Soạn bài Thực hành Tiếng Việt: Lỗi lô gích, câu mơ hồ và cách sửa SGK Ngữ văn 12 tập 1 Cánh diều
Theo em, giao ước ấy mắc lỗi gì khiến Sai-lốc phải chịu thua trước lập luận sắc bén của Poóc-xi-a? Những câu dưới đây mắc lỗi gì? Hãy phân tích nguyên nhân mắc lỗi và sửa những lỗi đó
Câu 1
Trả lời Câu hỏi 1 trang 71 SGK Văn 12 Cánh diều
Trong vở kịch Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ (Sếch-xpia), nhân vật Sai-lốc cho An-tô-ni-ô vay 3000 duy-ca không tính lãi với điều kiện: Sau ba tháng, nếu người vay không hoàn trả số tiền đúng ngày và nơi quy định thì người cho vay sẽ được quyền lấy một cân thịt trên cơ thể người vay. Theo em, giao ước ấy mắc lỗi gì khiến Sai-lốc phải chịu thua trước lập luận sắc bén của Poóc-xi-a?
Phương pháp giải:
Đọc lại đoạn trích Thực thi công lý và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Theo em, giao ước ấy mắc lỗi dùng từ khiến người nghe có thể hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau khiến cho nội dung giao ước mơ hồ. Cụ thể ở chi tiết “ người cho vay sẽ được quyền lấy một cân thịt trên cơ thể người vay ” không nói cụ thể cách người cho vay lấy như thế nào. Từ đó, Poóc-xi-a đã sử dụng điều đó để khiến cho Sai-lốc phải chịu thua “ Ngươi hãy chuẩn bị cắt thịt, không được làm rỏ một giọt máu nào… nếu cân nghiêng dù chỉ một sợi tóc thôi, ngươi sẽ bị tử hình và tất cả tài sản của ngươi sẽ bị tịch thu ”
Câu 2
Trả lời Câu hỏi 2 trang 71 SGK Văn 12 Cánh diều
Những câu dưới đây mắc lỗi gì? Hãy phân tích nguyên nhân mắc lỗi và sửa những lỗi đó
a. Anh ta mở khóa, ngồi vào ghế, khởi động xe, mở cửa và lên đường
b. Tìm thêm những ví dụ trong thơ của Hồ Xuân Hương, “ Truyện Kiều”, Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan,… để chứng minh rằng tiếng Việt từ thế kỉ XVI đã đạt tới độ tinh tế, uyển chuyển.
c. Ngồi đây suốt buổi sáng mà tôi chỉ câu được vô số con cá chép, thật phí công.
d. Từ trong tù, U- thát tiếp tục kêu vô tội. Vậy, ai đã nói dối? Kẻ nào đã bỏ thuốc độc vào chén trà của hoàng thân? Khi tất cả vụ việc này kết thúc, Cha-la sai tuyên bố sẽ kết hôn với chàng U-thát của mình ( Dẫn theo Nguyễn Minh Tuyết, Nguyễn Văn Hiệp
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần kiến thức tiếng Việt
Lời giải chi tiết:
a. Anh ta mở khóa, ngồi vào ghế, khởi động xe, mở cửa và lên đường
- Câu trên mắc lỗi logic. Cụ thể ở từ “ mở cửa”. Vì các hành động đang diễn ra với trình tự mâu thuẫn nhau, không nhất quán với nhau.
- Cách sửa:
Anh ta mở khóa, ngồi vào ghế, khởi động xe, đóng cửa và lên đường
b. Tìm thêm những ví dụ trong thơ của Hồ Xuân Hương, “ Truyện Kiều”, Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan,… để chứng minh rằng tiếng Việt từ thế kỉ XVI đã đạt tới độ tinh tế, uyển chuyển .
- Câu trên mắc lỗi logic vì đã chứa từ ngữ thiếu nhất quán cụ thể ở từ “ Truyện Kiều”. Đây là tên của tác phẩm văn học còn Hồ Xuân Hương, Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan … là tên của nhà thơ nổi tiếng.
- Cách sửa:
Tìm thêm những ví dụ trong thơ của Hồ Xuân Hương, Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan,… để chứng minh rằng tiếng Việt từ thế kỉ XVI đã đạt tới độ tinh tế, uyển chuyển .
c. Ngồi đây suốt buổi sáng mà tôi chỉ câu được vô số con cá chép, thật phí công.
- Câu trên mắc lỗi logic vì có thông tin mâu thuẫn với nhau, không nhất quán. Việc câu được vô số con cá chép đã mâu thuẫn với thái độ của nhân vật tôi nói tới “ thật phí công”. Vì vậy, cần thay thế các từ ngữ phù hợp với thực khách quan.
