Soạn bài Cốm vòng SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Chân trời sáng tạo - chi tiết
Em đã từng ăn cốm chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về mùi vị của cốm.
Nội dung chính
| Qua văn bản, ta thấy tâm hồn của nhà thơ Vũ Bằng là một tâm hồn tinh tế, bay bổng, thiết tha, ông có một tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước sâu sắc, sự trân trọng và nâng niu món ăn dân dã, bình dị của người dân Việt Nam |
Chuẩn bị đọc 1
Câu 1 (trang 78, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Em đã từng ăn cốm chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về mùi vị của cốm.
Phương pháp giải:
Kể lại trải nghiệm thực tế của em
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Em đã từng ăn cốm.
- Mùi vị của cốm: rất dẻo, ăn có vị ngọt nhẹ, mùi vô cùng thơm
Em đã từng ăn cốm. Cảm nhận của em là cốm rất thơm, bùi và ngon. Mùi hương lúa mới, mùi dừa nồng đượm hòa cùng mùi của lá sen tạo thành mùi thơm rất đặc biệt.
Mùi vị của cốm: dẻo, thơm và ngọt.
Chuẩn bị đọc 2
Câu 2 (trang 78, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Dựa vào nhan đề, em hãy dự đoán nội dung của văn bản
Phương pháp giải:
Đọc nhan đề và dự đoán nội dung
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Dựa vào nhan đề, em dự đoán nội dung của văn bản là giới thiệu về cốm làng Vòng hay là giới thiệu về cách làm cốm, hoặc cũng có thể giới thiệu về nơi sản xuất ra cốm Vòng
Văn bản “Cốm Vòng” giới thiệu một loại cốm nổi tiếng của làng Vòng.
Nội dung của văn bản: Giới thiệu về Cốm Vòng.
Trải nghiệm cùng VB 1
Câu 1 (trang 78, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Em hình dung thế nào về hình ảnh cô gái làng Vòng được tác giả miêu tả trong đoạn này?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản từ “ Đó là những cô gái ” đến “ có tiếng là sành ăn ”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Em hình dung về hình ảnh cô gái làng Vòng gánh cốm đi bán được tác giả miêu tả là những cô gái mộc mạc, ưa nhìn, “đầu trùm nón lá”.
Em hình dung về hình ảnh cô gái làng Vòng gánh Cốm đi bán là những cô gái trẻ trung, mộc mạo, ưa nhìn và tràn đầy sức sống. Những cô gái quẩy hai bên gánh bước đi nhẹ nhàng dưới ánh ban mai, phảng phất theo sau hương cốm nồng nàn.
Hình ảnh cô gái làng Vòng gánh cốm đi bán được tác giả miêu tả với nét mộc mạc, giản dị mà thanh lịch.
Trải nghiệm cùng VB 2
Câu 2 (trang 80, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Để làm ra sản phẩm cốm, cần bao nhiêu công đoạn?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản từ “ Người ta lấy mạ giã ra ” đến “ mùa xuân tươi tốt ”
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Để làm ra sản phẩm cốm, cần 6 công đoạn:
1. Ngắt lúa
2. Tuốt lúa
3. Đảo trong nồi rang
4. Xay, giã thóc
5. Sàng thóc
6. Hồ
Để làm ra sản phẩm cốm, cần 6 công đoạn:
Ngắt lúa - Tuốt lúa - Đảo trong nồi rang - Xay, giã thóc - Sàng thóc - Hồ
Ngắt lúa
Tuốt lúa
Đảo trong nồi rang
Xay, giã thóc
Sàng thóc
Hồ
Suy ngẫm và phản hồi 1
Câu 1 (trang 80, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả trong các đoạn văn sau:
Vì thế, ăn miếng cốm cho ra miếng cốm, người ta cũng cần phải tỏ ra một chút gì thanh lịch cao quý; phải biết tiếc từng hạt rơi, hạt vãi, và nhất là phải ăn từng chút một, lấy ngón tay nhón lấy từng chút một, chứ không được phũ phàng
Ta vừa nhai nhỏ nhẹ, vừ ngẫm nghĩ đến tính chất thơm của cốm thoang thoảng mùi lúa đòng đòng, tính chất ngọt của cốm phiêu phiêu như khí trời trong sạch và ta sẽ thấy rằng ăn một miếng cốm vào miệng là ta nuốt cả hương thơm của những cánh đồng quê của ông cha ta vào lòng. Dịu dàng biết chừng nào! Mà cảm khái nhường bao!
Đó là tình cảm, cảm xúc như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc các đoạn văn và tìm từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả từ đó cho biết đó là tình cảm, cảm xúc như thế nào
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả là: C ho ra; thanh lịch; biết tiếc từng hạt rơi, hạt vãi; phải ăn từng chút một, lấy ngón tay nhón lấy từng chút một, chứ không được phũ phàng; nhai nhỏ nhẹ; ngẫm nghĩ; tính chất thơm của cốm thoang thoảng mùi lúa đòng đòng, tính chất ngọt của cốm phiêu phiêu như khí trời trong sạch nuốt cả hương thơm của những cánh đồng quê của ông cha ta vào lòng. Dịu dàng biết chừng nào! Mà cảm khái nhường bao!
