Soạn bài Dòng sông đen SGK Ngữ Văn 7 tập 2 Chân trời sáng tạo - chi tiết
Tưởng tượng em ở trong phòng khách của một tàu ngầm và tàu đang lặn xuống đáy biển, dưới mặt nước năm mươi mét.
Nội dung chính
| Văn bản Dòng sông đen đã đem đến cho người đọc những trải nghiệm thú vị về những ngày đầu của hành trình hai vạn dặm dưới biển trên con tàu Nau-ti-lux của giáo sư A-rô-nắc, anh Công-xây và Nét Len |
Chuẩn bị đọc
(Trang 69, SGk Ngữ văn 7, tập 2)
Tưởng tượng em ở trong phòng khách của một tàu ngầm và tàu đang lặn xuống đáy biển, dưới mặt nước năm mươi mét. Hãy ghi lại những hình dung của em về cảnh vật trong không gian đó.
Phương pháp giải:
Hãy tưởng tượng và ghi lại hình dung về cảnh vật trong không gian đó.
Lời giải chi tiết:
Trong không gian đó em thấy bao quanh mình là nước biển xanh rì. Có rất nhiều loài cá khác nhau đang bơi lượn tung tăng, dường như chúng đang đi kiếm mồi. Những loài cá to, nhỏ khác nhau trông rất rực rỡ sắc màu. Có những loài cá bơi theo đàn uốn lượn thành những hình thù khác nhau. Không chỉ vậy, còn có những loài thủy sinh, rong biển hết sức thú vị.
Em hình dung những cảnh vật ở không gian đó: Có muôn vàn loài vật dưới đại dương và cỏ cây mới lạ!
Em như lạc giữa "khu vườn" đầy mê hoặc dưới nước, nơi những chú cá đầy màu sắc đua nhau bơi lội tạo thành phong cảnh đẹp như tranh vẽ.
Trải nghiệm cùng VB 1
Câu 1 (Trang 70, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Dựa vào hành trình mà giáo sư A-rô-nắc đã kể, em hãy giải thích tại sao tác giả lại đặt tên chương này là Dòng “Sông Đen” ?
Phương pháp giải:
Đọc hành trình mà giáo sư A-rô-nắc kể, giải thích tên chương.
Lời giải chi tiết:
Tác giả đặt tên chương là Dòng “Sông Đen” vì:
Trong cuộc hành trình, tàu Nau-ti-lux chạy theo một hải lưu, có cái tên Nhật Bản là Cư-rô-xi-ô (Kuroshio), nghĩa là “Sông Đen”. Đây chính là dòng hải lưu nóng, chảy ven bờ đông quần đảo Nhật Bản sang phía bờ biển miền tây lục địa Bắc Mỹ.
Vì ở đây có một con quái vật biển có khả năng đâm thủng vỏ tàu bằng thép, có kích thước khổng lồ và tốc độ di chuyển nhanh đã gây nỗi hoang mang vì mất an toàn hàng hải.
Tác giả đặt tên chương này là Dòng "Sông Đen" vì hải lưu họ đi có tên Nhật Bản là Cư-rô-xi-ô (Kuroshio), nghĩa của từ kuroshio là đen, và nó là hình ảnh của màu lam sẫm của nước biển ở đó.
Trải nghiệm cùng VB 2
Câu 2 (Trang 72, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Qua 5 lượt thoại giữa giáo sư A-rô-nắc và Nét Len, em thấy họ có ý kiến như thế nào về thuyền trưởng Nê–mô và việc ở lại con tàu Nau-ti-lúx?
Phương pháp giải:
Đọc lại 5 lượt thoại, nêu những ý kiến về thuyền trưởng Nê-mô và việc ở lại con tàu Nau-ti-lux.
Lời giải chi tiết:
Qua 5 lượt thoại giữa giáo sư A-rô-nắc và Nét Len, em thấy họ có ý kiến về thuyền trưởng Nê – mô và việc ở lại con tàu Nau-ti-lúx là:
- Họ không biết gì về thuyền trưởng Nê-mô, họ còn cho rằng các thủy thủ bằng điện.
- Việc ở lại còn tàu Nau-ti-lux là một điều họ muốn, muốn được ở lại con tàu này để trải nghiệm và tìm hiểu nó một cách kĩ càng.
Họ thấy thuyền trưởng là một người bí ẩn và khó hiểu, việc ở lại con tàu là điều họ không hề muốn, họ muốn chạy trốn.
