Bài 11. Chiến tranh Thế giới thứ nhất (1914 - 1918) và Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 - SGK Lịch sử và Địa lí 8 Cánh diều — Không quảng cáo

? mục I 1

Khai thác thông tin và các hình trong mục 1, nêu nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ nhất.

Phương pháp giải:

Khai thác thông tin và các hình trong mục 1

Lời giải chi tiết:

Nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ nhất.

*Nguyên nhân sâu xa

- Sự phát triển không đồng đều của chủ nghĩa tư bản

- Mâu thuẫn giữa các nước đế quốc lớn nhất liên quan đến vấn đề thị trường và thuộc địa.

- Mâu thuẫn đó đã dẫn tới sự hình thành hai khối quân sự đối đầu: phe Liên minh gồm Đức, Áo - Hung, I-ta-li-a (1882) và phe Hiệp ước gồm Anh, Pháp, Nga (1907).

- Cả hai khối đều ráo riết chuẩn bị chiến tranh để tranh giành thuộc địa.

*Nguyên nhân trực tiếp

- Trong những năm 1912 – 1913, sự căng thẳng ở vùng Ban-căng báo hiệu cuộc chiến tranh thế giới đã đến rất gần.

- Ngày 28-6-1914, Thái tử Áo - Hung bị ám sát ở Xéc-bi.  “Sự kiện Xéc-bi” đã trở thành ngòi nổ của chiến tranh.

? mục I 2

Dựa vào thông tin, bảng II và các hình trong mục 2, phân tích hậu quả và tác động của Chiến tranh thế giới thứ nhất đối với lịch sử nhân loại.

Phương pháp giải:

Dựa vào thông tin, bảng II và các hình trong mục 2

Lời giải chi tiết:

*Hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất

- Chịu tổn thất lớn về người và của

- Sau chiến tranh, các nước châu Âu dù thắng trận hay bại trận đều trở thành “con nợ” của nước Mỹ.

- Mỹ và Nhật Bản đã thu được nhiều nguồn lợi từ chiến tranh

+ Nước Mỹ không bị chiến tranh tàn phá, lại nhờ buôn bán vũ khí và cho các nước châu Âu vay nên thu nhập quốc dân tăng gấp đôi.

+ Nhật Bản chiếm lại một số đảo của Đức, nâng cao vị thế ở khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương,...

*Tác động của Chiến tranh thế giới thứ nhất

- Trong quá trình chiến tranh, thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga và sự ra đời của nước Nga Xô viết (1917) đã đánh dấu bước chuyển biến lớn trong cục diện chính trị thế giới.

- Sau Hội nghị hoà bình ở Véc-xai (1919 – 1920) và Oa-sinh-tơn (1921 – 1922), một trật tự thế giới mới được xác lập gắn với vai trò của nước Mỹ.

- Mâu thuẫn giữa các nước đế quốc vẫn không được giải quyết, thậm chí còn trầm trọng hơn, dẫn đến cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai sau này.

? mục II 1

Nêu những nét chính về nguyên nhân làm bùng nổ Cách mạng tháng Mười Nga.

Phương pháp giải:

Dựa vào thông tin trong mục II.1

Lời giải chi tiết:

Nguyên nhân làm bùng nổ Cách mạng tháng Mười Nga.

- Tháng 2-1917, Đảng Bôn-sê-vích lãnh đạo nhân dân làm cách mạng, lật đổ chế độ phong kiến Nga hoàng

- Sau cách mạng tháng Hai, một tình hình chính trị chưa từng có xuất hiện ở Nga, đó là tình trạng có hai chính quyền

+ Chính phủ tư sản lâm thời

+ Các Xô viết đại biểu công nhân, binh lính.

- VI. Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích đã chuẩn bị kế hoạch, tiếp tục lãnh đạo nhân dân làm cách mạng lật đổ Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản.

? mục II 2

Nêu những nét chính về diễn biến của Cách mạng tháng Mười Nga. Cho biết vai trò của Lê-nin đối với cuộc cách mạng.

Phương pháp giải:

Dựa vào thông tin trong mục II.2

Lời giải chi tiết:

* Diễn biến của Cách mạng

- Tháng 4/1917: Lê-nin từ Thụy Sĩ về nước, soạn thảo và trình bày bản Luận cương tháng Tư.

- Tháng 7: Chính phủ tư sản lâm thời đàn áp. nhân dân, truy nã Lê-nin và những người trong Đảng Bôn-sê-vích.