=> Từ đó, ta thấy tình cảm, cảm xúc của tác giả là: tình cảm yêu mến, trân trọng, nâng niu từng hạt cốm; sự am hiểu, quý trọng, lưu giữ từng hương thơm của cốm
- Từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả trong đoạn văn: Thanh lịch, cao quý, từng chút một, không được phũ phàng. Dịu dàng biết chừng nào! Mà cảm khái nhường bao!
- Đó là những tình cảm trân trọng, nâng niu với món quà quý giá của đồng quê ban tặng.
Những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả trong các đoạn văn:
- ăn miếng cốm cho ra miếng cốm
- tỏ ra một chút gì thanh lịch, cao quý; tiếc từng hạt rơi, hạt vãi
- ăn từng chút một, lấy ngón tay nhón lấy từng chút một, chứ không được phũ phàng
- vừa nhai nhỏ nhẹ, vừa ngẫm nghĩ
- Dịu dàng biết chừng nào! Mà cảm khái nhường bao!
Suy ngẫm và phản hồi 2
Câu 2 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Tìm một số chi tiết thể hiện sự hòa quyện giữa cảm xúc, suy nghĩ của tác giả với vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo vật trong văn bản và nêu tác dụng của chúng
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và tìm các chi tiết sau đó nêu tác dụng
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Một số chi tiết thể hiện sự hòa quyện giữa cảm xúc, suy nghĩ của tác giả với vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo vật trong văn bản là:
+ Một ngày đầu tháng Tám, đi dạo những vùng trồng lúa đó, ta sẽ thấy ngào ngạt mùi lúa chín xen với mùi cỏ, mùi đất của quê hương làm cho ta nhẹ nhõm và đôi khi...phơi phới.
+ Ta vừa nhai nhỏ nhẹ, vừa ngẫm nghĩ đến tính chất thơm của cốm thoang thoảng mùi lúa đòng đòng, tính chất ngọt của cốm phiêu phiêu như khí trời trong sạch và ta sẽ thấy rằng ăn một miếng cốm vào miệng là ta nuốt cả hương thơm của những cánh đồng quê của ông cha ta vào lòng.
- Tác dụng: Cảm xúc, suy nghĩ của tác giả bộc lộ trực tiếp, sinh động, như hòa quyện với hương vị thơm mát thanh khiết của tự nhiên, với nét đẹp mộc mạc mà nên thơ của đất trời, tạo cho người đọc ấn tượng khó quên
Những chi tiết:
…. rồi xếp vào thúng để gánh đi bán, tinh khiết và thơm tho lạ lùng. .
Ăn miếng cốm cho ra miếng cốm, người ta cúng cần phải tỏ ra một chút gì thanh lịch, cao quý.
Dịu dàng biết chừng nào! Mà cảm khái nhường bao!
Tác dụng của chúng là làm bài văn giàu cảm xúc hơn, chân thật và gần gũi với người đọc. Góp phần truyền tải trực tiếp những suy nghĩ của tác giả.
- Một số chi tiết thể hiện sự hòa quyện giữa cảm xúc, suy nghĩ của tác giả với vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo vật trong văn bản:
- Có ai, một buổi sáng mùa thu… yêu đương?
- Một ngày đầu tháng Tám…phơi phới.
- Ta vừa nhai nhỏ nhẹ… Mà cảm khái nhường bao!
- Tác dụng: Cho thấy sự hòa hợp giữa thiên nhiên và tạo vật, cùng với đó là tâm hồn đẹp đẽ của tác giả, sự trân trọng nét đẹp văn hóa của quê hương.
Suy ngẫm và phản hồi 3
Câu 3 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Đọc văn bản, em cảm nhận được điều gì về tâm hồn của nhà văn Vũ Bằng?
Phương pháp giải:
Dựa vào kiến thức văn bản, nêu cảm nhận của bản thân về tâm hồn nhà văn Vũ Bằng
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Ông nhìn “cốm” không chỉ như một thức quà quen thuộc, mà còn như một món quà thiên nhiên hun đúc, trao tặng cho con người, và đến lượt con người lại dùng công sức và trí tuệ của mình để tạo nên. Ông đã chỉ ra được mối liên hệ của cốm với tự nhiên, với văn hóa và địa lí. Cách nghĩ của nhà văn cũng rất đặc biệt, khi ông nói đến cách con người đối xử với thức quà cũng chính là cách con người đối xử với văn hóa, đồng thời thể hiện lối sống. Cách xưng gọi cũng được ông sử dụng một cách tự nhiên, thân tình và không kém phần trang trọng, tinh tế.
Qua việc đọc văn bản, em thấy tâm hồn của nhà thơ Vũ Bằng là một tâm hồn tinh tế, bay bổng, thiết tha, ông có một tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước sâu sắc, sự trân trọng và nâng niu món ăn dân dã, bình dị của người dân Việt Nam
Tâm hồn của nhà văn Vũ Bằng nhẹ nhàng, tinh tế, yêu thiên nhiên, trân trọng những giá trị truyền thống.
