Soạn bài Đọc kết nối chủ điểm: Đợi mưa trên đảo sinh tồn SGK Ngữ văn 12 tập 2 Chân trời sáng tạo
Tâm trạng đợi mưa của các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn được thể hiện như thế nào? Cách thể hiện ấy có gì đặc sắc? Cơn mưa trong tâm tưởng của các chiến sĩ và trong thực tế có (những) điểm gì khác nhau? Theo bạn, vì sao các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn mong mưa như thế?
Câu 1
Trả lời Câu hỏi 1 trang 99 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Tâm trạng đợi mưa của các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn được thể hiện như thế nào? Cách thể hiện ấy có gì đặc sắc?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, đưa ra lời giải phù hợp
Lời giải chi tiết:
Cách 1
-Hình tượng những người lính ngồi đợi mưa “bóng đen sẫm như gốc cây khô cháy” rất đặc tả, rất sống động qua cái nhìn hiện thực trụi trần khắc nghiệt. Trong tư thế không phải “chờ giặc tới” mà là chờ mưa với con mắt đăm đăm nhìn về phương trời xa xăm đến tội nghiệp.
-Cái tư thế đợi mưa đến thấp thỏm được khắc họa bằng những hình ảnh thơ đầy ấn tượng và mãnh liệt về cảm xúc: “Mắt đăm đăm nhìn về nơi ấy/ Nơi cơn mưa thăm thẳm xa khơi/ Ánh chớp xanh lấp loáng phía chân trời…”.
|
Tâm trạng đợi mưa của các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn |
||
|
Những nét tâm trạng |
Từ ngữ, hình ảnh |
Biện pháp tu từ |
|
Mong ước, khao khát mưa rơi |
Thắc thỏm niềm vui không nói hết, Mưa đi! Mưa cho mãnh liệt; Mưa cho táo bạo; Mắt đăm đăm nhìn về nơi ấy/ Nơi cơn mưa thăm thẳm xa khơi; Mặt chúng tôi ngửa lên như đất; Chúng tôi ngồi ôm súng đợi mưa rơi;… |
Điệp cấu trúc: Ôi ước gì được thấy mưa rơi; Mưa đi! Mưa đi! |
|
Hình dung nếu có mưa rơi |
Khao nhau; như con cá rô rạch nước đón mưa rào; không cạo đầu, để tóc lên như ; bữa tiệc linh đình bày toàn nước ngọt; trụi trần nhảy choi choi trên cát, giãy giụa tơi bời trên mặt cát, úp miệng vào tay;… |
Biện pháp so sánh: cùng gào như ếch nhái uôm uôm khắp đảo; giãy giụa tơi bời trên mặt cát/ Như con cá rô rạch nước đón mưa rào… |
|
Cảm xúc nếu không có mưa rơi |
Dẫu chẳng mưa, chúng tôi vẫn sinh tồn trên mặt đảo; Đảo vẫn dinh tồn trên đại dương gió bão… |
Biện pháp so sánh: Chúng tôi như hòn đá ngàn năm trong đập trái tim người/ Như đá vững bền, như đá tốt tươi. |
-> Nhận xét:
Cách thể hiện tâm trạng đợi mưa của các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn rất đặc sắc. Sử dụng từ ngữ, hình ảnh thể hiện tâm trạng hồi hộp, mong chờ, khát khao mãnh liệt một cơn mưa và niềm vui sướng trong tưởng tượng nếu như có mưa; biện pháp điệp cấu trúc được sử dụng để nhằm nhấn mạnh ước mơ cháy bỏng, niềm vui trong tưởng tượng sẽ thành hiện thực do cơn mưa mang đến; biện pháp tu từ so sánh để thể hiện niềm vui mãnh liệt nếu có mưa rời và quyết tâm sinh tồn trên đảo của các chiến sĩ dù cho cơn mưa không đến.
Các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn đợi mưa với một tâm trạng mong ngóng, thắc thỏm, chờ đợi đến da diết, cháy bỏng.
Câu 2
Trả lời Câu hỏi 2 trang 99 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Cơn mưa trong tâm tưởng của các chiến sĩ và trong thực tế có (những) điểm gì khác nhau? Theo bạn, vì sao các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn mong mưa như thế?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, đưa ra lời giải phù hợp
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Mưa là chuyện bình thường, một quy luật của đời sống tự nhiên trên mặt đất này. Nhưng giữa những hòn đảo tiền tiêu, điều đó lại là ân sủng hiếm hoi của tạo hóa.
Khao khát: “được thấy mưa rơi” là khao khát giản dị mà thiết tha cháy bỏng; khao khát >< hiện thực “mưa lộng lẫy phía xa khơi” => nhấn mạnh thêm sự thiệt thòi, thiếu thốn của đời lính.