- Tháng 8: Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích lãnh đạo quần chúng nhân dân tiếp tục chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền.

- Tháng 10

+ Quân khởi nghĩa đánh chiếm Pê-tơ-rô-grát (Xanh-pê-téc-bua) và bao vây Cung điện Mùa Đông - nơi ẩn náu cuối cùng của Chính phủ tư sản lâm thời (đêm 24).

+ Cung điện Mùa Đông bị chiếm, Chính phủ tư sản lâm thời sụp đổ. Chính quyền Xô viết được thành lập do Lê-nin đứng đầu (đêm 25).

- Đến tháng 3-1918, Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười đã thắng lợi trên khắp nước Nga rộng lớn.

*Vai trò của Lê-nin đối với cuộc cách mạng.

- Lê-nin là người trực tiếp lãnh đạo cuộc cách mạng tháng Mười

- Soạn thảo Luận cương tháng tư, vạch ra đường lối đúng đắn cho cuộc cách mạng.

? mục II 3

Nêu ý nghĩa lịch sử và tác động của Cách mạng tháng Mười Nga đối với nước Nga năm 1917 và lịch sử nhân loại.

Phương pháp giải:

Dựa vào thông tin trong mục II.3

Lời giải chi tiết:

* Ý nghĩa lịch sử

- Xoá bỏ chính quyền của giai cấp tư sản và địa chủ, lập nên chính quyền Xô viết của nhân dân lao động

- Nước Nga bước vào thời kì tự do và xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa.

* Tác động

- Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, chỉ ra con đường đấu tranh chống lại chủ nghĩa tư bản để đi tới thắng lợi, mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới

- Tác động sâu sắc đến tiến trình lịch sử nhân loại và cục diện chính trị thế giới: Nước Nga Xô viết ra đời, đã chặt đứt một khâu yếu nhất của hệ thống đế quốc chủ nghĩa, tạo ra chế độ xã hội chủ nghĩa đối lập với chế độ tư bản chủ nghĩa.

Luyện tập

1. Lập bảng thống kê những sự kiện chính của Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) và Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.

2. Vì sao chế độ phong kiến Nga hoàng đã sụp đổ vào tháng 2-1917 nhưng nhân dân Nga vẫn tiếp tục làm cách mạng?

Phương pháp giải:

Tổng hợp kiến thức có trong bài

Lời giải chi tiết:

1. Bảng thống kê những sự kiện chính của Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918)

* Bảng thống kê những sự kiện chính của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.

2. Chế độ phong kiến Nga hoàng đã sụp đổ vào tháng 2-1917 nhưng nhân dân Nga vẫn tiếp tục làm cách mạng vì

- Sau Cách mạng tháng Hai, xuất hiện cục diện chính trị chưa từng có, đó là tình trạng hai chính quyền song song cùng tồn tại

+ Chính phủ tư sản lâm thời

+ Xô Viết đại biểu công nhân, binh lính

- Hai chính quyền đại diện cho các giai cấp có lợi ích khác nhau nên không thể cùng tồn tại

- Trước bối cảnh đó, VI.Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích đã lãnh đạo nhân dân thực hiện cuộc cách mạng lật đổ Chính phủ tư sản lâm thời

Vận dụng

3. Sưu tầm tư liệu về cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918) và Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

Phương pháp giải:

Sưu tầm tư liệu trên sách, báo, internet,…

Lời giải chi tiết:

* Tư liệu về Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918)

Một người lính Anh đang giúp một tù nhân Đức bị thương di chuyển dọc đường ray vào năm 1916, phía sau họ là một người lính Pháp đang vội vã rời đi với một chiếc máy ảnh. Đây là một trong số 100 bức ảnh được nhiếp ảnh gia Tom Marshall phục màu nhân kỷ niệm 100 năm ngày kết thúc Chiến tranh Thế giới thứ nhất (11/11/1918-11/11/2018)

Những binh sĩ thuộc quân đội Anh đang thảo luận tại một rãnh trú ẩn của Anh ở Ploegsteert Wood, trong trận chiến Messines, ngày 11-6-1917. Bằng việc phục chế màu cho những tấm ảnh, Marshall hi vọng sẽ vẽ nên một hình dung rõ ràng hơn trong suy nghĩ của những thế hệ sau này về cuộc chiến đau thương trong lịch sử