Soạn bài Những cái nhìn hạn hẹp SGK Ngữ Văn 7 tập 1 Chân trời sáng tạo - chi tiết
Em hãy chia sẻ với bạn về những điều em quan sát được khi nhìn bầu trời từ những vị trí khác nhau
Xem thêm:
- Nêu suy nghĩ của em về chú ếch trong truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng.Từ câu chuyện ngụ ngôn này em rút ra bài học gì?
- Viết đoạn văn rút ra bài học từ câu chuyện Ếch ngồi đáy giếng
- Phân tích truyện Thầy bói xem voi
- Viết đoạn văn nêu cảm nghĩ của em về 5 ông thầy bói trong truyện Thầy bói xem voi
Nội dung chính
|
- Truyện Ếch ngồi đáy giếng: Phê phán cách nhìn thế giới hạn hẹp của ếch, chỉ vì huênh hoang, kiêu ngạo nên phải chịu kết cục bi thảm - Truyện Thầy bói xem voi: Từ câu chuyện chế giễu cách xem và phán về voi của năm ông thầy bói, truyện khuyên người ta: muốn hiểu biết sự vật, sự việc phải xem xét chúng một cách toàn diện |
Chuẩn bị đọc 1
Câu 1 (trang 33, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Em hãy chia sẻ với bạn về những điều em quan sát được khi nhìn bầu trời từ những vị trí khác nhau
Phương pháp giải:
Liên hệ thực tế em từng chứng kiến
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Bầu trời khi nhìn từ vị trí khác nhau sẽ có những vẻ đẹp, những điều khác biệt:
+ Khi em nhìn bầu trời ở dưới thấp: bầu trời cao, rộng bao la, những đám mây trôi lững lờ, bàn tay em khó có thể chạm tới.
+ Khi em nhìn bầu trời ở trên cao: bầu trời trở nên gần hơn, cảm giác như mình chạm đến được mây xanh
- Đứng trên mặt đất thấy bầu trời to lớn, rộng và xa xôi
- Đứng trong phòng thấy bầu trời nhỏ và có hình vuông như ô cửa sổ
- Khi nhìn bầu trời từ dưới mặt đất: Bầu trời cao và rộng lớn vô cùng và quan sát được toàn cảnh.
- Khi nhìn bầu trời trên cao: Bầu trời thu hẹp lại, tưởng như chạm được vào những đám mây, quát sát được một phần.
Chuẩn bị đọc 2
Câu 2 (trang 33, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Qua phim ảnh, sách vở, em biết những gì, hoặc hình dung thế nào về các ông thầy bói ngày xưa?
Phương pháp giải:
Em nhớ lại các bộ phim, truyện tranh, sách báo có xuất hiện hình ảnh các ông thầy bói
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Theo hình dung của em thì các ông thầy bói ngày xưa thường là những người đã đứng tuổi, luôn đeo một cặp kính màu đen, mặc những trang phục xưa như áo dài the đen, trên tay có thể là: quyển sách, mấy đồng xu hay mai rùa. Bên cạnh họ còn có nghiên mực và bút dùng để viết và giải quẻ xăm. Họ thường ngồi trên một tấm chiếu và hành nghề ở đền, chùa, miếu,...
Gợi ý hình dung: ông thầy bói là người có tuổi, mắt không nhìn thấy, thường dựa vào việc xem chỉ tay, hỏi đáp để đoán về số mệnh, mọi việc của người đi xem bói
Thầy bói ngày xưa thường là những người có tuổi tác cao, mặc trang phục truyền thống là áo the khăn xếp, đeo một cặp kính màu đen.
Trải nghiệm cùng VB 1
Câu 1 (trang 34, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Do đâu mà chú ếch này “cứ tưởng” trời “là cái vung”, còn mình “là chúa tể”?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản Ếch ngồi đáy giếng
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Chú ếch này “cứ tưởng” trời “là cái vung”, còn mình “là chúa tể” vì chú sống lâu ngày trong một cái giếng, xung quanh nó chỉ có vài con nhái, cua, ốc bé nhỏ, hễ nó cất kiếng kêu ồm ộp là những con vật kia hoảng sợ.
Vì con ếch sống lâu trong giếng nhỏ, mọi con vật xung quanh đều nhỏ hơn và sợ nó, bầu trời mà nó nhìn thấy chỉ to bằng cái miệng giếng nên nó nghĩ mình là chúa tể.
Xung quanh ếch chỉ có vài con nhái, cua, ốc bé nhỏ. Hằng ngày nó cất tiếng kêu ồm ộp làm vang động cả giếng, khiến các con vật kia rất hoảng sợ.
