Soạn bài Mẹ SGK Ngữ Văn 7 tập 2 Chân trời sáng tạo - chi tiết
So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi.
Nội dung chính
| Bài thơ mượn hình ảnh cây cau quen thuộc để khắc họa mẹ. Qua đó, bài thơ thể hiện sự vất vả của cuộc đời mẹ, tình yêu thương chân thành của con dành cho mẹ và sự đau đớn, buồn tủi khi quỹ thời gian của mẹ không còn nhiều, dường như ngày con xa mẹ đang đến gần. |
Câu 1
Câu 1 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi . Phân tích tác dụng của những cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong ba bài thơ.
Phương pháp giải:
Dựa vào văn bản và những kiến thức đã học, so sánh vần, nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Từ đó phân tích tác dụng của chúng.
Lời giải chi tiết:
|
Văn bản |
Cách gieo vần |
Cách ngắt nhịp |
Tác dụng |
|
Mẹ |
Vần cách (thẳng-trắng; (già-xa; on-còn) |
2/2 1/3 |
Khiến bài thơ trở nên sinh động, giàu sức gợi hình, gợi cảm hơn. |
|
Đợi mẹ |
Gieo vần linh hoạt Vần cách ( nhà-xa; ao-vào; mận-mơ) |
Nhịp lẻ linh hoạt 2/3/2 2/3 2/3/2/3 |
Thể hiện được tâm trạng nhớ nhung, chờ đợi, nhịp điệu chậm rãi hòa cùng tâm trạng. |
|
Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi |
Vần chân (mèo-veo; hoắt-nhắt; ủ-ngủ; chì-đi) |
3/2/3/2 2/2/3/2 5/5 |
Thể hiện sự yêu mến, trân trọng những kỉ niệm về chú mèo. |
Các bài có cách ngắt nhịp khác nhau phù hợp với nội dung biểu đạt từng bài. Bài Đợi mẹ ngắt nhịp ¾, Mẹ ngắt nhịp 1/3, 2/2, Một con mèo đang nằm ngủ trên ngực tôi 3/5.
|
Bài thơ |
Gieo vần – nhịp |
Tác dụng |
|
Mẹ |
Vần cách – Nhịp 2/2 |
Dễ thuộc, dễ nhớ. |
|
Đợi mẹ |
Vần lưng – Nhịp 3/3, 2/3, 3/2 |
Sử dụng nhịp điệu linh hoạt nhằm giàu sức gợi, giản dị và đầy tự nhiên. |
|
Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi |
Vần cách – Nhịp 3/5, 4/5, 3/4 |
Sử dụng nhịp điệu linh hoạt khiến bài thơ vừa thôi thúc, vừa nhẹ nhàng, tăng sức biểu đạt mạnh mẽ nhằm thể hiện tình cảm giữa nhân vật “tôi” với mèo. |
Câu 2
Câu 2 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ này? Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, nêu nhận xét của em về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ và phân tích một số yếu tố để làm rõ ý kiến.
Lời giải chi tiết:
- Cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ: thể hiện tình cảm một cách trực tiếp, sự tiếc nuối, thương xót đối với mẹ, sự yêu thương, kính trọng đối với mẹ.
- Biện pháp tu từ so sánh mẹ với cau để thấy được sự vất vả, hy sinh, tần tảo của mẹ. Qua đó thể hiện sự thương xót, trân trọng mẹ.
+ Hình ảnh “Con nâng trên tay” thể hiện sự yêu thương, nâng niu, gìn giữ, coi trọng.
+ “Không cầm được lệ” nhà thơ xót xa, tiếc nuối về sự già đi nhanh chóng của mẹ.
Tình cảm của người con với mẹ trong bài thật sâu sắc và cảm động. Qua những chi tiết so sánh mẹ với cau. Cau ngày càng cao còn mẹ ngày một thấp. Sự đối lập giữa hai điều càng làm người con đau đớn khi nhận ra mẹ ngày một già yếu và xa mình. Người con luôn nhớ kỉ niệm ở bên mẹ.
- Bài thơ bộc lộ nhiều cung bậc cảm xúc: Yêu thương, xót xa, ngậm ngùi trước tuổi già của mẹ; trách giận thời gian.
- Hình ảnh mẹ trong bài thơ được đặt trong sự đối sánh với hình ảnh cau. Đối sánh trên những phương diện: Hình dáng, màu sắc (màu lá, màu tóc) ; chiều cao.
- Lưng còng – thẳng
- Ngọn xanh rờn - đầu bạc trắng
- Cao – thấp
- Gần giời – gần đất
- Cau khô – (mẹ) gầy
- Tác giả sử dụng những biện pháp tu từ:
- Đối lập: Giữa mẹ và cau trong dáng hình, màu sắc, chiều cao..có tác dụng gợi lên một cách xót xa hình ảnh người mẹ khi già đi, biểu đạt niềm thương cảm của người con đối với mẹ.
- So sánh: Một miếng cau khô - Khô gầy như mẹ có tác dụng làm cho bài thơ tăng tính gợi hình, biểu cảm.
Câu 3
Câu 3 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Chủ đề bài thơ là gì?
Phương pháp giải:
Nêu chủ đề bài thơ dựa vào sự hiểu biết của em.
Lời giải chi tiết:
Chủ đề bài thơ là: Tình mẫu tử cao quý.
Chủ đề bài thơ là lắng nghe trái tim, tình yêu thương với mẹ.
Chủ đề: mượn hình ảnh cau, qua đó bộc lộ tình cảm yêu thương, xót xa, ngậm ngùi của người con khi đối diện với tuổi già của mẹ.
Câu 4
Câu 4 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)
Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ? Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với em?
Phương pháp giải:
Dựa vào suy ngẫm bản thân, nêu thông điệp nhà thơ gửi gắm và ý nghĩa của thông điệp ấy đối với em.
Lời giải chi tiết:
- Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp qua bài thơ là: Phải biết yêu thương, chăm sóc, quan tâm đối với mẹ vì mẹ là tất cả đối với ta, mẹ đã hy sinh, chăm sóc, nuôi ta khôn lớn từng ngày.
- Thông điệp ấy có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với em, nó giúp em nhận ra những điều em vẫn thường bỏ lỡ: đó chính sự sự quan tâm đến người thân yêu của mình.
Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp hãy yêu thương và trân trọng mẹ. Thông điệp ấy có ý nghĩa nhắc nhở em về tình cảm với mẹ.
- Thông điệp: thông qua việc thể hiện được tình cảm yêu kính đối với mẹ và tâm trạng buồn, day dứt của người con khi mẹ ngày càng già và đến gần hơn với sự chia lìa cõi sống, tác giả muốn gửi gắm thông điệp rằng mỗi chúng ta hãy trân trọng giây phút bên cạnh mẹ của mình, thể hiện tình cảm yêu thương thông qua các hành động và lời nói với mẹ mình.
- Thông điệp đó đã nhắc nhở em rằng hãy luôn biết cách thấu hiểu, quan tâm, dành nhiều thời gian cho mẹ.
Bài đọc