Bài 6. Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội khu vực Mỹ La tinh - SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức với cuộc sống
Xác định phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí của khu vực Mỹ - Latinh trên bản đồ. Phân tích ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực Mỹ - Latinh
? mục I
Dựa vào thông tin mục I và hình 6.1, hãy:
- Xác định phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí của khu vực Mỹ La tinh trên bản đồ.
- Phân tích ảnh hưởng của phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực Mỹ La tinh.
Phương pháp giải:
Đọc và nghiên cứu kỹ các thông tin, số liệu trong hình kết hợp với kiến thức đã được học trong bài.
Lời giải chi tiết:
Phạm vi lãnh thổ và vị trí địa lí khu vực Mỹ La tinh
- Là một bộ phận của Châu Mỹ, trải dài từ khoảng 33º32´B đến 53º53´N
- Mỹ La tinh bao gồm các bộ phận lãnh thổ Mê-hi-cô (Bắc Mỹ), Trung Mỹ, các quốc đảo vùng biển Caribe và Nam Mỹ
- Mỹ La tinh là một khu vực có diện tích xấp xỉ 21.069.500 km² chiếm gần 3,9% diện tích bề mặt và 14,1% tổng diện tích đất liền của Trái Đất.
Ảnh hưởng của vị trí địa lý đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Mỹ La tinh
|
Cơ hội |
- Thuận lợi phát triển kinh tế biển - Giàu tài nguyên, khoáng sản, thuận lợi phát triển Công nghiệp – đặc biệt là Công nghiệp khai khoáng, luyện kim - Phát triển chăn nuôi gia súc - Khí hậu chủ yếu là xích đạo và nhiệt đới ẩm ướt, hệ thống sông ngòi dày đặc cộng với đất đai màu mỡ tạo điều kiện phát triển Nông – Lâm – Ngư nghiệp. - … |
|
Thách thức |
- Với vị trí địa lý thuận lợi nên thường xuyên là nơi mà các đế quốc để ý - Việc giao lưu kinh tế - văn hoá, xuất – nhập khẩu tốn nhiều chi phí - Nhiều loại hình khí hậu, dẫn đến thiên tai, bão lũ,… - Kinh tế phần lớn phụ thuộc vào nước ngoài - … |
? mục II
Dựa vào thông tin mục II và hình 6.1, hãy:
- Nêu một số đặc điểm nổi bật của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên ở khu vực Mỹ La tinh.
- Phân tích ảnh hưởng của một trong những điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Mỹ La tinh.
Phương pháp giải:
Đọc và nghiên cứu kỹ các thông tin, số liệu trong hình kết hợp với kiến thức đã được học trong bài.
Lời giải chi tiết:
Đặc điểm nổi bật về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của khu vực Mỹ La tinh.
- Nhiều đồng bằng rộng lớn: Amazon, Pampa, Laplata,...
- Giàu tài nguyên khoáng sản: Than đá, dầu mỏ, sắt, vàng, đồng,...
- Cảnh quan thiên nhiên đa dạng: sơn nguyên, xa van, thảo nguyên, hoang mạc, vùng núi cao
- Mạng lưới sông ngòi dày đặc
- Rừng chiếm diện tích khá lớn phân bố ở nhiều nơi với nhiều loại: rừng nhiệt đới ẩm, nhiệt đới khô…
- Có rừng nhiệt đới bao bọc toàn bộ lưu vực con sông Amazon, có diện tích khoảng 5 triệu km vuông, nằm trên lãnh thổ của 9 nước trong đó có Brazil, Bolivia, Peru, Colombia,...
Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội của Mỹ La tinh
|
Tích cực |
- Giàu tài nguyên khoáng sản=>thuận lợi cho việc phát triển công nghiệp khai khoáng, luyện kim - Mạng lưới sông ngòi dày đặc với đường biển dài=> tạo điều kiện phát triển giao thông đường thuỷ và kinh tế biển - Cảnh quan thiên nhiên đa dạng: xa van, sơn nguyên, thảo nguyên,…=> phát triển trồng cây ăn quả, cây nông nghiệp và chăn nuôi gia súc - Rừng chiếm diện tích lớn, đặc biệt là rừng Amazon => Mỗi năm rừng Amazon có khả năng hấp thu 66 tỉ tấn CO2 - gấp 3 lận lượng khí thải của Trái Đất trong 1 năm. - … |
|
Tiêu cực |
- Tình hình kinh tế thiếu ổn định - Thiệt hại lớn do thiên tai, bão lũ gây ra - Ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng - Chênh lệch khoảng cách giàu – nghèo - Nguy cơ cháy rừng và các thiệt hại do thú rừng gây ra,… - … |
? mục III 1
Dựa vào thông tin mục 1 và các hình 6.4, 6.5, hãy:
- Trình bày đặc điểm nổi bật về dân cư của khu vực Mỹ La tinh.