Trải nghiệm cùng VB 2
Câu 2 (trang 35, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
“Xem voi” mà chỉ dùng tay “sờ” thì kết quả sẽ như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản Thầy bói xem voi
Lời giải chi tiết:
Cách 1
“Xem voi” mà chỉ dùng tay “sờ” thì kết quả sẽ không rõ ràng và thiếu đi sự chính xác, mỗi người sẽ có một nhận định khác nhau
Thì sẽ không chính xác và đầy đủ được.
“Xem voi” mà chỉ dùng tay “sờ” thì kết quả sẽ không chính xác, chỉ cảm nhận được bộ phận mà mình sờ, không có cái nhìn toàn diện về hình dáng của con voi.
Suy ngẫm và phản hồi 1
Câu 1 (trang 35, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Tóm tắt nội dung và xác định đề tài của hai văn bản trên
Phương pháp giải:
Dựa vào văn bản, tìm ra những chi tiết chính và tóm tắt lại, dựa vào kiến thức em đã biết và phần tri thức Ngữ văn để xác định đề tài
Lời giải chi tiết:
Cách 1
|
Tóm tắt |
Đề tài |
|
|
Ếch ngồi đáy giếng |
Một con ếch sống trong giếng đã lâu ngày. Nó cứ nghĩ mình là chúa tể, còn bầu trời chỉ là chiếc vung. Mỗi khi cất tiếng kêu, thấy các con vật bé nhỏ xung quanh đều khiếp sợ, ếch ta tưởng mình là chúa tể thế giới. Đến khi mưa to, nước dâng lên, ếch ra khỏi giếng, đi lại nghênh ngang, không để ý đến xung quanh, nên bị một con trâu đi qua dẫm bẹp. |
Năm ông thầy bói mù góp tiền biếu người quản tượng để cho xem con voi có hình thù thế nào. Mỗi ông sờ một bộ phận của con voi. Ông sờ vòi bảo con voi sun sun như con đỉa; ông sờ ngà bảo con voi chần chẫn như cái đòn càn; ông sờ tai bảo con voi như cái quạt thóc; ông sờ chân nói con voi như cột đình; ông sờ đuôi lại bảo con voi tua tủa như cái chổi sể cùn. Năm ông cãi nhau rồi đánh nhau toác đầu chảy máu. |
|
Thầy bói xem voi |
Phê phán thói huênh hoang, kiêu ngạo, tầm hiểu biết hạn hẹp, không coi ai ra gì. Bài học về tính khiêm nhường, không được chủ quan và luôn luôn phải tìm tòi, học hỏi, mở rộng tầm hiểu biết |
Phải biết nhìn sự vật dưới cái nhìn khách quan, toàn diện nhất; không nên đánh mọi việc với cái nhìn phiến diện, một chiều |
|
Văn bản |
Ếch ngồi đáy giếng |
Thầy bói xem voi |
|
Đề tài |
Phê phán thói xấu huênh hoang, ngông nghênh, xem thường người khác trong xã hội |
Phê phán thói xấu bảo thủ, không biết lắng nghe ý kiến của người khác; và việc chỉ biết nhìn sự việc từ một phía, thiếu toàn vẹn |
|
Tóm tắt nội dung |
Kể về một con ếch sống trong cái giếng nhỏ, tự coi mình là chúa tể. Một ngày, mưa lớn làm nước giếng dâng cao, đưa con ếch ra ngoài. Quen thói cũ nó đi lại nghênh ngang nên đã bị 1 con trâu dẫm bẹp. |
Có năm ông thầy bói mù đi xem voi. Mỗi ông sờ 1 bộ phận nhưng lại cho rằng đó là cả con voi. Không ai chịu nghe ý kiến của ai cả, nên đã đánh nhau sứt đầu mẻ trán. |
- Tóm tắt:
- Ếch ngồi đáy giếng: Có một con ếch sống lâu ngày trong một cái giếng, xung quanh nó chỉ toàn những con vật nhỏ bé. Ếch cứ tưởng bản thân nó to bằng trời. Một năm nọ, trời làm mưa to đưa ếch ra bên ngoài. Quen thói cũ, nó đi nghênh ngang khắp nơi. Nó đưa cặp mắt lên nhìn bầu trời, không thèm để ý đến xung quanh nên bị một con trâu đi ngang qua giẫm chết.
- Thầy bói xem voi: Nhân buổi hàng ế, năm ông thầy bói rủ nhau đi xem voi xem nó có hình thù như thế nào. Thầy thứ nhất sờ vòi bảo nó sun sun như con đỉa. Thầy thứ hai sờ ngà bảo nó chần chẫn như cái đòn càn. Còn thầy thứ ba bảo nó bè bè như cái quạt thóc. Đến thầy thứ tư sờ chân bảo nó sừng sững như cái cột đình. Cuối cùng, thầy thứ năm sờ đuôi lại bảo nó tun tủn như cái chổi sể. Năm thầy ai cũng cho là mình đúng, không ai chịu ai thành ra xô xát đánh nhau toác đầu chảy máu.