- Nét-len không kiềm chế được bản thân nên đã nóng giận và cho rằng ý kiến mà giáo sư A-rô-nắc đưa ra là điên rồ, không hợp lí. Càng lo lắng hơn về việc mình ở lại con tàu này.
- Trái với Nét-len, giáo sư A-rô-nắc lại cảm thấy như mình sẽ biết thêm được điều gì thú vị nếu nhưng ông quan sát và tìm hiểu, bình tĩnh, tận hưởng trong con tàu.
Trải nghiệm cùng VB 3
Câu 3 (Trang 72, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Xác định những chi tiết miêu tả vẻ đẹp của đáy biển qua cửa kính của con tàu Nau-ti-lúx.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và tìm các chi tiết.
Lời giải chi tiết:
Những chi tiết miêu tả vẻ đẹp của đáy biển qua cửa kính của con tàu Nau-ti-lúx là:
- Nước biển chan hòa ánh điện.
- Ánh sáng lung linh trong nước biển trong vắt từ đáy lên.
- Đáy biển mênh mông.
- Ánh sáng rực rỡ.
- Một bể nuôi cá khổng lồ.
Bóng tối trong phòng càng tăng thêm ánh sáng rực rỡ bên ngoài. Nhìn qua ô cửa, ta có cảm tưởng như đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ.
Những chi tiết miêu tả vẻ đẹp của đáy biển qua cửa kính của con tàu Nau-ti-lúx:
- Quang cảnh trước mắt tôi đẹp tuyệt vời, không bút nào tả xiết.
- Chẳng bàn tay họa sĩ nào vẽ được tất cả cái dịu dàng của màu sắc, của ánh sáng lung linh trong nước biển trong vắt từ đáy lên.
- Nhìn qua ô cửa, ta có cảm tưởng như đứng trước một bể nuôi cá khổng lồ.
Trải nghiệm cùng VB 4
Câu 4 (Trang 73, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Em hình dung như thế nào về cảnh được miêu tả?
Phương pháp giải:
Trả lời dựa vào hình dung của bản thân.
Lời giải chi tiết:
Em hình dung được cảnh ở đây là một khung cảnh vô cùng đẹp, mọi vật như cảnh thần tiên, có rất nhiều các loại cá đang tung tăng bơi lượn.
Đó là một cảnh rất đẹp với sự xuất hiện của muôn loài sinh vật dưới độ sâu 50m nước biển
Em hình dung được khung cảnh miêu tả đẹp như tranh vẽ.
Suy ngẫm và phản hồi 1
Câu 1 (Trang 74, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Văn bản viết về đề tài gì?
Phương pháp giải:
Dựa vào phần Tri thức Ngữ văn và sự hiểu biết của bản thân để xác định đề tài.
Lời giải chi tiết:
Văn bản viết về đề tài: khám phá thế giới bí ẩn dưới đại dương.
Văn bản viết về đề tài khoa học viễn tưởng: cuộc sống hay trải nghiệm dưới đại dương trên một con tàu hiện đại.
Đề tài: những ngày đầu của hành trình hai vạn dặm dưới biển trên con tàu Nau-ti-lúx.
Suy ngẫm và phản hồi 2
Câu 2 (Trang 74, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Xác định tình huống, nhân vật, không gian, thời gian trong văn bản.
Phương pháp giải:
Dựa vào phần Tri thức Ngữ văn và sự hiểu biết của bản thân để xác định tình huống, nhân vật, không gian, thời gian trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
- Tình huống: 3 nhân vật (A-rô-nắc, Công-xây, Nét Len) rơi vào con tàu Nau-ti-lớtx hiện đại, với một người thuyền trưởng bí ẩn và họ không thể biết điều gì đón đợi họ trong hành trình phía trước.
- Nhân vật: thuyền trưởng Nê-mô (xuất hiện gián tiếp qua suy nghĩ, lời kể của A-rô-nắc và đoạn đối thoại giữa A-rô-nắc với Nét Len); A-rô-nắc: giáo sư sinh vật học; Nét Len: thợ săn cá voi; Công-xây: cộng sự của giáo sư, chuyên nghiên cứu về sinh vật biển.
- Không gian: dưới đáy biển sâu với nhiều cảnh đẹp tựa thế giới thần tiên, lần đầu tiên các nhân vật được chiêm ngưỡng.
- Thời gian: từ trưa cho đến 5 giờ chiều, nhờ vào quãng thời gian này mà ánh sáng tự nhiên dưới đáy biển sâu giúp các nhân vật khám phá vẻ đẹp biển cả.
