Bình giảng bài thơ Từ ấy của nhà thơ Tố Hữu
Bài thơ nói lên niềm vui sướng hạnh phúc của một thanh niên yêu nước bắt gặp lí tưởng cách mạng của Đảng, thấy gắn bó với nhân dân cần lao.
Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành sinh năm 1920 tại Thừa Thiên - Huế. Ông là nhà thơ lớn của nền thi ca cách mạng Việt Nam. Cuộc đời thơ của Tố Hữu gắn liền với cuộc cách mạng của ông. Mỗi tác phẩm của thi sĩ là một chặng đường lịch sử, là một chiến công của nhâu dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng và Hồ Chủ tịch: Từ ấy (1937 - 1946), Việt Bắc (1954), Gió lộng (1961), Ra trận (1972), Máu và Hoa (1977)... Bài thơ nói lên niềm vui sướng hạnh phúc của một thanh niên yêu nước bắt gặp lí tưởng cách mạng của Đảng, thấy gắn bó với nhân dân cần lao.
Từ ấy là lúc, là khi nhà thơ được giác ngộ chủ nghĩa Mác - Lênin, một kỉ niệm sâu sắc của người thanh niên yêu nước bắt gặp lí tưởng cách mạng mà sau này ông nói rõ trong một bài thơ:
Con lớn lên, con tìm Cách mạng
Anh Lưu, anh Diểu dạy con đi
Mẹ không còn nữa, con còn Đảng
Dìu dắt con khi chửa biết gì.
(Quê mẹ)
Mặt trời chân lí là hình ảnh ẩn dụ ca ngợi lí tưởng cách mạng, ca ngợi chủ nghĩa Cộng sản đã soi sáng tâm hồn, đã chói qua tim đem lại ánh sáng cuộc đời như bừng lên trong nắng hạ - Một cách nói rất mới, rất thơ về lí tưởng.
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân li chói qua tim
Lí tưởng cách mạng đã làm thay đổi hẳn một con người, một cuộc đời. So sánh để khẳng định một sự biến đổi ki diệu mà lí tưởng cách mạng đem lại:
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất dậm hương và rộn tiếng chim
Hồn người đã trở thành vườn hoa, một vườn hoa xuân đẹp ngào ngạt, hương sắc, rộn ràng tiếng chim hót. Đây là khổ thơ hay nhất, đậm đà màu sắc lãng mạn nhất trong thơ Tố Hữu. Ngoài việc sáng tạo hình ảnh ẩn dụ (mặt trời chân lí), hình ảnh so sánh (vườn hoa lá) tác giả lựa chọn, sứ dụng từ ngữ chính xác, hình tượng và gợi cảm: bừng, chói, đậm, rộn – để diễn tả thật hay niềm say mê lí tưởng mà Đảng đã cho tôi sáng mắt sáng lòng (Agagông - Pháp)
Hai khổ thơ thứ 2 và thứ 3 nói lên tình yêu thương giai cấp của người chiến sĩ cách mạng. Dưới ánh sáng của lí tưởng Cộng sản chủ nghĩa nhà thơ thấy tâm hồn mình gắn bó với nhân dân cùng khổ:
Tôi buộc lòng tôi với mọi người
Để tình trang trải với trăm nơi
Để hồn tơi với bao hồn khổ
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời.
Các động từ - vị ngữ như : buộc, trang trải, gần gũi diễn tả tình cảm gắn bó thiết tha của người chiến sĩ cách mạng, với quần chúng lao khổ. Các từ ngữ: mọi người - trăm nơi, bao hồn khổ chỉ số đông nhân dân cần lao mà nhà thơ hướng tới để xây dựng khối đời, khối công - nông liên minh ngày thêm mạnh, thêm gần gũi chặt chẽ. Ba chữ tôi xuất hiện trong khổ thơ thể hiện một tình cảm chân thành, tiếng nói trái tim của người cách mạng.
Khổ cuối với cách diễn tả trùng điệp, các từ con, em, anh xuất hiện liên tiếp, giọng thơ càng trở nên sôi nổi thiết tha: là con ...là em...là anh. Các số từ vạn”(vạn nhà), vạn (vạn kiếp phôi pha), vạn (vạn đầu em nhỏ..)- cho thấy người chiến sĩ cách mạng sống trong lòng nhân dân, được nhân dân yêu thương, đùm bọc, chở che để khơi dậy sức mạnh nhân dân đứng lên chiến đấu cho tự do và hạnh phúc. Tố Hữu đã có một cách nói sôi nổi, mới mẻ tinh cảm cách mạng, tình yêu giai cấp.
Tôi là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ...
Từ ấy mang hồn thơ trẻ trung, sôi nổi, nồng nàn, say mê vá tràn đầy yêu thương. Say mẽ lí tưởng, yêu thương giai cấp đã tạo nên tình cảm lớn trong bài thơ Từ ấy . Hình tượng đẹp và mới mẻ, chất tữ tình chính trị đã làm nên hương sắc bài thơ. Sáu mươi năm đã qua mà câu thơ Mặt trời chân lí chói qua tim vẫn còn mới mẻ. Tố Hữu là nhà thơ viết được những vần thơ hay nhất, đẹp nhất ca ngợi lí tưởng cách mạng và ca ngợi Đảng.