- Ếch ngồi đáy giếng: Thói huênh hoang, kiêu ngạo
- Thầy bói xem voi: Cách nhìn cuộc sống
Suy ngẫm và phản hồi 2
Câu 2 (trang 35, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Để thể hiện những hành động sai lầm của một nhân vật nào đó, tác giả truyện ngụ ngôn thường đặt nhân vật ấy trước một tình huống có nhiều nguy cơ phạm sai lầm. Tình huống đó trong văn bản Ếch ngồi đáy giếng, Thầy bói xem voi là gì?
Phương pháp giải:
Dựa vào phần Tri thức Ngữ văn (SGK trang 32) và tóm tắt câu chuyện để tìm chi tiết thể hiện hành động sai lầm từ đó suy luận ra tình huống truyện
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tình huống trong văn bản:
- Ếch ngồi đáy giếng : bị nước đẩy lên mặt đất con ếch lâu năm “ngồi đáy giếng” vẫn quen thói nhâng náo tự phụ, xem bầu trời là cái vung và bản thân là chúa tể nên đã bị một con trâu dẫm chết
- Thầy bói xem voi : Năm ông thầy bói mù rủ nhau xem thử con voi có hình thù như thế nào. Mỗi người sờ một bộ phận khác nhau, mỗi người một ý không ai nhường ai đánh nhau toác đầu chảy máu.
- Tình huống truyện Ếch ngồi đáy giếng: 1 con ếch sống trong cái giếng nhỏ, tự coi mình là chúa tể, bị đưa ra thế giới bên ngoài sau 1 trận mưa lớn
- Tình huống truyện Thầy bói xem voi: 5 ông thầy bói rủ nhau đi xem voi. Vì không nhìn thấy nên chỉ sờ để đoán hình dáng con voi (giống như nghề xem bói chỉ sờ bàn tay mà đoán hết mọi việc).
- Ếch ngồi đáy giếng: Con ếch vốn coi trời bằng vung. Khi ra ngoài giếng, ếch vẫn quen thói cũ nghênh ngang đi lại khắp nơi và cất tiếng kêu ộp ộp.
- Thầy bói xem voi: Năm ông thầy bói biếu tiền người quản voi để xem voi. Mỗi người sờ một bộ phận nên mỗi người một ý kiến, tranh luận nhau đến toác đầu chảy máu.
Suy ngẫm và phản hồi 3
Câu 3 (trang 36, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Nêu ấn tượng của em về nhân vật con ếch ( Ếch ngồi đáy giếng), năm ông thầy bói ( Thầy bói xem voi ). Các nhân vật này thể hiện những đặc điểm gì của nhân vật trong truyện ngụ ngôn?
Phương pháp giải:
Đọc lại những chi tiết miêu tả từng nhân vật, nêu ấn tượng của bản thân về những nhân vật đó. Từ đó rút ra những đặc điểm chung của nhân vật trong truyện ngụ ngôn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Ếch ngồi đáy giếng : là một con vật nhỏ bé, có thói kiêu căng, ngạo mạn, nông cạn, tầm nhìn hạn hẹp, thiếu hiểu biết, suy nghĩ nông nổi.
- Thầy bói xem voi : Là những người bị mù, rảnh rỗi, không có việc gì làm, thiếu sự hiểu biết, bảo thủ, cho mình là đúng, không tôn trọng ý kiến người khác, không biết lắng nghe.
- Các nhân vật này thể hiện những đặc điểm của nhân vật trong truyện ngụ ngôn là:
+ Nhân vật trong truyện ngụ ngôn thường là loài vật hoặc con người.
+ Các nhân vật thường không có tên riêng mà sẽ được gọi bằng các danh từ như: con ếch, cua, ốc, thầy bói,…
+ Các nhân vật không được miêu tả chi tiết về ngoại hình.
+ Mượn các nhân vật trong truyện ngụ ngôn để nêu lên một bài học về cách ứng xử hoặc vấn đề đạo đức của con người.
- Ấn tượng về các nhân vật là:
- Nhân vật con ếch: huênh hoang, kiêu ngạo, tự xem mình là nhất
- Nhân vật năm ông thầy bói: thiếu hiểu biết, chủ quan, tự cho mình là nhất, không chịu tiếp thu ý kiến của người khác
- Đặc điểm nhân vật trong truyện ngụ ngôn: mang những thói hư tật xấu thường thấy trong xã hội, được đem ra để châm biếm, đem lại tiếng cười thoải mái
- Ấn tượng về nhân vật con ếch (Ếch ngồi đáy giếng), năm ông thầy bói:
- Con ếch: Một con vật nhỏ bé, nhưng lại kiêu ngạo, nông cạn.