- Phân tích ảnh hưởng của đặc điểm dân cư đối với việc phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực Mỹ La tinh.
Phương pháp giải:
Đọc và nghiên cứu kỹ các thông tin trong bài và phối hợp với các kiến thức trên sách, báo và phương tiện truyền thông
Lời giải chi tiết:
Đặc điểm nổi bật về dân cư khu vực Mỹ La tinh
- Mỹ La tinh có số dân khoảng 652 triệu người (Năm 2020). Mật độ dân số trung bình khoảng 32 người/km 2 , thuộc loại thấp so với các khu vực khác tên thế giới.
- Dân cư tập trung ở các đảo lớn trong vùng biển Ca-ri-bê, ven biển, đồng bằng màu mỡ,…Ở khu vực núi cao, rừng mưa nhiệt đới, vùng khô hạn,…dân cư rất thưa thớt.
- Dân cư còn nghèo đói, đời sống kinh tế còn khó khăn.
- Tỉ lệ nam và nữ khá cân bằng, chênh lệch giàu – nghèo rất lớn.
- Tỉ lệ gia tăng dân số khá thấp, năm 2020 là 0,94% và có sự chênh lệch giữa các quốc gia.
- Dân số đang có xu hướng già hoá, số người trong độ tuổi từ 15 đến 64 tuổi chiếm 67,2% và sô người trên 65 tuổi chiếm 8,9% tổng số dân (Năm 2020).
- Là khu vực đa chủng tộc: bao gồm người bản địa, người gốc châu Âu, gốc Phi, gốc Á và người lai=> tạo nên một nền văn hoá đa dạng, đặc sắc.
Ảnh hưởng của đặc điểm dân cư đối với việc phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực Mỹ La tinh
- Lực lượng lao động dồi dào, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế, thu hút đầu tư,…
- Tuy nhiên, sự phân bố dân cư không hợp lí dẫn đến khó khăn trong khai thác tài nguyên thiên nhiên và phát triển kinh tế.
- Vấn đề an ninh xã hội, việc làm, di cư,… còn gặp nhiều khó khăn.
- Do là nơi đa dạng về thành phần dân cư nên Mỹ Latinh là nơi tập trung nhiều nền văn hoá, các công trình kiến trúc, ẩm thực,… Nơi đây cũng được biết đến là nơi được UNESCO công nhận nhiều di sản văn hoá thế giới.
? mục III 2
Dựa vào thông tin mục 2, hãy trình bày vấn đề đô thị hoá ở Mỹ La tinh và phân tích ảnh hưởng của đô thị hoá đến phát triển kinh tế - xã hội.
Phương pháp giải:
Đọc và nghiên cứu kỹ các thông tin trong bài và phối hợp với các kiến thức trên sách, báo và phương tiện truyền thông
Lời giải chi tiết:
Đặc điểm đô thị hoá ở Mỹ La tinh
- Quá trình đô thị hoá sớm, mức độ đô thị hoá cao.
- Đô thị hóa ở Mĩ La tinh có đặc điểm nổi bật là chủ yếu đô thị hoá tự phát.
- Dân đô thị chiếm đến 75% (3/4) dân số
Ảnh hưởng của đô thị hoá đến phát triển kinh tế - xã hội.
- Đô thị hóa tự phát → đời sống dân cư khó khăn => ảnh hưởng lớn đến việc giải quyết vấn đề xã hội và phát triển kinh tế;
- Vấn đề giải quyết việc làm, nhà ở, cơ sở vật chất đang là mối lo lớn;
- Tỉ lệ tội phạm, tệ nạn xã hội ngày càng tăng;
- Tình trạng ô nhiễm môi trường đang rất nghiêm trọng;
- Khoảng cách giàu – nghèo
- Vấn đề giáo dục, y tế, an sinh xã hội ở một số nơi còn chưa tốt,…
? mục III 3
Dựa vào thông tin mục 3, hãy:
- Trình bày một số đặc điểm xã hội của khu vực Mỹ La tinh.
- Phân tích ảnh hưởng của các đặc điểm xã hội đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Mỹ La tinh.
Phương pháp giải:
Đọc và nghiên cứu kỹ các thông tin trong bài và phối hợp với các kiến thức trên sách, báo và phương tiện truyền thông
Lời giải chi tiết:
Một số đặc điểm xã hội của khu vực Mỹ La tinh
- Tuổi thọ trung bình của người dân ở mức cao, do đó dẫn đến cơ cấu dân số đang bị già hoá.
- Chất lượng cuộc sống của người dân được cải thiện đáng kể qua từng năm. Tuy nhiên, số dân sông dưới mức nghèo khổ còn nhiều.
- Tỉ lệ dân số từ 15 tuổi trở lên biết chữ trung bình 90%.
- Thành phần dân cư đa dạng, do đó dẫn đến sự đa dạng về các nền văn minh, tôn giáo, ngôn ngữ, ẩm thực, kiến trúc,…
- Tổng thu nhập quốc dân (GNI/người) tăng dần qua từng giai đoạn.