Tình huống: Các nhân vật bị đâm thủng tàu và được con tàu Nau- ti- lux cứu, ở đây họ gặp thuyền trưởng nemo và có những trải nghiệm mới.
Nhân vật: Thuyền trưởng Ne- mo, Nét và Công – xây, giáo sư A- rô- nắc
- Tình huống: cuộc tranh luận đầy mâu thuẫn của giáo sư A-rô-nắc và Nét-len trong con Nau-ti-lúx của thuyền trưởng bí ẩn Nê-mô dưới lòng đại dương.
- Nhân vật: giáo sư A-rô-nắc, Nét-len, Công-xây.
- Không gian: dưới lòng đại dương.
- Thời gian: giả định.
Suy ngẫm và phản hồi 3
Câu 3 (Trang 74, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Liệt kê những sự kiện chính xảy ra với nhân vật giáo sư A-rô-nắc trong văn bản.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và tìm những sự kiện chính chính xảy ra với nhân vật giáo sư A-rô-nắc.
Lời giải chi tiết:
Những sự kiện chính xảy ra với nhân vật giáo sư A-rô-nắc trong văn bản là:
- Kết thúc cuộc nói chuyện với thuyền trưởng Nê-mô, tiếp tục ngồi nghĩ về cách tiếp đón lạnh lùng nhưng vẫn chu đáo của vị thuyền trưởng này
- Tìm trên bản đồ và xác định tàu Nau-ti-lơtx đang chạy theo hải lưu có cái tên Nhật Bản là Cư-rô-xi-ô, nghĩa là “Sông Đen”
- Tranh cãi của giáo sư A-rô-nắc với Nét Len về thuyền trưởng Nê-mô và về việc ở lại hay trốn khỏi con tàu Nau-ti-lơtx
- Tận mắt chứng kiến hình ảnh dưới đáy đại dương khi con tàu đi vào dòng sông đen
Gặp thuyền trưởng Ne- mo - Ở trên con tàu Nau- ti- lux – Trải nghiệm cuộc sống và quanh cảnh dưới sâu thẳm đại dương.
Những sự kiện chính xảy ra với nhân vật giáo sư A-rô-nắc trong văn bản:
- Suy nghĩ về thuyền trưởng Nê-mô.
- Cuộc tranh cãi giữa giáo sư với Nét-len.
- Thích thú, say mê trước cảnh đẹp dưới lòng đại dương.
Suy ngẫm và phản hồi 4
Câu 4 (Trang 74, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Tác giả để cho giáo sư A-rô-nắc và Nét Len tranh luận về vấn đề gì? Em có đồng ý với cách giải quyết mâu thuẫn giữa hai nhân vật này của tác giả không? Vì sao?
Phương pháp giải:
Dựa vào văn bản tìm vấn đề tranh luận và nêu ý kiến của bản thân về cách giải thuyết mâu thuẫn ấy, nêu lý do.
Lời giải chi tiết:
- Nét Len đã tranh luận khá gay gắt với giáo sư A-rô-nắc vì anh ta có ý định chiếm đoạt tàu Nau-ti-lơtx hoặc cả ba người bỏ trốn khỏi con tàu. Nhưng khi thế giới bí ẩn, diệu kì dưới đáy đại dương được mở ra trước mắt anh ta, anh ta đã từ bỏ hai ý định trên.
- Có thể có hai ý kiến được đưa ra về cách giải quyết mâu thuẫn giữa hai nhân vật này của tác giả:
+ Đồng ý với cách giải quyết của tác giả vì với cách giải quyết này, Nét Len đã có cơ hội chiêm ngưỡng vẻ đẹp dưới đáy biển. Nếu bỏ trốn khỏi con tàu, anh sẽ không thấy và không thể trải nghiệm hành trình khám phá hai vạn dặm dưới biển.
+ Không đồng tình với cách giải quyết của tác giả vì với cách giải quyết này, mâu thuẫn trong Nét Len không được giải quyết, chỉ tạm lắng xuống khi Nét Len bị hấp dẫn bởi vẻ đẹp của đại dương bí ẩn. Trên thực tế, vào cuối cuộc hành trình, Nét Len, giáo sư A-rô-nắc, Công-xây đã bỏ trốn khỏi tàu Nau-ti-lơtx
Tác giả để cho giáo sư A- rô- nắc và Nét Len tranh luận về con tàu, về những điều bí ẩn đang xảy ra với họ. Cách giải quyết là giáo sư thì muốn quan sát xung quanh và ở lại con tàu còn Nét Len muốn bỏ trốn vì coi đây như trốn ngục tù. Em có đồng ý với cách giải quyết của họ vì nó tăng tính hấp dẫn và kịch tính cho câu chuyện.