- Năm ông thầy bói: Bảo thủ, tự cho mình là đúng và không tôn trọng người khác.
- Các nhân vật này thể hiện những đặc điểm của nhân vật trong truyện ngụ ngôn:
- Thường là con vật hoặc con người
- Không có tên riêng, chỉ được gọi chung là ếch, thầy.
- Không nói về ngoại hình.
Suy ngẫm và phản hồi 4
Câu 4 (trang 36, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Em rút ra được những bài học gì từ các truyện Ếch ngồi đáy giếng, Thầy bói xem voi ?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ hai văn bản để rút ra bài học
Lời giải chi tiết:
Cách 1
|
Ếch ngồi đáy giếng |
Thầy bói xem voi |
|
|
Bài học |
- Sự quan trọng của hoàn cảnh sống sẽ tác động đến suy nghĩ, lối sống của mỗi người. - Phê phán những người có thái độ cao ngạo, coi thường người khác, chủ quan, suy nghĩ thiếu hiểu biết, nông cạn,… - Mỗi người cần biết khiêm tốn, không được chủ quan, huênh hoang, coi mình là nhất. - Ở trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng cần có sự thích nghi, luôn luôn tìm tòi, học hỏi và mở rộng tầm hiểu biết của bản thân. |
- Cách nhìn nhận, đánh giá sự việc trong cuộc sống. - Phải biết nhìn sự vật dưới cái nhìn khách quan, toàn diện nhất; không nên đánh mọi việc với cái nhìn phiến diện, một chiều. - Phải có sự thấu hiểu, tôn trọng, lắng nghe ý kiến của người khác. |
- Ếch ngồi đáy giếng: không được kiêu ngạo, huênh hoang, phải biết khiêm tốn và học hỏi không ngừng
Bài học qua các truyện:
- Ếch ngồi đáy giếng: Phê phán những người có hiểu biết hạn hẹp mà lại huênh hoang, kiêu ngạo.
- Thầy bói xem voi: Phê phán những người có cái nhìn phiến diện, khuyên nhủ con người rằng nếu muốn hiểu biết sự vật, sự việc thì phải xem xét chúng một cách toàn diện.
Suy ngẫm và phản hồi 5
Câu 5 (trang 36, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Theo em, cách đọc hiểu một truyện ngụ ngôn và đọc hiểu một truyện cổ tích có gì khác nhau?
Phương pháp giải:
Dựa vào sự hiểu biết của bản thân, hoặc những gì đã học về truyện cổ tích và truyện ngụ ngôn, đưa ra sự khác nhau về cách đọc hiểu hai thể loại truyện.
Lời giải chi tiết:
|
Truyện cổ tích |
Truyện ngụ ngôn |
|
Xoay quanh cả cuộc đời nhân vật để rút ra bài học lớn về đạo lý, cách sống |
Xoay quanh một tình huống để rút ra bài học |
|
Dùng kết cục, cuộc đời của nhân vật để răn dạy về cách sống |
Mượn tiếng cười hài hước để phê phán các thói hư tật xấu |
- Truyện ngụ ngôn: Tìm hiểu đề tài của truyện, nhân vật sẽ đại diện cho một kiểu người trong xã hội..
- Truyện cổ tích: Tìm hiểu các yếu tố kì ảo, nhân vật được xây dựng ngoại hình và hành động…
Suy ngẫm và phản hồi 6
Câu 6 (trang 36, SGK Ngữ văn 7 tập 1)
Chọn một trong hai bài tập sau:
- Sưu tầm một số văn bản truyện ngụ ngôn và tranh ảnh, phim hoạt hình minh họa các truyện ngụ ngôn ấy (nếu có)
- Thể hiện cảm nhận của mình về một trong các truyện ngụ ngôn (đã học, đã đọc) bằng cách ghi nhật kí đọc truyện, vẽ tranh minh họa,...
Phương pháp giải:
Dựa vào hiểu biết bản thân, hoặc tìm trên internet để tìm ra những văn bản truyện ngụ ngôn, tranh ảnh, phim có liên quan
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Sưu tầm:
Rùa và thỏ
Một số truyện ngụ ngôn như: Đeo nhạc cho mèo, Khi chúa sơn lâm ngọa bệnh…
- Sưu tầm một số văn bản truyện ngụ ngôn và tranh ảnh, phim hoạt hình minh họa các truyện ngụ ngôn ấy (nếu có)
- Thể hiện cảm nhận của mình về một trong các truyện ngụ ngôn (đã học, đã đọc) bằng cách ghi nhật kí đọc truyện, vẽ tranh minh họa,...
HS tự trình bày theo suy nghĩ và trí tưởng tượng của mình!