- Cách sửa:
Ngồi đây suốt buổi sáng mà tôi không câu được vô số con cá chép, thật phí công.
d. Từ trong tù, U- thát tiếp tục kêu vô tội. Vậy, ai đã nói dối? Kẻ nào đã bỏ thuốc độc vào chén trà của hoàng thân? Khi tất cả vụ việc này kết thúc, Cha-la sai tuyên bố sẽ kết hôn với chàng U-thát của mình ( Dẫn theo Nguyễn Minh Tuyết, Nguyễn Văn Hiệp)
- Câu trên mắc lỗi logic vì đã có thông tin mâu thuẫn với nhau, không nhất quán
- Cách sửa:
Từ trong tù, U- thát tiếp tục kêu vô tội. Vậy kẻ nào đã bỏ thuốc độc vào chén trà của hoàng thân? Khi tất cả vụ việc này kết thúc, Cha-la sai tuyên bố sẽ kết hôn với chàng U-thát của mình ( Dẫn theo Nguyễn Minh Tuyết, Nguyễn Văn Hiệp)
Câu 3
Trả lời Câu hỏi 3 trang 72 SGK Văn 12 Cánh diều
Phân tích mơ hồ của những câu văn dưới đây. Hãy viết lại để mỗi câu chỉ có một cách hiểu
a. Đây là dung dịch độc nhất
b. Áp dụng phương pháp học tập mới là quan trọng
c. Cả nhà hát say sưa theo ca sĩ
d. Trong trận đấu bóng, hàng trăm người xem đánh nhau
Phương pháp giải:
Đọc lại lý thuyết về lỗi lô gích, câu mơ hồ.
Lời giải chi tiết:
a.Đây là dung dịch độc nhất
- Từ “ độc” có thể hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau: độc lạ, độc hại… khiến cho nội dung câu văn có cách hiểu khác nhau:
+ Đây là dung dịch độc hại nhất
-Cách sửa ( cần thêm các từ phù hợp để làm nổi bật thông tin duy nhất trong câu văn)
→ Đây là dung dịch độc hại nhất.
b Áp dụng phương pháp học tập mới là quan trọng
- Câu văn có cách hiểu khác nhau do cấu tạo câu chưa phù hợp:
+ Áp dụng phương pháp học tập mới, là quan trọng ( nhấn mạnh việc chọn áp dụng phương pháp học tập mới)
+ Áp dụng phương pháp học tập mới là quan trọng ( nhấn mạnh ý nghĩa của việc áp dụng phương pháp học tập)
- Cách sửa ( cần thêm các từ phù hợp để làm nổi bật thông tin duy nhất trong câu văn)
→ Áp dụng phương pháp học tập là điều quan trọng.
c. Cả nhà hát say sưa theo ca sĩ
- Cụm từ “ cả nhà hát” chưa rõ ràng khiến cho câu văn có nghĩa khác nhau:
+ Cả nhà ngồi hát say sưa theo ca sĩ
+ Cả nhà hát ( là không gian diễn ra các hoạt động biểu diễn nghệ thuật) say sưa theo ca sĩ
- Cách sửa ( cần thêm các từ phù hợp để làm nổi bật thông tin duy nhất trong câu văn)
→ Cả nhà đang hát say sưa theo ca sĩ.
d. Trong trận đấu bóng, hàng trăm người xem đánh nhau
- Câu văn có cách hiểu khác nhau do cấu tạo câu chưa phù hợp:
+ Trong trận đấu bóng, hàng trăm người xem cuộc đánh nhau
+ Trong trận đấu bóng, hàng trăm người xem đang đánh nhau
- Cách sửa ( cần thêm các từ phù hợp để làm nổi bật thông tin duy nhất trong câu văn)
→ Trong trận đấu bóng, hàng trăm người ngồi xem đánh nhau.
Câu 4
Trả lời Câu hỏi 4 trang 72 SGK Văn 12 Cánh diều
Khảo sát và viết báo cáo kết quả khảo sát về lỗi lô gích và lỗi diễn đạt mơ hồ trên một hoặc một số trang báo điện tử
Phương pháp giải:
Tìm một số trang báo điện tử mắc lỗi và tiến hành viết báo cáo
Lời giải chi tiết:
BÁO CÁO KẾT QUẢ KHẢO SÁT
1. Mục tiêu của khảo sát:
- Đánh giá khảo sát về lỗi lô gích và lỗi diễn đạt mơ hồ trên một hoặc một số trang báo điện tử
- Đưa ra nhận xét, đánh giá tình trạng trên
2. Nội dung của khảo sát
- Tìm hiểu và đọc một số bài viết của các trang báo điện tử: Vietnamnet, Báo Lao động, Báo mới,..
- Chỉ ra các lỗi về logic và lỗi diễn đạt mơ hồ của một số bài viết
- Đánh giá tổng quan về tình trạng trên.
3. Kết quả của khảo sát
- Số lượng tài liệu:…..
- Các lỗi diễn đạt mơ hồ: thường xuất hiện ở tiêu đề bài báo
Ví dụ:
+ “ Bất ngờ bà chủ khách sạn cao nhất Nam Định vừa được rao bán 300 tỷ đồng?”
+ “ Ba luật sư tham gia bảo vệ quyền lợi cho bé lớp 1 trường Gateway đã tử vong”
……
- Lỗi logic: xuất hiện trong nội dung bài báo
4. Đánh giá, nhận xét:
- Đây là tình trạng diễn ra khá phổ biến đối với những bài viết của một số trang báo điện tử
- Nguyên nhân dẫn tới tình trạng:
+ Đã sử dụng những từ ngữ, cấu trúc câu mơ hồ, lấp lửng dễ gây nhầm lẫn
+ Sử dụng các tiêu đề ngắn với nội dung giật gân, mục đích thu hút người xem.