Nhà văn Vũ Bằng có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm cùng với đó là tình yêu thiên nhiên, đất nước sâu sắc, tha thiết.
Suy ngẫm và phản hồi 4
Câu 4 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Xác định chủ đề của văn bản. Dựa vào đâu em xác định như vậy?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, xác định chủ đề và nêu lý do
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Chủ đề của văn bản: tình cảm yêu quý, trân trọng của tác giả đối với cốm và đối với văn háo của dân tộc cũng như cách sống đẹp, giàu văn hóa của người Hà Nội
- Căn cứ xác định dựa vào các từ ngữ, hình ảnh tác giả sử dụng để miêu tả cốm, những từ biểu cảm thể hiện trực tiếp tình cảm yêu quý, nâng niu, trân trọng của tác giả đối với cốm
Chủ đề của văn bản là Quà tặng thiên nhiên, dựa vào nội dung của văn bản: Cốm Vòng em xác định như vậy.
Chủ đề của văn bản: Nét đẹp của Cốm Vòng.
Dựa vào nhan đề, nội dung bài viết để xác định chủ đề.
Suy ngẫm và phản hồi 5
Câu 5 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Em hãy chỉ ra một số đặc điểm của tùy bút được thể hiện qua văn bản
Phương pháp giải:
Dựa vào phần Tri thức Ngữ văn, chỉ ra những đặc điểm của tùy bút thể hiện trong văn bản
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Chất trữ tình: Cốm Vòng thể hiện tình cảm yêu quý, say mê, trân trọng của tác giả đối với vẻ đẹp của cốm, cửa văn hóa ẩm thực. Những tình cảm đó được bộc lộ gián tiếp qua cách miêu tả cốm, đồng thời bộc lộ trực tiếp bằng những từ cảm thán
- Cái tôi của người viết: hiện ra rõ nét qua tình cảm, thái độ, suy nghĩ của tác giả
- Ngôn ngữ: giản dị, sống động, mang hơi thở đời sống, giàu hình ảnh và chất trữ tình
Nét nổi bật của tuỳ bút là qua việc ghi chép những con người và sự kiện cụ thể có thực, tác giả đặc biệt chú trọng đến việc bộc lộ cảm xúc, suy tư và nhận thức, đánh giá của mình về con người và cuộc sống hiện tại.
Ghi chép những kiến thức về Cốm Vòng (công đoạn làm cốm, những cô gái làng Vòng gánh cốm đi bán, cách thưởng thức cốm…)
Giọng văn uyển chuyển, linh hoạt; Người kể chuyện xưng “tôi” để dẫn dắt mạch cảm xúc cho bài tùy bút…
Suy ngẫm và phản hồi 6
Câu 6 (trang 81, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
“Ờ mà thật vậy, sao cứ phải là lá sen mới gói được cốm? Mà sao cứ phải là rơm tươi của cây lúa mới đem buộc được gói cốm?”. Hãy viết từ 3 đến 5 câu trình bày cách lí giải của em về câu hỏi trên
Phương pháp giải:
Nêu suy nghĩ của em
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Hai câu hỏi trên là một sự phủ định để khẳng định tầm quan trọng trong của lá sen và rơm tươi trong việc gói cốm. Dường như tác giả đã biết được câu trả lời cho hai câu hỏi trên. Chỉ có dùng lá sen thì hương vị của cốm mới có thể giữ lại một cách trọn vẹn nhất. Bọc trong lá sen là những hạt cốm thơm ngon, dẻo quánh, bên ngoài được buộc bằng những cọng rơm tươi ở cây lúa tạo nên một sự dân dã, bình dị, quen thuộc mà không kém phần chắc chắn. Chính vì vậy, lá sen và rơm tươi là hai nguyên liệu quan trọng trong việc lưu giữ nét đẹp truyền thống nhất của cốm, không gì có thể thay thế được.
Câu nói trên nói đến sự kết hợp vô cùng tự nhiên giữa lá sen, cốm và rơm. Đó đều là những tạo vật thiên nhiên ban tặng, giữa chúng có sự liên kết nhịp nhàng đến kì lạ. Lá sen ấp ủ cốm để làm cốm toát lên mùi thơm dịu mát của sen, cứ phải là rơm tươi buộc gói cốm mới thể hiện hết được vẻ đẹp của gói cốm nhỏ xinh.
Hai câu hỏi trên nhằm khẳng định được tầm quan trọng của lá sen và rơm tươi trong việc gói cốm. Lá sen và rơm tươi của cây lúa đều là những sự vật đã quen thuộc, gắn bó. Khi bọc trong lá sen, cốm sẽ có mùi thơm và ngon hơn. Cốm không chỉ là thứ quà bình dị, dân dã mà còn mang đậm chất tinh tế, hương sắc của trời đất mỗi độ thu về.
Bài đọc