Dù đợi mưa mà mưa không đến, người lính vẫn có niềm vui đón đợi mưa như một lẽ sống đàng hoàng trong tư thế hiên ngang của những người lính biết vượt lên thử thách, khắc nghiệt, làm cột mốc tiền tiêu canh giữ biển trời Tổ quốc: “Dẫu chẳng có mưa, chúng tôi vẫn sinh tồn trên mặt đảo/ Đảo vẫn sinh tồn trên đại dương gió bão/ Chúng tôi như hòn đá ngàn năm trong đập trái tim người/ Như đá vững bền, như đá tốt tươi…”.
|
Cơn mưa trong tâm tưởng của các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn |
Hoàn cảnh trong thực tế |
|
Những màu mây sẽ thôi không héo quắt; đá san hô sẽ nảy lên cỏ xanh; đảo xa khơi sẽ hóa đất liền, Mưa như chưa bao giờ mưa, sấm sét đùng đùng… |
Cơn mưa thăm thẳm xa khơi, ánh chớp xanh lấp loáng phía chân trời, cơn mưa lớn vẫn rập rình ngoài biển; Nhưng làm sao mưa cứ ngại ngùn/ Chập chờn bay phía xa khơi; Mưa vẫn dăng màn lộng lẫy phía xa khơi, Mưa yểu điệu như một nàng chông chúa;… |
|
-> Nguyên tắc các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn mong mưa: Nếu có mưa thì cảnh quan trên đảo Sinh Tồn sẽ hồi sinh mãnh liệt, cuộc sống của các chiến sĩ sẽ vơi bớt sự khắc nghiệt và vất vả. Ngoài ra, đối với họ, mong mưa trên đảo Sinh Tồn cũng là một niềm vui đón đợi, niềm hi vọng mãnh liệt. |
- Cơn mưa trong tâm tưởng của các chiến sĩ là cơn mưa của hạnh phúc, cơn mưa được các chiến sĩ trông ngóng từng ngày, của bao hi vọng, đem lại sự sống tươi tốt trên đảo.
- Trong thực tế không xuất hiện cơn mưa nào cả.
- Các chiến sĩ trên đảo sinh tồn mong mưa đến vậy vì đã quá lâu rồi họ chưa được đón một cơn mưa nào, họ phải sống và đối mặt với khí hậu khắc nghiệt, thiếu nước ngọt, thiếu những cơn mưa đến héo mòn cả cỏ cây.
Câu 3
Trả lời Câu hỏi 3 trang 99 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Nhan đề của bài thơ gọi cho bạn suy nghĩ gì về hòn đảo và những người lính trên đảo?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, đưa ra lời giải phù hợp
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Nhan đề bài thơ Đợi mưa trên đảo Sinh Tồn đã gợi mở cho người đọc về hình ảnh những hòn đảo giữa trùng dương quanh năm thiếu mưa, thiếu nước ngọt, cuộc sống thật gian lao và khắc nghiệt. Dưới cái nắng nóng như thiêu đốt và cháy khô cát bỏng, những người lính trên đảo đợi mưa như trẻ thơ đợi mẹ chợ về, mỏi mòn và thắc thỏm để rồi cuối cùng niềm hy vọng đó không bao giờ đến, có chăng chỉ là những “ánh chớp xanh lấp loáng phía chân trời…”. Dù vậy, vượt qua những nghiệt ngã, gian lao, người lính đảo vẫn hồn nhiên, yêu đời, vẫn “như đá vững bền, như đá tốt tươi”.
Nhan đề “Đợi mưa trên đảo Sinh Tồn” gợi cho người đọc suy nghĩ đảo Sinh Tồn là một hòn đảo thiếu mưa, nằm giữa biển khơi, quanh năm chỉ có sóng biển và gió biển. Vì lẽ đó, hoàn cảnh sống của các chiến sĩ trên đảo rất khó khăn với khí hậu khắc nghiệt, thời tiết nóng bức, thiếu nước sinh hoạt, thiếu màu xanh của cây cối,…
Từ nhan đề “Đợi mưa trên đảo sinh tồn” cho ta thấy được vẻ đẹp tâm hồn của những người lính đảo, họ là những người kiên cường, bản lĩnh vượt qua khó khăn, thách thức. Trong hoàn cảnh thiếu thốn nhưng vẫn luôn tràn đầy tinh thần lạc quan, trẻ trung, yêu đời cùng một tình yêu tổ quốc tha thiết.
Câu 4
Trả lời Câu hỏi 4 trang 99 SGK Văn 12 Chân trời sáng tạo
Qua bài thơ, tác giả muốn gửi thông điệp gì đến với người đọc?
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, đưa ra lời giải phù hợp
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bài thơ này nói về sự đợi chờ, hy vọng và sự mải mê của con người trong cuộc sống. Đảo sinh tồn ở đây có thể hiểu là thế giới, cuộc đời, và việc đợi mưa trở thành một biểu tượng cho sự hy vọng và mong đợi.
Bài thơ tạo ra một tình cảm yên bình, nhưng cũng mang theo thông điệp sâu sắc về sự hy vọng và kiên nhẫn trong cuộc sống. Việc đợi mưa trên đảo sinh tồn thể hiện một sự kỳ vọng vào những điều tốt đẹp sẽ đến, cho dù cuộc sống có khó khăn như thế nào.
Thông điệp mà nhà thơ Trần Đăng Khoa muốn gửi gắm: Chúng ta cần yêu thương và biết ơn công lao của các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn; cần có những hành động cụ thể để chia sẻ, giảm bớt những nỗi vất vả, gian lao của các chiến sĩ;…
Qua bài thơ, tác giả muốn nhắn gửi tới người đọc những thông điệp giàu ý nghĩa cùng giá trị nhân văn sâu sắc:
- Con người cần biết trân trọng giá trị của cuộc sống bình yên.
- Luôn biết ơn và trân trọng sự hi sinh cao cả của những người lính đảo ngày đêm bảo vệ tổ quốc nơi linh thiêng, hiểm trở.
- Cần sống có bản lĩnh, ý chí sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn, thử thách để mở ra tương lai tươi sáng, tốt đẹp hơn.