- Chênh lệch giữa người giàu và người nghèo rất lớn.
- Hiện tượng đô thị hoá tự phát diễn ra mạnh.
Ảnh hưởng của các đặc điểm xã hội đến phát triển kinh tế - xã hội khu vực Mỹ La tinh.
- Mức sống chênh lệch giữa nông thôn và thành thị; giữa người giàu và người nghèo.
- Do đô thị hoá tự phát nên đời sống của người dân còn khó khăn, nhiều vấn đề còn chưa được giải quyết thoả đáng.
- Tình trạng đô thị hoá tự phát cũng dẫn đến việc ô nhiễm môi trường, tình trạng thiếu việc làm, nhà ở ở các khu đô thị.
- Đời sống khó khăn làm gia tăng tình trạng tội phạm.
- Do là nơi đa dạng về thành phần dân cư nên Mỹ Latinh là nơi tập trung nhiều nền văn hoá, các công trình kiến trúc, ẩm thực,… Nơi đây cũng được biết đến là nơi được UNESCO công nhận nhiều di sản văn hoá thế giới.
Luyện tập 1
Lập sơ đồ thể hiện thuận lợi của điều kiện tự nhiên đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Mỹ La tinh
Phương pháp giải:
Em hãy chỉ ra các thuận lợi của khu vực Mỹ La tinh và lập sơ đồ để thể hiện chúng
Lời giải chi tiết:
Luyện tập 2
Dựa vào hình 6.4 nhận xét sự thay đổi số dân và tỉ lệ tăng dân số của khu vực Mỹ La-tinh giai đoạn 2000 - 2020
Lời giải chi tiết:
- Nhận xét về số dân: Trong giai đoạn từ năm 2000 - 2020, dân số của khu vực Mỹ La-tinh có xu hướng tăng dần qua các năm. Cụ thể:
+ Từ 2000 - 2010, tăng: 69 triệu người.
+ Từ 2010 - 2015, tăng: 32,4 triệu người
+ Từ 2015 - 2020, tăng: 30 triệu người.
- Nhận xét về tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên:
+ Trong giai đoạn từ năm 2000 - 2020, tỉ lệ gia tăng dân số của khu vực Mỹ La-tinh có xu hướng giảm (từ 1,56% năm 20000, xuống còn 0,94% năm 2020).
+ Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên giảm không đều giữa các giai đoạn. Cụ thể:
▪ Từ năm 2000 - 2010, giảm: 0,37%
▪ Từ năm 2010 - 2015, giảm: 0,11 %
▪ Từ năm 2015 - 2020, giảm: 0,14%.
Vận dụng
Tìm hiểu một số nét văn hóa độc đáo của Mỹ La-tinh (nền văn minh In-ca, lễ hội Ca-na-van) và ảnh hưởng chúng tới hoạt động du lịch.
Lời giải chi tiết:
Thông tin về nền văn minh In-ca
- Thông tin cơ bản:
+ Đế quốc Inca là đế quốc lớn nhất ở Châu Mỹ thời kì tiền Columbus. Trung tâm hành chính, chính trị và quân sự của đế quốc là Cusco.
+ Nền văn minh Inca khởi nguồn từ vùng cao nguyên Peru vào khoảng đầu thế kỷ XIII. Thành trì cuối cùng của đế quốc rơi vào tay Tây Ban Nha năm 1572.
+ Từ năm 1438 đến 1533, người Inca kiểm soát phần lớn phía tây Nam Mỹ, tập trung ở dãy núi Andes, thông qua các cuộc chinh phạt và đồng hóa hòa bình. Thời kì hoàng kim, đế quốc này thống nhất toàn bộ Peru, tây nam Ecuador, tây và nam trung bộ Bolivia, tây bắc Argentina, hầu hết Chile ngày nay và tây nam Colombia sánh ngang với các đế quốc Á - Âu khác.
+ Những thành tựu của Đế quốc Inca bao gồm những kiến trúc phi thường, đặc biệt là thuật điêu khắc đá, mạng lưới đường bộ khổng lồ dẫn đến mọi góc của đế quốc, nghề dệt vải mịn, sử dụng nút dây (quipu) để lưu giữ số liệu và liên lạc phương xa, những sáng kiến nông nghiệp thích nghi với môi trường khắc nghiệt, và hệ thống điều hành áp đặt lên người dân và giai cấp lao động.
- Ảnh hưởng đến du lịch: Nền văn minh Inca là một trong những kho tàng phi vật thể to lớn của Nam Mỹ. Di sản của đế chế này trải dài qua các nước: Ecuador, Chile, Peru, Bolivia, Argentina để lại vô vàn những bí ẩn chưa tìm được lời giải đáp của các nhà khoa học chính vì vậy đây là địa điểm du lịch lí tưởng của nhiều du khách quốc tế.