- Tác giả để cho giáo sư A-rô-nắc và Nét Len tranh luận về kế hoạch muốn bỏ trốn của Nét-len và sự muốn tìm tòi khám phá đại dương của giáo sư.
- Em đồng ý với cách giải quyết mâu thuẫn giữa hai nhân vật này của tác giả vì trước cảnh đẹp đến nao lòng, các nhân vật đã bộc lộ được sự thích thú của mình mà quên đi cuộc mâu thuẫn trước đó.
Suy ngẫm và phản hồi 5
Câu 5 (Trang 74, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Tìm trong văn bản một số chi tiết về nhân vật Nê-mô và điền vào cột thứ 2 của bảng sau (làm vào vở):
|
Nhân vật Nê-mô |
Biểu hiện qua các chi tiết |
|
Cử chỉ, hành động của Nê-mô |
|
|
Thái độ của A-rô-nắc về Nê-mô |
|
|
Thái độ của Nét len về Nê-mô |
Từ những chi tiết đó, em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật Nê-mô?
Phương pháp giải:
Tìm chi tiết và điền vào bảng, sau đó nhận xét về tính cách Nê-mô.
Lời giải chi tiết:
|
Nhân vật Nê-mô |
Biểu hiện qua các chi tiết |
|
Cử chỉ, hành động của Nê-mô |
- Lịch sự cáo từ A-rôn-nắc trước khi đi ra - Đón tiếp ba người một cách lạnh lùng như chu đáo - Chưa lần nào bắt tay và đưa tay cho giáo sư A-rô-nắc bắt - Dọn sẵn bữa ăn trên bàn cho A-rô-nắc |
|
Thái độ của A-rô-nắc về Nê-mô |
- Băn khoăn về sự đón tiếp chu đáo mà vẫn lạnh lùng của Nê-mô - Đánh giá cao tài năng chế tạp tàu ngầm hiện đại của Nê-mô - Cho rằng tàu Nau-ti-lơtx |
|
Thái độ của Nét len về Nê-mô |
- Nghi ngờ, không tin tưởng, khó cịu khi ở trên con tàu của Nê-mô (hỏi han giáo sư A-rô-nắc về lai lịch của Nê-mô, cho rằng ở trong con tàu của Nê-mô giống như ngục tù bằng sắt) - Chống đối, cho rằng ở trên tàu Nau-ti-lơtx sẽ không an toàn (có ý định đoạt tàu Nau-ti-lơtx của Nê-mô) |
*Tính cách Nê mô: lịch sự, lạnh lùng nhưng chu đáo; tài năng, khao khát khám phá
|
Nhân vật Nê- mô |
Biểu hiện qua các chi tiết |
|
Cử chỉ, hành động của Nê- mô |
Tiếp đón chu đáo, không bắt tay ai. |
|
Thái độ của A- rô- nắc về Nê- mô |
Tò mò, coi đây là con người bí ẩn. |
|
Thái độ của Công- xây về Nê- mô |
Không chú ý đến Nê- mô mà quan tâm nhiều đến những điều kì lạ |
|
Thái độ của Nét len về Nê- mô |
Hỏi han về Nê- mô, về lai lịch, ý đồ của ông ta. |
- Đây là một nhân vật có khả năng sáng tạo và bí ẩn, khó hiểu.
|
Nhân vật Nê-mô |
Biểu hiện qua các chi tiết |
|
Cử chỉ, hành động của Nê-mô |
Đón tiếp 3 người họ lạnh lùng nhưng vẫn chu đáo. |
|
Thái độ của A-rô-nắc về Nê-mô |
Suy nghĩ rất nhiều và cảm thấy khó hiểu về ông Nê-mô |
|
Thái độ của Công-xây về Nê-mô |
Gọi ông Nê-mô là một thiên tai “bị người đời hắt hủi” |
|
Thái độ của Nét Len về Nê-mô |
Hỏi A-rô-nắc về lai lịch, ý đồ của ông Nê-mô. |
Suy ngẫm và phản hồi 6
Câu 6 (Trang 74, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Tóm tắt nội dung văn bản.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản và tóm tắt những sự kiện chính.
