác dụng của việc lựa chọn cấu trúc câu như vậy: thể hiện sự dồn dập, nhanh chóng của mùa thu trong khoảnh khắc giao mùa.
Câu 3
Trả lời Câu hỏi 3 Thực hành tiếng Việt trang 15 SGK Ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo
Cho biết các câu ghép dưới đây thuộc loại câu ghép đẳng lập hay chính phụ.
Xác định phương tiện nối các vế câu và nêu tác dụng của việc lựa chọn phương tiện này.
a. Ngọn lửa mùa hè mang bao căm phẫn chính đáng của người da đen sẽ không bao giờ tắt nguội nếu như làn gió mùa thu của tự do và công bằng không thổi tới.
(Mác-tin Lu-thơ Kinh (Martin Luther King), Tôi có một giấc mơ )
b. Nhưng dù cho tai họa có xảy ra thì sự có mặt của chúng ta ở đây cũng không phải là vô ích.
(G. G. Mác-két, Đầu tranh cho một thế giới hòa bình )
c. Cái lò gạch ở cuối cánh đồng đang phun lửa sáng rực và ánh đèn ô tô ngoài đường cái quét lên nền trời những luồng ánh sáng xanh biếc.
(Đỗ Chu, Bồng chanh đỏ )
d. Bước chân của anh đặt nhẹ trên đường, tôi cảm thấy không phải anh đang đi mà là anh lướt trên mặt đất.
(Đỗ Chu, Bồng chanh đỏ )
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức về câu đơn, câu ghép để thực hiện
Lời giải chi tiết:
Cách 1
a. Câu ghép chính phụ
Phương tiện nối: Từ nối “nếu như”
b. Câu ghép chính phụ
Phương tiên nói “Nhưng dù cho”
c. Câu ghép đẳng lập
Phương tiện nối: “và”
d. Câu ghép đẳng lập
Phương tiện nối: dấu phẩy
a. Câu ghép chính phụ. Phương tiện nối: "nếu như" - Quan hệ từ
=> Tác dụng:
- "Nếu như" nối hai vế câu, thể hiện mối quan hệ điều kiện.
- Nêu điều kiện cần thiết để ngọn lửa mùa hè không bao giờ tắt nguội.
- Giúp câu văn mạch lạc, logic.
b. Câu ghép chính phụ. Phương tiện nối: "nhưng", "dù cho"
- "nhưng": Quan hệ từ
- "dù cho": Cặp từ hô ứng
=> Tác dụng:
- "Nhưng" nối hai vế câu, thể hiện mối quan hệ tương phản.
- Nhấn mạnh sự có mặt của chúng ta không phải là vô ích dù cho có bất kỳ tai họa nào xảy ra.
- Giúp câu văn rõ ràng, súc tích.
c. Câu ghép đẳng lập. Phương tiện nối: "và" - Quan hệ từ
=> Tác dụng:
- "Và" nối hai vế câu, thể hiện mối quan hệ liệt kê.
- Miêu tả hai hình ảnh lò gạch và ánh đèn ô tô một cách sinh động.
- Giúp câu văn cân đối, nhịp nhàng.
d. Câu ghép chính phụ. Phương tiện nối: dấu phẩy (,)
=> Tác dụng:
- Dấu phẩy (,) nối hai vế câu, thể hiện mối quan hệ giải thích.
- Giải thích cảm nhận của "tôi" về "anh".
- Giúp câu văn rõ ràng, logic.
Câu 4
Trả lời Câu hỏi 4 Thực hành tiếng Việt trang 16 SGK Ngữ văn 9 Chân trời sáng tạo
Em hãy trao đổi với bạn cùng nhóm một bài văn nghị luận mình đã viết. Sau đó, đọc bài viết của bản và trả lời các câu hỏi:
a. Bạn em đã sử dụng câu đơn, câu ghép hay kết hợp cả hai kiểu câu trong bài viết?
b. Việc lựa chọn cấu trúc như vậy có tác dụng gì?
c. Khi đọc bài viết của bạn, em thấy bạn đã lựa chọn cấu trúc câu hợp lí chưa? Nêu được phép thay đổi cấu trúc một vài câu, em sẽ thay đổi như thế nào? Vì sao?
Phương pháp giải:
Xác định câu đơn, câu ghép trong bài của bạn và áp dụng kiến thức tiếng Việt để thực hiện
Lời giải chi tiết:
Cách 1
a. Bạn em đã sử dụng cả hai kiểu câu đơn, câu ghép trong bài viết
b. Việc lựa chọn như vậy làm nổi bật các ý trong đoạn, tạo sự liên kết chặt chẽ về mặt logic, nối các ý với nhau, thu hút người đọc
c. 2 phương án trả lời
- Em cảm thấy bạn đã lựa chọn hợp lí cấu trúc
- Em cảm thấy bạn chưa lựa chọn hợp lí cấu trúc câu. Em sẽ đổi một số câu đơn thành câu ghép để tạo tính liên kết, hài hoà về mặt thẩm mỹ, một số câu quá dài em sẽ rút ngắn để hợp lí hơn.
Học sinh đọc bài viết của bạn và trả lời câu hỏi theo gợi ý:
a.
- Cần đọc bài viết của bạn để xác định bạn sử dụng kiểu câu nào.
- Quan sát và phân tích cấu trúc của các câu trong bài viết.
- Phân loại các câu theo kiểu câu: đơn hay ghép.
- Đếm số lượng câu đơn và câu ghép để xác định kiểu câu chủ đạo.
b. Căn cứ vào kiểu câu chủ đạo, phân tích tác dụng của việc lựa chọn cấu trúc câu đó.
- Câu đơn:
Tác dụng: Nhấn mạnh ý, tạo sự ngắn gọn, súc tích.
Phù hợp để nêu luận điểm, luận cứ chính.
- Câu ghép:
Tác dụng: Liên kết các ý, thể hiện mối quan hệ logic giữa các phần.
Phù hợp để giải thích, phân tích, lập luận.
- Kết hợp cả hai kiểu câu:
Tác dụng: Tạo sự đa dạng, phong phú cho bài viết.
Nhấn mạnh ý, tăng tính logic và thuyết phục.
c.
- Đánh giá tính hợp lí của việc lựa chọn cấu trúc câu trong bài viết.
- Xác định những câu có thể thay đổi cấu trúc để cải thiện bài viết.
- Đề xuất cách thay đổi cấu trúc câu cụ thể.
- Giải thích lý do thay đổi:
+ Nâng cao tính logic, rõ ràng.
+ Nhấn mạnh ý, tăng tính thuyết phục.
+ Tạo sự đa dạng, phong phú cho bài viết.
Ví dụ:
- Thay đổi câu đơn thành câu ghép để bổ sung thông tin, giải thích chi tiết hơn.
- Thay đổi câu ghép thành câu đơn để tạo sự ngắn gọn, súc tích.