Lời giải chi tiết:
Dòng “Sông đen” kể về câu chuyện giáo sư A-rô-nắc - người nghiên cứu về sinh vật học cùng cộng sự Công-xây và Nét Len - một thợ săn cá voi đã bị rơi xuống biển và được tàu Nau-ti-lux cứu. Và câu chuyện là cuộc hành trình khám phá về thuyền trưởng bí ẩn Nê-mô và những điều bí ẩn dưới đáy đại dương bao la. Trong khi giáo sư A-rô-nắc luôn thích thú, tò mò về những điều bí ẩn nơi đây thì Nét Len luôn tìm cách trốn chạy để thoát khỏi nơi này. Và rồi họ đã được chiêm ngưỡng khung cảnh chốn thần tiên với vô số loài cá khác nhau cùng vẻ đẹp tuyệt diệu nơi đây. Câu chuyện khép lại là dòng suy nghĩ của giáo sư A-rô-nắc và con tàu Nau-ti-lux chảy xiết theo Dòng “Sông đen”.
Văn bản là những ngày đầu của A- rô- nắc, Công- xây và Nét len trên con tàu Nau-ti-lux. Họ gặp thuyền trưởng Ne-mô được tiếp đón chu đáo nhưng cũng nhiều thắc mắc về con người bí ẩn này. Họ được chứng kiến những cảnh tượng vô cùng kì vĩ dưới đáy đại dương qua góc nhìn quan sát từ con tàu. Đây là trải nghiệm thú vị và đầy hoài nghi với họ
Truyện xoay quanh cuộc sống của Nét Len, giáo sư A-rô-nắc và Công-xây khi họ bị rơi xuống biển và được tàu Nau-ti-lúx cứu. Họ đã xảy ra cuộc mâu thuẫn khi họ đi vào hải lưu của dòng "Sông đen" về kế hoạch chạy trốn hay là cùng nhau quan sát, tìm hiểu những điều hay ho dưới đáy biển này. Được chứng kiến tận mắt những cảnh đẹp mê hồn đó, dường như mỗi người đều thả hồn, chăm chú, đầy thích thú với cảnh vật mà quên đi cuộc tranh luận trước đó và họ dần hiểu ra thế giới đặc biệt với những bí mật thầm kín của người thuyền trưởng đầy bí ẩn Nê-mô.
Suy ngẫm và phản hồi 7
Câu 7 (Trang 74, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Tàu Nau-ti-lux được điều khiển hoàn toàn bằng điện năng, trong khi vào thời điểm tác phẩm ra đời, điện năng chưa phải là năng lượng chủ yếu trong công nghiệp. Tàu Nau-ti-lux có thể lặn xuống bất cứ độ sâu nào mà không bị vỡ cửa kính.
Những khả năng vượt trội như vậy của tàu Nau-ti-lux giúp em hiểu thêm gì về đặc điểm của truyện khoa học viễn tưởng?
Phương pháp giải:
Dựa vào suy nghĩ của em để trả lời.
Lời giải chi tiết:
Những khả năng vượt trội như vậy của tàu Nau-ti-lux giúp em hiểu thêm về đặc điểm của truyện là:
- Tình huống truyện mang tính thử thách, phiêu lưu, khám phá: hành trình các nhân vật bị mắc kẹt trong một con tàu ngầm hiện đại ở dưới đáy đại dương
- Nhân vật là nhà phát minh khoa học tài năng, thông qua con tàu Nau-ti-lơtx, chúng ta có thể nhận ra tài năng sáng chế của thuyền trưởng Nê-mô
- Sự mở rộng không gian không có giới hạn: tàu Nau-ti-lơtx là sự tưởng tượng của nhà văn về một con tàu hiện đại, cho phép lặn ở bất cứ độ sâu nào dưới đáy biển. Hình ảnh con tàu cùng chuyến hành trình của các nhân vật thể hiện khao khát khám phá, tìm hiểu bí ẩn dưới đáy đại dương của con người
Truyện mang đậm màu sắc giả định và có thể sáng tạo vượt ngoài phạm vi thực tế hoàn toàn dựa trên sự hiểu biết và tri thức của tác giả.
Những khả năng vượt trội như vậy của tàu Nau-ti-lúx cho em thấy truyện khoa học viễn tưởng được viết theo thể hư cấu về một điều giả định được dựa trên tri thức khoa học và trí tưởng tượng của người viết truyện.